آب و هواشناسی
حسین عساکره؛ سید ابوالفضل مسعودیان؛ فاطمه ترکارانی
چکیده
تنوع عوامل مکانی (نظیر موقعیت جغرافیایی و ویژگی‌های توپوگرافیک) موجبات تنوع مکانی عناصر اقلیمی ازجمله بارش را فراهم کرده است. همراه با تغییرات زمانی بارش، عوامل مکانی نقش‌های مختلفی ایفا می‌کنند؛ از این رو برخلاف ثبات نسبی عوامل مکانی، می‌توان استنباط کرد که این عوامل در بستر تغییرات بارش نقش‌های مختلف ایفا می‌کنند. به‌منظور ...
بیشتر
تنوع عوامل مکانی (نظیر موقعیت جغرافیایی و ویژگی‌های توپوگرافیک) موجبات تنوع مکانی عناصر اقلیمی ازجمله بارش را فراهم کرده است. همراه با تغییرات زمانی بارش، عوامل مکانی نقش‌های مختلفی ایفا می‌کنند؛ از این رو برخلاف ثبات نسبی عوامل مکانی، می‌توان استنباط کرد که این عوامل در بستر تغییرات بارش نقش‌های مختلف ایفا می‌کنند. به‌منظور ردیابی نقش عوامل مکانی نظیر موقعیت (مختصات جغرافیایی) و عوامل توپوگرافیک (ارتفاع، شیب و جهت شیب) در بارش، از مدل شبکة عصبی مصنوعی استفاده شد. یافتههای پژوهش حاضر نشان داد از دهۀ اول (1355- 1364) به سمت دهۀ چهارم (1385- 1394) میانگین بارش کشور کاهش زیادی داشته است. در این میان دهۀ دوم (1365- 1374) افزایش نسبتاً زیادی را تجربه و روند عمومی کاهشی را مختل کرده است. میزان بارش حاصل از مدل‌های برازش‌یافته در هریک از دهه‌ها، الگوی تغییرات زمانی‌مکانی بارش واقعی را به‌خوبی بازتاب می‌دهد و توجیه می‌کند. براساس یافتههای الگوی برازش‌یافته مشخص شد نقش بعضی از متغیرهای موقعیت جغرافیایی و عوامل توپوگرافیک از دهه‌ای به دهۀ دیگر بسیار تغییرپذیر بوده است و بعضی از متغیرها نقش‌های نسبتاً ثابتی داشته‌اند. این امر گواهی بر این واقعیت است که تغییر کاهندۀ اثر یک متغیر با تغییر فزایندۀ اثر متغیرهای دیگر جبران میشود و نیز متناسب با تغییرات دهه‌ای بارش شکل می‌گیرد. در این میان نقش عرض جغرافیایی تغییرات زیادی داشته است. بیشترین و کمترین نقش این متغیر به‌ترتیب در دهۀ اول و دوم بوده است. در دو دهۀ انتهایی، تغییر همزمان نقش عرض جغرافیایی با تغییر میزان میانگین دهه‌ای بارش بسیار چشمگیرتر از دو دهۀ دیگر است. این واقعیت را می‌توان به تغییراتی نسبت داد که در مسیر چرخندها رخ داده است. این تغییر مسیر چرخندها در مطالعات پیشین بررسی و تأیید شده است؛ علاوه بر این افزایش بارندگی در دهۀ دوم با ضریب‌های متفاوت از دهه‌های دیگر، نقش منحصربه‌فرد عوامل مکانی- توپوگرافیک را در دوره‌های پربارش و کم‌بارش نشان می‌دهد.
