منصور پروین
چکیده
سیلاب ناگهانی، پدیده‌ای پیچیده و مخرب و پیش‌بینی آن بسیار دشوار است. حوضة قصر شیرین به علت رخنمون سازندهای نفوذناپذیر، شبکة زهکشی متراکم، توپوگرافی ناهموار، ویژگی‌های کاربری اراضی و رخداد بارش‌های ...
بیشتر
سیلاب ناگهانی، پدیده‌ای پیچیده و مخرب و پیش‌بینی آن بسیار دشوار است. حوضة قصر شیرین به علت رخنمون سازندهای نفوذناپذیر، شبکة زهکشی متراکم، توپوگرافی ناهموار، ویژگی‌های کاربری اراضی و رخداد بارش‌های سنگین، مستعد وقوع سیلاب ناگهانی است؛ بر این اساس هدف این پژوهش، ارزیابی و پهنه‌بندی خطر سیلاب ناگهانی در این حوضه است.
در پژوهش حاضر از دو روش محاسبة درجة خطر و MFFPI استفاده شده است. روش درجة خطر از یازده پارامتر مورفومتریکی مؤثر در سیل‌خیزی و روش MFFPI از شش پارامتر فیزیوگرافی برای پهنه‌بندی خطر سیلاب ناگهانی استفاده می‌کنند.
نتایج نشان می‌دهد براساس روش محاسبة درجة خطر، 93 درصد مساحت حوضة قصر شیرین، پتانسیل خطر زیاد و خطر شدید سیلاب ناگهانی دارد. براساس مدل MFFPI، پهنه‌های با پتانسیل خطر زیاد و خیلی زیاد رخداد سیلاب ناگهانی، 60 درصد مساحت حوضة قصر شیرین و پهنه‌های با خطر کم و خیلی کم نیز، 20 درصد مساحت این حوضه را دربرگرفته‌اند. ناهمگونی بالایی نقشة نهایی مدل MFFPI ناشی از ژئومورفولوژی فرسایش‌یافتة حوضه است و نواحی کوهستانی، پتانسیل کم و مناطق تپه‌ماهوری و دشت فرسایشی، پتانسیل خطر زیاد سیلاب ناگهانی دارند. روش درجة خطر مبتنی بر اندازه‌گیری پارامترهای مورفومتری است و پتانسیل خطر سیلاب ناگهانی را برای کل حوضه ارائه داده است؛ اما مناطق پرخطر و کم‌خطر را در داخل حوضه مشخص نمی‌کند. درمقابل مدل MFFPI، پارامترهای فیزیوگرافی مؤثر در ایجاد سیلاب را در پهنه‌بندی خطر سیلاب به کار می‌گیرد و براساس آن، مناطق پرخطر و کم‌خطر را در داخل حوضه مشخص می‌کند. به‌طور کلی برپایة نتایج این مدل‌ها، حوضة قصر شیرین پتانسیل خطر زیاد در رخداد سیلاب ناگهانی دارد.
