محمدامین حیدری؛ فرامرز خوش اخلاق
چکیده
در این پژوهش از سه پایگاه داده به ترتیب سازمان هواشناسی ایران (در دورة 2010 -1961)، داده‌های بازکاوی‌شدة سازمان مطالعات محیطی ایالات متحده (در دورة 2010 -1948) و مرکز داده‌های مدل‌های GCM و RCM کشور کانادا با دورة ...
بیشتر
در این پژوهش از سه پایگاه داده به ترتیب سازمان هواشناسی ایران (در دورة 2010 -1961)، داده‌های بازکاوی‌شدة سازمان مطالعات محیطی ایالات متحده (در دورة 2010 -1948) و مرکز داده‌های مدل‌های GCM و RCM کشور کانادا با دورة آماری (2040-1960) استفاده شد. همچنین روش‌های همبستگی اسپیرمن، آزمون روندیابی R همبستگی و من‌کندال و 13 مدل - سناریوی جفت‌شدة توصیه‌شدة IPCC به منظور مطالعة اثر تغییرات فشار منطقة سودان و دریای سرخ بر ناهنجاری‌های بارشی منطقة جنوب غرب ایران و در ارتباط با گرمایش جهانی به کار رفت. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد رابطة وارون و معناداری بین فشار منطقة دریای سرخ و سودان با بارش ایستگاه‌های جنوب غرب ایران به ترتیب در سطح آماری 99 و 95درصد اطمینان وجود دارد؛ بدین ترتیب ناهنجاری بارش ماهیانه در ایستگاه‌های منتخب در جنوب غرب ایران، رابطة معناداری با تغییرات فشار هوا در منطقة سودان و دریای سرخ دارد. مطالعة سه تراز فشار دریا، 925 و 850 هکتوپاسکال نشان می‌دهد ترازهای بالاتر همبستگی بیشتری با ماه‌های دارای ناهنجاری بارش دارند؛ همچنین روندیابی دورة 65ساله (مشاهداتی) و 30سالة (پیش‌بینی) فشار در منطقة سودان و دریای سرخ (زبانة سودان) حاکی است فشار در تراز دریا و ارتفاع ژئوپتانسیلی ترازهای 925 و 850 هکتوپاسکال، روند افزایشی معناداری دارد و در دهه‌های آتی براساس خروجی بیشتر مدل‌ها بالاتر از نرمال اقلیمی (1990-1960) قرار خواهد داشت که نتایج رگرسیون خطی و آزمون من ـ کندال نیز آن را تأیید می‌کند. براساس یافته‌های پژوهش ترازهای بالاتر و به‌ویژه در منطقة مرکزی سلول سودانی، تغییرات شدیدتری را نسبت به زبانة کم‌فشار بر روی دریای سرخ در ماه‌های نوامبر تا دسامبر دارد. تغییرات فشار در ترازهای بالاتر نسبت به ترازهای زیرین بیشتر بوده است؛ از این رو استنباط می‌شود تغییرات فشار در منطقة سودانی فقط منشأ زمینی و گرمایی ندارد و آثار عوامل دینامیکی فشار در این رابطه مؤثرتر بوده است. براساس نتایج به‌دست‌آمده تغییرات فشار و ارتفاع جو و تداوم آن درنتیجة پدیدة گرمایش جهانی در منطقة سودان و دریای سرخ موجب افزایش خشکسالی و کاهش بارش در جنوب غرب ایران می‌شود.