آب و هواشناسی
سید ابوالفضل مسعودیان؛ محمد صادق کیخسروی کیانی
چکیده
بررسی پوشش برف در کشوری همچون ایران، امری بسیار حیاتی است و تمدن ایرانی به پوشش برفی کوهستان‌های این کشور وابسته است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی تغییرات زمانی و مکانی زمان‌بندی فصل انباشت پوشش برف در ایران است. بدین منظور در گام نخست، دادههای نسخة ششم سنجندة مودیس تررا و مودیس آکوا برای دورة زمانی 1/1/1379 تا 31/6/1397 به‌صورت روزانه و در ...
بیشتر
بررسی پوشش برف در کشوری همچون ایران، امری بسیار حیاتی است و تمدن ایرانی به پوشش برفی کوهستان‌های این کشور وابسته است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی تغییرات زمانی و مکانی زمان‌بندی فصل انباشت پوشش برف در ایران است. بدین منظور در گام نخست، دادههای نسخة ششم سنجندة مودیس تررا و مودیس آکوا برای دورة زمانی 1/1/1379 تا 31/6/1397 به‌صورت روزانه و در تفکیک مکانی 500×500 متر برای کل گسترة ایران دریافت شد؛ سپس به‌منظور کاهش اثر ابرناکی در دادههای ماهواره‌ای، سه روش کاهش اثر ابرناکی بر دادههای خام اولیه اعمال شد. در مرحلة دوم به تفکیک هر سال آبی روی هریک از 7541502 یاخته‌ای که گسترة ایران را می‌پوشاند، نخستین روز گزارش برف با سنجندة مودیس (برپایة روز اول مهر) استخراج و به‌مثابة شروع فصل برف روی یاختة مدنظر ثبت شد. درنهایت آرایه‌ای در ابعاد 7541502×1 ساخته شد که روی هریک از ستونهای آن، شمار روز مربوط به نخستین بارش برف ثبت شده بود. این فرایند روی 18 سال دادة موجود تکرار و درنهایت آرایه‌ای در ابعاد 7541502×18 تولید شد که در آن سطرها، نمایندة زمان و ستون‌ها، نمایندة یاختههای مکانی بودند. بررسی‌ها نشان می‌دهد در ارتفاعات غربی و شمال شرقی کشور، آغاز فصل انباشت پوشش برف در حال پیشروی به سوی زمستان است؛ این در حالی است که در ارتفاعات شمالی و شمال غرب کشور، شروع فصل انباشت پوشش برف در حال رفتن به عقب یعنی پسروی به سوی پاییز است.
آب و هواشناسی
پرویز پنجه کوبی؛ سید ابوالفضل مسعودیان؛ عبدالعظیم قانقرمه
چکیده
پیش‌بینی بیشینة رواناب حوضه به اطلاعات درست از حجم، شدت و پراکنش بارش نیاز دارد. در رابطة استدلالی برای پیش‌بینی رواناب حوضه، شدت بارش ثابت فرض شده است و مقدار بارش نیز در بخش‌های مختلف حوضه از روش‌های درون‌یابی به دست می‌آید؛ زیرا بارش، یک فراسنج بسیار متغیر و احتمال خطا در برآورد آن زیاد است. این روش استدلالی به روش مدت - مساحت ...
