مهرداد کیانی؛ حسن لشکری؛ هوشنگ قائمی
چکیده
رشته‌کوه‌های زاگرس به‌مثابة مهم‌ترین چهرة ناهمواری در غرب ایران علاوه بر اثر کوهساری بر وقوع بارش‌ها، بر فعالیت سامانه‌های بارشی نیز تأثیرگذارند. هدف اصلی مقالة حاضر، تحلیل اثر تقویت‌کنندة کوه‌های ...
بیشتر
رشته‌کوه‌های زاگرس به‌مثابة مهم‌ترین چهرة ناهمواری در غرب ایران علاوه بر اثر کوهساری بر وقوع بارش‌ها، بر فعالیت سامانه‌های بارشی نیز تأثیرگذارند. هدف اصلی مقالة حاضر، تحلیل اثر تقویت‌کنندة کوه‌های زاگرس بر سامانة سودانی است. برای این منظور با روش تحلیل عاملی از بین بارش‌های یک‌روزة سودانی در طول دورة 1996 تا 2017، سه نمونة بارش یک‌روزة 2 دسامبر 1999، 30 مارس 2012 و 20 مارس 2015 انتخاب و بررسی شد. روش مطالعه‌شده، استفاده از تحلیل همدیدی عناصر جوّی و مدل درون‌یابی بارش در محیط GIS بوده است. این مطالعه نشان داد وزش دمایی گرم و برخورد سامانة سودانی به دامنه‌های غربی و جنوب غربی زاگرس سبب کاهش ارتفاع ژئوپتانسیل و شکل‌گیری میدان تاوایی مثبت شده است. وزش تاوایی مثبت به سمت دامنه‌های جنوب شرقی و داخلی زاگرس نیز موجب تقویت حرکات صعودی در این دامنه‌ها شده است. در ترازهای بالاتر جوّ، وزش دمایی سرد در مجاورت با منطقة وزش دمایی گرم سطوح زیرین به کاهش ارتفاع ژئوپتانسیل تراز میانی جوّ انجامیده و حرکات صعودی هوا را تقویت کرده و شرایط مناسب ترمودینامیکی برای رشد و تقویت ابرهای همرفتی و بارش شدید بر سطح ناهمواری‌های منطقه فراهم شده است. در این پژوهش مشخص شد در همة نمونه‌ها جهت ورود سامانه و رطوبت به منطقه از دامنه و طول موج ناوة میانی جوّ پیروی کرده است. نتایج نشان داد بیشینة بارش‌ها در دامنه‌های واقع در مسیر ورود سامانه دیده شده است. همچنین تغییرات بارش بر شیب‌های تند زاگرس بیشتر از سطوح دیگر بوده است.
