محمد زارع؛ سمانه پورمحمدی؛ حمید سودایی زاده
چکیده
مناطق خشک از نظر شکل اراضی، خاک، جامعۀ گیاهی و جانوری و منابع آب و اقلیم بسیار متنوع هستند. یکی از مؤلفههای معرف اقلیم، تعیین شاخص‌های خشکی در هر منطقه است. اطلاع از دامنه و شدت خشکی، در مدیریت و برنامه‌ریزی ...
بیشتر
مناطق خشک از نظر شکل اراضی، خاک، جامعۀ گیاهی و جانوری و منابع آب و اقلیم بسیار متنوع هستند. یکی از مؤلفههای معرف اقلیم، تعیین شاخص‌های خشکی در هر منطقه است. اطلاع از دامنه و شدت خشکی، در مدیریت و برنامه‌ریزی مناسب منابع طبیعی و پایداری زیست‌بوم (اکوسیستم) هر منطقه، به‌ویژه مناطق خشک مفید است. استفاده از روش‌های گشتاورهای خطی و تحلیل خوشهای در تعیین مناطق همگن اقلیمی نقش مؤثری دارد. هدف اصلی این پژوهش، استفاده از روش‌های گشتاورهای خطی و تحلیل خوشهای در تعیین مناطق همگن اقلیمی با استفاده از شاخص خشکی یونپ در نیمۀ شرقی ایران است. به این‌منظور، دادههای اقلیمی 20 ایستگاه هواشناسی همدیدی در نیمۀ شرقی کشور جمع‌آوری و برای محاسبۀ تبخیر- تعرق مرجع با استفاده از مدل فائو- پنمن- مانتیث استفاده شد. سپس شاخص خشکی یونپ [1] برای هر20 ایستگاه محاسبه شد. در مرحلۀ بعد، با استفاده از روش تحلیل خوشهای، منطقۀ مورد مطالعه به پنج منطقۀ همگن تقسیم و با بهره‌گیری از تحلیل عاملی مهم‌ترین مؤلفههای مؤثر بر شاخص خشکی یونپ در هر منطقه همگن تعیین شد. براساس نتایج، تخمین منطقهای گشتاور خطی، بهترین تابع توزیع منطقهای برای هر منطقۀ همگن تعیین شد. نتایج این پژوهش کارآیی مناسب ترکیب روش‌های گشتاور خطی و تحلیل خوشهای را برای تعیین مناطق همگن نشان می‌‌‌‌‌‌دهد. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده، بهتر است در ابتدا مناطق همگن با روش تحلیل خوشهای تعیین و سپس به‌کمک روش گشتاورهای خطی بررسی و تأیید شود.
[1] UNEP