بیشتر
پیش‌بینی بیشینة رواناب حوضه به اطلاعات درست از حجم، شدت و پراکنش بارش نیاز دارد. در رابطة استدلالی برای پیش‌بینی رواناب حوضه، شدت بارش ثابت فرض شده است و مقدار بارش نیز در بخش‌های مختلف حوضه از روش‌های درون‌یابی به دست می‌آید؛ زیرا بارش، یک فراسنج بسیار متغیر و احتمال خطا در برآورد آن زیاد است. این روش استدلالی به روش مدت - مساحت مشهور است. در این پژوهش به کمک دادههای پوششی رادار، حجم و شدت بارش بر فراز حوضه در گام‌های زمانی 30 دقیقه (روش شدت – مدت - مساحت) به دست آمد. منحنی‌های همزمان تمرکز حوضه در گام‌های زمانی 30 دقیقه در نرمافزار G.I.S تهیه شد. سپس مختصات محیط و مساحت منحنی‌ها برای رادار تعریف، برنامة اجرایی آن در محیط نرمافزار رادار نوشته و حجم و شدت بارش در گام زمانی لازم برآورد شد. در ادامه به دلیل استفاده از دادههای حجم بارش در گام زمانی انتخابی، رابطة استدلالی تغییر یافت و بیشینة رواناب شبیه‌سازی و با بیشینة دبی مشاهداتی مقایسه شد. هنگام بارش‌های شدید و پرحجم یا مرطوب‌بودن خاک حوضه به دلیل بارش‌های پیشین، بیشینة دبی زیاد بود. در بارش‌های کم‌شدت و کم‌حجم شرایط متفاوت بود؛ اگر شدت بارش در ابتدا کم بود و سپس افزایش داشت، مقدار رواناب بیش از حد انتظار بود؛ اگر شدت بارش در ابتدا زیاد بود و سپس کاهش داشت، مقدار رواناب کمتر بود. تأثیر پراکنش زمانی و مکانی بارش نیز بر مقدار دبی بیشینه نشان داده شد. تأخیر زمانی بین بیشینة دبی مشاهداتی و بیشینة رواناب شبیه‌سازی در بارش‌های شدید و پرحجم، کوتاه و در بارش‌های معمولی و کم‌حجم، طولانی بود. نتایج نشان داد استفاده از ضریب رواناب ثابت در رابطة استدلالی، مقدار بیشینة رواناب را دقیق برآورد نمی‌کند. با توجه به ویژگی بارش (شدت، مقدار، مدت، پراکنش زمانی و مکانی) و همچنین ویژگی رطوبتی خاک حوضه باید از ضرایب مختلف بهره برد.
سید ابوالفضل مسعودیان؛ مسلم ترکی
چکیده
فعالیت‌های انسانی خرداقلیم شهر را کنترل می‌کنند و یکی از روشن‌ترین آثار آن، پدیدة جزیرة گرمایی شهری است. جزیرة گرمایی بر کیفیت زندگی شهری ازجمله مصرف انرژی، کیفیت هوا و آب و همچنین تندرستی مردم اثر دارد. شهر اهواز از گرمترین شهرهای ایران است؛ از این رو جزیرة گرمایی اهواز و شناخت خرداقلیم آن شایستة بررسی است. بدین منظور در این مطالعه ...
بیشتر
فعالیت‌های انسانی خرداقلیم شهر را کنترل می‌کنند و یکی از روشن‌ترین آثار آن، پدیدة جزیرة گرمایی شهری است. جزیرة گرمایی بر کیفیت زندگی شهری ازجمله مصرف انرژی، کیفیت هوا و آب و همچنین تندرستی مردم اثر دارد. شهر اهواز از گرمترین شهرهای ایران است؛ از این رو جزیرة گرمایی اهواز و شناخت خرداقلیم آن شایستة بررسی است. بدین منظور در این مطالعه جزیرة گرمایی کلان‌شهر اهواز ازلحاظ تغییرات زمانی و مکانی با استفاده از دادههای دمای رویة زمین سنجندة مودیس تررا و مودیس آکوا طی سال‌های 1381 تا 1396 بررسی شد. سنجش شدت جزیرة گرمایی براساس آب‌وهوای پس‌زمینه انجام گرفت. در این راستا نخست محدودة شهر بر مبنای آخرین تصاویر گوگل‌ارث مشخص و سپس محدوده‌ای به اندازة وسعت شهر در پیرامون شهر تعیین و «ناشهر» نامیده شد. دمایی که در میان همة یاختههای ناشهر بیشترین فراوانی را داشت، دمای ناشهر در نظر گرفته شد. در ادامه اختلاف دمای تمامی یاختههای شهر از دمای ناشهر به دست آمد و میانگین اختلاف دمای همة یاختههای شهر از دمای ناشهر، میانگین شدت جزیرة گرمایی/ سرمایی نامیده شد. نتایج نشان داد شهر اهواز طی روز جزیرة سرمایی و هنگام شب جزیرة گرمایی دارد. شهر اهواز هنگام روز به‌طور متوسط 2 درجة سلسیوس خنک‌تر و در شب 2/2 درجة سلسیوس گرم‌تر از پیرامون خود است. همچنین به علت عبور رودخانة کارون از داخل شهر، جزیرة گرمایی به دو بخش تقسیم میشود؛ بخش‌های شرقی و غربی شهر دمای رویة بیشتری نسبت به میانة شهر دارند. کانون جزیرة گرمایی شبانه و قسمت‌های ضعیف جزیرة سرمایی روزانه بر منطقة صنعتی اهواز منطبق است.
