سعید نگهبان؛ سجاد باقری سیدشکری؛ زینب پاینده؛ سیروس نادری؛ پیمان شیراوند
چکیده
آبخوانهای کارستی از مهم‌ترین منابع تأمین آب مورد نیاز برای شرب و کشاورزی در استان کرمانشاه است. وقوع خشکسالیهای دو دهۀ گذشته، سبب کاهش شدید میزان آبدهی این آبخوانها شده است و این امر تأثیر زیادی ...
بیشتر
آبخوانهای کارستی از مهم‌ترین منابع تأمین آب مورد نیاز برای شرب و کشاورزی در استان کرمانشاه است. وقوع خشکسالیهای دو دهۀ گذشته، سبب کاهش شدید میزان آبدهی این آبخوانها شده است و این امر تأثیر زیادی بر جوامع انسانی منطقه داشته است. هدف از این پژوهش ارزیابی تأثیرپذیری رژیم آبدهی و همچنین شناخت روند رژیم آبدهی چشمههای کارستی حوضۀ رودخانۀ الوند از رخداد خشکسالی در طول چندین دهۀ گذشته است. آمار ماهانۀ بارش و دبی ایستگاههای باران‌سنجی و هیدرومتری، دادههای اصلی پژوهش هستند و بر اساس مشابه‌بودن شرایط اقلیمی، ویژگیهای زمینشناسی و ژئومورفولوژی کارست سه چشمۀ سرابگرم، ماراب و وردهناو به‌عنوان چشمههای شاخص انتخاب شدند. از شاخص SPI برای تحلیل خشکسالیها و از روشهای آماری استانداردسازی دبی و بارش، RAPS، محاسبۀ شاخص و تعیین خشکسالی هیدرولوژیکی و ارتباط آن با خشکسالی هواشناسی برای ارزیابی و برآورد تأثیرپذیری رژیم آبدهی چشمهها از رخداد خشکسالی استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد، هر سه چشمه به کاهش بارش حساس است؛ اما زمان واکنش به کاهش بارش در سه چشمه یکسان نیست؛ همچنین تأخیر زمانی بین رخداد خشکسالی هواشناسی با کاهش آبدهی چشمهها وجود دارد و از 1377 تا 1389 روند نزولی در رژیم آبدهی چشمهها مشاهده میشود. تأثیرپذیری آبدهی چشمهها از خشکسالی به توسعهیافتگی سیستمهای کارستی، حجم ذخیرۀ دینامیکی (اثر حافظه) آبخوان، مدت و شدت خشکسالی بستگی دارد و رخداد دو دورۀ خشک شدید، اثر حافظه آبخوانها را تعدیل کرده و باعث شده است که از سال 1378 تا 1389 خشکسالی هیدرولوژیکی ملایمی در رژیم آبدهی چشمهها غلبه داشته باشد.
