اکبر رحیمی
چکیده
شهرنشینی، یکی از پیامدهای اصلی انقلاب صنعتی است که روند توسعة آن را متحول کرده و باعث گسترش مهاجرت‌ها به شهرها شده است. یکی از نتایج اصلی گسترش شهرنشینی در دهه‌های گذشته، تغییرات کاربری زمین‌ها در شهرها ...
بیشتر
شهرنشینی، یکی از پیامدهای اصلی انقلاب صنعتی است که روند توسعة آن را متحول کرده و باعث گسترش مهاجرت‌ها به شهرها شده است. یکی از نتایج اصلی گسترش شهرنشینی در دهه‌های گذشته، تغییرات کاربری زمین‌ها در شهرها و رشد اندازة آنهاست. در دهه‌های اخیر الگوی رشد اسپرال و پراکندة شهری، به یکی از مهم‌ترین چالش‌های برنامه‌ریزی فضایی تبدیل شده و حامل آسیب‌های اجتماعی و زیست‌محیطی است. در سال‌های اخیر برنامه‌ریزان، اقتصاددانان، اکولوژیست‌ها و مدیریت مرتبط با امور شهری از مدل‌های مختلف و متنوعی برای ارزیابی تغییرات کاربری و بررسی نتایج این تغییرات در آینده استفاده کرده‌اند و روزبه‌روز این مدل‌ها توسعه می‌یابند. هدف این پژوهش، ارزیابی رشد و توسعة گذشتة تبریز و پیش‌بینی این تغییرات در آینده است. روش پژوهش توصیفی - تحلیلی است که به‌صورت کاربردی منطقه‌ای خاص را با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، داده‌ها و عوامل مؤثر بر توسعة گذشته و آتی شهر ارزیابی و مدل‌سازی کرده است. مدل LTM، ترکیبی از توانایی‌های شبکه‌های عصبی مصنوعی و سیستم اطلاعات جغرافیایی، در این پژوهش به کار رفته است. نخست داده‌ها به‌صورت رستری و پس از آن به‌صورت فرمت Acsi آماده و پس از ارزیابی تغییرات گذشته در شبکه‌های عصبی، نتایج به‌صورت نقشه‌های رستری تهیه شد. با انتخاب الگوی یادگیری و ساختار شبکه و نتایج روند توسعة شهری، توسعة احتمالی شهر تبریز برای سال 1405 مشخص شد. نتایج ارزیابی دورة 10ساله (1385 تا 1395) نشان‌دهندة توسعة رو به پیرامون و اسپرال شهری در تبریز است که طی آن بیشتر زمین‌های پیرامونی شهر به ساختار شهری تبدیل شده است. ادامة این روند برای توسعة شهر در سال‌های آتی، بیشتر زمین‌های کشاورزی و پیرامونی شهر را تغییر خواهد داد که نتایج توسعة احتمالی شهر در 1405 این موضوع را نشان می‌دهد و بیش از 3600 هکتار از زمین‌های پیرامونی به توسعة شهری اختصاص خواهد یافت. این امر باعث پیچیدگی مشکلات و چالش‌های شهری تبریز در آینده خواهد شد و ادامة این روند توسعة اسپرال شهری ضمن افزایش مشکلات زیست‌محیطی، هزینه‌های توسعه و مدیریت شهری را دوچندان خواهد کرد.