امیدرضا کفایت مطلق؛ سید ابوالفضل مسعودیان
چکیده
از آنجا که پوشش گیاهی و تغییرات آن دارای نقش تأثیرگذاری در فراسنج‌های اقلیمی هستند، آگاهی از تغییرات پوشش گیاهی هر منطقۀ جغرافیایی اهمیت بسیاری دارد. در پژوهش حاضر، روند تغییرات نمایۀ NDVI ایران در کمربندهای ارتفاعی بررسی شد؛ به این منظور، ابتدا دادههای 16 روزۀ نمایۀ تفاضل به‌هنجار‌شدۀ پوشش گیاهی (NDVI) مودیس‌آکوا برای بازۀ زمانی ...
بیشتر
از آنجا که پوشش گیاهی و تغییرات آن دارای نقش تأثیرگذاری در فراسنج‌های اقلیمی هستند، آگاهی از تغییرات پوشش گیاهی هر منطقۀ جغرافیایی اهمیت بسیاری دارد. در پژوهش حاضر، روند تغییرات نمایۀ NDVI ایران در کمربندهای ارتفاعی بررسی شد؛ به این منظور، ابتدا دادههای 16 روزۀ نمایۀ تفاضل به‌هنجار‌شدۀ پوشش گیاهی (NDVI) مودیس‌آکوا برای بازۀ زمانی 13/4/1381 تا 23/12/1393 از تارنمای مودیس دریافت شدند. سپس بر مبنای نزدیک به 10 میلیارد یاخته، میانگین بلندمدت 16 روزۀ NDVI ایران محاسبه و یک آرایۀ مکان- زمان به ابعاد 293×111 حاصل شد که ردیفهای آن، طبقههای ارتفاعی ایران با بازۀ 50 متر از منفی 50 تا 5500 متر تعریف شدند و ستونهای آن، میانگین بلندمدت نمایۀ NDVI با بازۀ 16 روزه را نشان دادند. بررسی روند تغییرات با آزمون من کندال در سطح اطمینان 95 درصد نشان داد طبقههای ارتفاعی 400 تا 450، 450 تا 500، 500 تا 550، 700 تا 750 و 1250 تا 1300 متری دارای روند مثبت نمایۀ NDVI و دیگر طبقههای ارتفاعی بدون روند هستند و هیچ ارتفاعی در ایران روند منفی ندارد.
محمد صادق کیخسروی کیانی؛ ابوالفضل مسعودیان
چکیده
گستره و وردش‌پذیری پوشش‌های برفی، فراسنج‌های مهمی در سامانه‌های آب‌شناختی و آب و هواشناسی است. برای مناطقی که منبع اساسی آب آنها از انباره‌های برفی حاصل میشود، مطالعۀ روند تغییرات پوشش‌های برفی اهمیت بسیار زیادی دارد. بسیاری از رودخانه‌های پرآب ایران، از انباره‌های برفی کوهستان‌ها سرچشمه می‌گیرد؛ بنابراین بررسی تغییرات ...
