فاطمه عینلو؛ علی معافی رابری؛ آرش ملکیان؛ رضا قضاوی؛ محسن محسنی ساروی
چکیده
در بررسی تغییرات مکانی پارامترهای کیفی آبهای زیرزمینی برای شناخت وضعیت کیفی آبخوان، منابع آلودهکننده و تعیین مناسبترین راهکارهای مدیریتی، روشهای زمینآماری و GIS ابزار مفیدی هستند. در ...
بیشتر
در بررسی تغییرات مکانی پارامترهای کیفی آبهای زیرزمینی برای شناخت وضعیت کیفی آبخوان، منابع آلودهکننده و تعیین مناسبترین راهکارهای مدیریتی، روشهای زمینآماری و GIS ابزار مفیدی هستند. در این پژوهش، توزیع پارامتر‌هایی نظیرEC ،TDS ، TH و pH در منابع آب زیرزمینی دشت زنجان با استفاده از روشهای زمینآماری عکس فاصله (IDW)، توابع شعاعی(RBF)، تخمینگر موضعی (GPI)، تخمینگر عام (LPI) و روش کریجینگ معمولی (OK) در نرم‌افزار ArcGIS بر اساس نمونههای آب زیرزمینی 34 حلقه چاه ارزیابی و نقشههای پراکنش مکانی هر کدام تهیه شد. پس از بررسی واریوگرام و مشخص‌شدن مکانی‌بودن تغییرات پارامتر‌ها، اقدام به میانیابی پارامتر‌ها شد و با استفاده از روش اعتبارسنجی متقابل (CV) و ریشۀ دوم میانگین مربعات خطا (RMSE)، بهترین مدل ارزیابی با کمترین مقدار RMSE انتخاب شد. نتایج نشان داد، پارامترهای EC و pH با استفاده از روش عکس فاصله و پارامترهای TH و TDS با استفاده از روش تخمینگر توابع شعاعی کمترین مقدار RMSE را داشتهاند و برای تهیۀ نقشۀ توزیع مکانی پارامترهای کیفیت آب زیرزمینی از این روشها استفاده شد. با توجه به استاندارد آب آشامیدنی سازمان بهداشت جهانی و نقشههای به‌دست‌آمده از زمین‌آمار، پارامتر pH در کل دشت برای شرب بدون محدودیت است و مقدار پارامتر EC در چهار‌چاه والایش، دیزج‌آباد، زنجان و مهتر در جنوب شرقی، مرکز و شمال غربی دشت محدودیت دارد که ناشی از فعالیتهای کشاورزی در این منطقه است. مقدار پارامتر TDS بجز شمال شرقی در کل دشت دارای محدودیت زیاد از نظر مصرف شرب است. در تعداد کمی از چاههای دشت مقدار TH بدون محدودیت است و مقادیر این پارامتر در دشت زنجان از نظر شرب محدودیت ایجاد می‌کند و از نظر سختی، آب کلیۀ چاهها در طبقۀ سخت و خیلی سخت طبقهبندی میشوند. به‌نظر میرسد، دلیل روند کاهش کیفیت آب زیرزمینی برداشت بیرویه از منابع آب زیرزمینی و حفر چاههای غیرمجاز و گسترش فعالیتهای صنعتی است.
