مهدیس سادات؛ محمود ذوقی؛ سپیده کریمی؛ محمد جواد امیری
چکیده
بوم‌گردی یا اکوتوریسم یکی از شاخه‌های گردشگری است که بیشترین سازگاری را با طبیعت دارد و در سال‌های اخیر، توجه طبیعت‌دوستان را به خود جلب کرده است. اما توسعۀ بوم‌گردی در مناطق مختلف، گاهی بدون توجه ...
بیشتر
بوم‌گردی یا اکوتوریسم یکی از شاخه‌های گردشگری است که بیشترین سازگاری را با طبیعت دارد و در سال‌های اخیر، توجه طبیعت‌دوستان را به خود جلب کرده است. اما توسعۀ بوم‌گردی در مناطق مختلف، گاهی بدون توجه به ارزش‌های اکولوژیکی و تنها برای کسب منافع اقتصادی ایجاد شده است. از این رو به‌منظور مدیریت بهتر و حفظ ارزش‌های محیط زیست، لازم است توسعه با برنامه‌ریزی و مبتنی بر راهبردهای خاصِ هر منطقه انجام گیرد. پارک ملی کلاه‌قاضیْ واقع در جنوب استان اصفهان، با داشتن ذخایر ژنتیکی متعدد، سیمای سرزمین منحصربه‌فرد و زیستگاه‌های متنوع، می‌تواند مقصد گردشگران باشد و این عامل، موجب توسعۀ بوم‌گردی می‌شود. این پژوهش با هدف بررسی عوامل قوت، ضعف، فرصت، تهدید و ارائۀ راهکارهای مناسب برای توسعه بوم‌گردی در منطقه، به‌صورت توصیفی - تحلیلی انجام شد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها و تعیین راهبردهای توسعۀ بوم‌گردی از الگوی SWOT و در پایان به‌منظور اجتناب از محدودیت‌های این الگو و کمی‌کردن ارزش‌ها و اولویت‌دهی راهبردها، از روش‌های AHP و فریمن استفاده شده است. ماتریس فریمن موسوم به ماتریس ذی‌نفعان بر اساس اولویت‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و اکولوژیکیِ پارک تهیه شده است. نتایج تحقیق نشان داد که ویژگی‌های مثبت منطقه بیشتر از ویژگی‌های منفی آن بوده است و در مقابل فرصت‌های موجود در منطقه، تهدید بیشتری وجود دارد. از این رو با توجه به وضعیت پارک، استفاده از راهبردهای تهاجم و رقابتی ضروری است. در ادامه برای حفظ سلامت پارک و توسعۀ پایدار در منطقه، دو راهبرد به‌عنوان مهم‌ترین راهبردهای ضروری منطقه برای توسعۀ بوم‌گردی پیشنهاد شد:
الف) تدوین برنامۀ جامع مدیریتی به‌منظور حفاظت از تنوع گونه‌ای و توسعۀ بوم‌گردی در منطقه با امتیاز 107؛
ب) تدوین برنامه‌های بلندمدت پایش محیط زیستیِ پارک به‌منظور شناخت منابع آلاینده و تخریب‌کننده و ارائۀ روش‌های علمی - عملی برای کاهش آثار محیط زیستی با امتیاز 104.
برنامه‌ریزی مبتنی بر راهبردهای ارائه‌شده، می‌تواند توسعۀ بوم‌گردی منطقه را همگام با حفظ موقعیت محیط زیستی و کاهش تهدیدها و بهبود شرایط نامطلوب تضمین کند.