بیشتر
گستره و وردش‌پذیری پوشش‌های برفی، فراسنج‌های مهمی در سامانه‌های آب‌شناختی و آب و هواشناسی است. برای مناطقی که منبع اساسی آب آنها از انباره‌های برفی حاصل میشود، مطالعۀ روند تغییرات پوشش‌های برفی اهمیت بسیار زیادی دارد. بسیاری از رودخانه‌های پرآب ایران، از انباره‌های برفی کوهستان‌ها سرچشمه می‌گیرد؛ بنابراین بررسی تغییرات پوشش برف در کشوری همچون ایران بسیار ضروری و مهم است. در پژوهش حاضر، تغییرات روزهای برفپوشان ایران در کمربندهای ارتفاعی مختلف به کمک دادههای رقومی پوشش برف‌سنجنده‌های مودیس تررا و مودیس آکوا واکاوی شد. برای این منظور، خردترین گونۀ دادههای پوشش برف این دو سنجنده که در تفکیک مکانی 500 متر در دسترس است، به‌صورت روزانه و برای بازۀ زمانی 1393-1382 به‌کارگرفته شد. همچنین، الگوی رقومی ارتفاعی (Dem) هماهنگ با سیستم تصویر دادههای برف در تفکیک مکانی 500 متر از تارنمای ناسا دریافت شد. برای واکاوی هرگونه تغییری در روزهای برفپوشان در کمربندهای ارتفاعی، نخست فراوانی روزهای برفپوشان برای هر طبقۀ ارتفاعی از 1500 متر تا 5500 متر در گام‌های 100متری محاسبه و سپس به کمک آزمون من‌کندال، روند روزهای برفپوشان بررسی شد. یافتهها نشان داد، در ماههای فروردین، تیر، امرداد، شهریور، آذر، بهمن و اسفند در هیچ‌یک از کمربندهای ارتفاعی روند معناداری دیده نمی‌شود. این درحالی است که در ماه اردیبهشت در 21 کمربند ارتفاعی و در ماه خرداد نیز در 10 کمربند ارتفاعی روند کاهش روزهای برفپوشان دیده میشود. همچنین، روند افزایش روزهای برفپوشان تنها در ماههای مهر، آبان و دی دیده شد. در ماه مهر دو کمربند، در ماه آبان یک کمربند و در ماه دی نیز یک کمربند ارتفاعی، روند افزایش روزهای برفپوشان را از خود نشان دادند.
محمد صادق کیخسروی کیانی؛ ابوالفضل مسعودیان
چکیده
در این پژوهش، دادههای روزانۀ دو سنجندۀ مودیس تررا و مودیس آکوا برای فصلبندی پوشش برف در ایرانزمین به کار گرفته شد. دادههای این دو سنجنده در تفکیک مکانی 500 متر و به صورت رقومی در دسترس است. دادههای به‌کارگرفته‌شده در این پژوهش، خردترین تفکیک موجود دادههای سنجندۀ مودیس است. برای فصلبندی پوشش برف ایرانزمین، نخست ...
بیشتر
در این پژوهش، دادههای روزانۀ دو سنجندۀ مودیس تررا و مودیس آکوا برای فصلبندی پوشش برف در ایرانزمین به کار گرفته شد. دادههای این دو سنجنده در تفکیک مکانی 500 متر و به صورت رقومی در دسترس است. دادههای به‌کارگرفته‌شده در این پژوهش، خردترین تفکیک موجود دادههای سنجندۀ مودیس است. برای فصلبندی پوشش برف ایرانزمین، نخست دادههای رقومی پوشش برف در محیط نرمافزار متلب گردآوری و سپس چند الگوریتم روی دادهها به منظور کاهش ابرناکی به کار بسته شد. پس از آمادهسازی دادهها، آرایۀ میانگین بلندمدت دوازده ماه خورشیدی از فروردین تا اسفند در نرمافزار متلب محاسبه شد. ابعاد این آرایه 7541502 × 12 بود که سطرهای آن نمایندۀ هر ماه و ستونهای این آرایه نمایندۀ یاختههای مکانی در ایران است. در گام بعدی فواصل اقلیدسی یاختهها به کمک روش ادغام وارد در نرمافزار متلب محاسبه شد. یافتههای این پژوهش نشان داد که روی هم رفته در ایرانزمین چهار فصل برفپوشان دیده میشود: فصل بیبرفی شامل ماههای اردیبهشت تا خرداد؛ فصل گذار شامل ماههای فروردین و آبان؛ فصل پوستۀ برفپوشان شامل ماههای آذر و اسفند و فصل هستۀ برفپوشان که شامل ماههای دی و بهمن میشود. همچنین برای هر یک از فصول اقلیمی و هر کدام از ماههای خورشیدی شمار روزهای برفپوشان و مساحتهای آنها بررسی شد. مطالعات نشان داد بیشترین گسترۀ مساحت روزهای برفپوشان یک روزه در ماه دی دیده میشود. در این ماه، روزهای برفپوشان یک روزه 15 درصد از گسترۀ کشور را پوشش میدهند. در گام پایانی، رابطۀ میان شمار روزهای برفپوشان و ارتفاع برای هر یک از فصول اقلیمی به کمک مدل رقومی ارتفاع ایران (Dem) محاسبه گردید. یافتهها گویای آن بود که در هر یک از فصول اقلیمی، این رابطه متفاوت است.
پیمان محمودی؛ محمود خسروی؛ سیدابوالفضل مسعودیان؛ بهلول علیجانی
دوره 26، شماره 4 ، اسفند 1394، ، صفحه 219-246
چکیده
یخبندان یکی از پدیده‌های مهم مورد مطالعه در اقلیم شناسی است که از تغییر دما در طول زمان ناشی میشود. در این مطالعه هدف بر این است که از طریق طبقه بندی الگوهای همدید مرتبط با یخبندان‌های فراگیر ایران، مکانیزم‌های دینامیکی موجد این پدیده شناسایی شوند. لذا بر اساس یک اصل مکانی روزهایی که 65 درصد و بیشتر از مساحت ایران دمای صفر و زیر صفر ...
بیشتر
یخبندان یکی از پدیده‌های مهم مورد مطالعه در اقلیم شناسی است که از تغییر دما در طول زمان ناشی میشود. در این مطالعه هدف بر این است که از طریق طبقه بندی الگوهای همدید مرتبط با یخبندان‌های فراگیر ایران، مکانیزم‌های دینامیکی موجد این پدیده شناسایی شوند. لذا بر اساس یک اصل مکانی روزهایی که 65 درصد و بیشتر از مساحت ایران دمای صفر و زیر صفر درجه سانتیگراد داشته‌اند به عنوان روزهای همراه با یخبندان فراگیر ایران انتخاب شدند. تعداد این روزها در کل دوره مورد مطالعه به 835 روز رسید. لذا جهت شناسایی و بررسی الگوهای گردشی تراز 500 هکتوپاسکال (فشار سطح دریا)، دادههای میانگین روزانه ارتفاع ژئوپتانسیل (فشار سطح دریا) برای محدوده مورد مطالعه استخراج و تحلیل مؤلفه‌های مبنا بر روی ماتریس آنها اجرا شد. نتیجه این تحلیل نشان داد که با 15 مؤلفه می‌توان 6/89 درصد تغییرات ارتفاع ژئوپتانسیل و 9/84 درصد تغییرات فشار سطح دریا را در زمان وقوع یخبندان‌های فراگیر ایران تبیین کرد. سپس برای شناسایی الگوهای گردشی مرتبط با یخبندان‌های فراگیر ایران، خروجی‌های تحلیل مؤلفه‌های مبنا به عنوان ورودی‌های تحلیل خوشه‌ای مورد استفاده قرار گرفت و در نهایت پنج الگو برای ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال و سه الگو برای فشار سطح دریا شناسایی شد. نتایج نشان داد رای اینکه یک یخبندان فراگیر در ایران رخ دهد باید در تراز 500 هکتوپاسکال یک پشته عمیق در حوالی دریای سیاه تشکیل و در سطح زمین نیز گسترش زبانه شرقی پرفشار اروپایی و یا گسترش زبانه غربی پرفشار سیبری را داشته باشیم.
سید ابوالفضل مسعودیان؛ مرضیه یونسی
دوره 26، شماره 2 ، شهریور 1394، ، صفحه 1-16
چکیده
در این پژوهش،جهت بررسی روند تغییرات دمای جمهوری آذربایجان از داده های دمای میانگین پایگاه داده دانشگاه سانتا کلارا که دارای تفکیک مکانی 5/0×5/0 درجه است،در یک دوره 50 ساله (1950-1999) استفاده شده است. نخست برای واکاوی مکانی دادهها،با روش نزدیک‌ترین همسایگی در نرم افزار Surfer نقشه‌های همدمای سالانه، فصلی و ماهانه تهیه گردید.پس از بررسی نقشه ...
بیشتر
در این پژوهش،جهت بررسی روند تغییرات دمای جمهوری آذربایجان از داده های دمای میانگین پایگاه داده دانشگاه سانتا کلارا که دارای تفکیک مکانی 5/0×5/0 درجه است،در یک دوره 50 ساله (1950-1999) استفاده شده است. نخست برای واکاوی مکانی دادهها،با روش نزدیک‌ترین همسایگی در نرم افزار Surfer نقشه‌های همدمای سالانه، فصلی و ماهانه تهیه گردید.پس از بررسی نقشه سالانه،میانگین یاخته‌ای دمای سالانه آذربایجان 7/11 درجه سانتی گراد تعیین شد.کمینه دما در ارتفاعات شمالی (شاه داغ و بازاردوزو) و باختری آذربایجان حدود 5 درجه سانتی گراد است،اما در بخش های مرکزی و خاوری آذربایجان (شیروان) بیشینه دمایی که حدود 15 درجه سانتی گراد است نشان داده شده،خط همدمای 11 درجه بیشتر بخش نخجوان را گرفته که نشان می دهد دمای هوای نخجوان نسبت به آذربایجان خنک تر است.فصل تابستان با میانگین دمای 22 و 7/22 درجه سانتی گراد به ترتیب برای آذربایجان و نخجوان به عنوان گرمترین فصل سال و فصل زمستان با میانگین دمای 9/1- و 8/0 درجه سانتی گراد به ترتیب برای آذربایجان و نخجوان به عنوان سردترین فصل سال شناخته شد.برج بهمن با میانگین دمای 8- درجه سردترین ماه سال است،کمینه دمای این برج در ارتفاعات شمالی بازاردوزو و شاه داغ و ارتفاعات باختری آذربایجان است،برای واکاوی روند زمانی دما،سریهای زمانی ماهانه،فصلی و سالانه محاسبه گردید و سپس با آزمون ناپارامتری من-کندال روند افزایشی یا کاهشی با سطح اطمینان 95% و 99% آزمون شد.در بین سریهای زمانی سالانه، فصلی و ماهانه فقط برج فروردین در سطح 95 درصد در آذربایجان دارای روند معنادار افزایشی است.
سید ابوالفضل مسعودیان؛ محمد دارند
دوره 24، شماره 2 ، شهریور 1392، ، صفحه 129-140
چکیده
در این پژوهش از دادههای روزانه‌ی دمای کمینه‌ی درون یابی شده‌ی پایگاه داده اسفزاری در بازه‌ی زمانی 1/1/1340 تا 11/10/1383 استفاده شده است. برای تحلیل همدید و شناسایی روزهای همراه با یخبندان فراگیر و بادوام، دو معیار گستره و دوام در نظر گرفته شد. معیار فراگیری یخبندان روزی در نظر گرفته شد که دمای کمینه دست کم در 50 درصد از گستره‌ی ایران زیر ...
بیشتر
در این پژوهش از دادههای روزانه‌ی دمای کمینه‌ی درون یابی شده‌ی پایگاه داده اسفزاری در بازه‌ی زمانی 1/1/1340 تا 11/10/1383 استفاده شده است. برای تحلیل همدید و شناسایی روزهای همراه با یخبندان فراگیر و بادوام، دو معیار گستره و دوام در نظر گرفته شد. معیار فراگیری یخبندان روزی در نظر گرفته شد که دمای کمینه دست کم در 50 درصد از گستره‌ی ایران زیر صفر درجهی سانتیگراد باشد و از لحاظ دوام دستکم سه روز ادامه داشته باشد. برای روزهایی که دو شرط یاد شده را داشتند، دادههای فشار تراز دریا از پایگاه مرکز ملی جو و اقیانوسشناسی امریکا(NCEP/NCAR)استخراج شد. سپس به کمک تحلیل خوشه‌ای با روش ادغام وارد دادههای فشار تراز دریا دستهبندی شدند. نتایج نشان داد که 5 الگوی فشار تراز دریا با آرایشهای متفاوت منجر به رخداد یخبندان‌های فراگیر و بادوام ایران زمین میشوند. همزمان با رخداد هر کدام از الگوها نقشهی مربوط به میانگین دمای کمینه‌ی ایران نیز ترسیم شد. شدت یخبندان در مناطق مختلف ایران هماهنگ با مسیر زبانههای سامانه‌های جوی واچرخندی است. به نظر میرسد که نحوه قرارگیری، شدت و جابجایی کمفشار جنبقطبی مهمتر از شدت سامانه‌های واچرخندی سیبری و اروپایی است.
سید ابوالفضل مسعودیان؛ محمد دارند
دوره 23، شماره 1 ، خرداد 1391، ، صفحه 1-14
چکیده
در این پژوهش ناهنجاری فشار تراز دریا در روزهای همراه با رخداد سرماهای فرین ایران بررسی شده است. برای انجام این بررسی به کمک داده های دمای663 ایستگاه همدید و اقلیمی ایران در بازه ی زمانی 1/1/1340 تا 29/12/1382 و به یاری روش کریگینگ دمای ایران بر روی یاختههای 18*18 کیلومتر برای کل ایران میانیابی شد و یک آرایهی 5214*15705 به دست آمد. دادههای ...
بیشتر
در این پژوهش ناهنجاری فشار تراز دریا در روزهای همراه با رخداد سرماهای فرین ایران بررسی شده است. برای انجام این بررسی به کمک داده های دمای663 ایستگاه همدید و اقلیمی ایران در بازه ی زمانی 1/1/1340 تا 29/12/1382 و به یاری روش کریگینگ دمای ایران بر روی یاختههای 18*18 کیلومتر برای کل ایران میانیابی شد و یک آرایهی 5214*15705 به دست آمد. دادههای فشار تراز دریا نیز در همین بازه ی زمانی از پایگاه دادهی NCEP/NCAR وابسته به سازمان ملی جو و اقیانوس شناسی ایالات متحده امریکا فراهم شد. نخست روزهای همراه با سرمای فرین به کمک نمایه ی انحراف استاندار شده ی دما آشکارسازی شد. سپس مقادیر این نمایه بر حسب بزرگی و گستره ی رخداد سرما مرتب شد و پانصد مورد از سردترین و فراگیرترین سرماهای ایران برگزیده شد. سپس ناهنجاری فشار تراز دریا در روزهای برگزیده محاسبه شد. بررسی ها نشان داد که سردترین و فراگیرترین سرماهای ایران با چهار الگوی ناهنجاری فشار تراز دریا همراه است.
