آب و هواشناسی
ساپنا محمدتاجبار؛ علی محمد خورشیددوست؛ سعید جهانبخش اصل
چکیده
استان بلوچستان در کشور پاکستان، اغلب به دلیل میزان بارندگی کمتر، در معرض خشکسالی‌های شدید قرار دارد. چندین نوع محرک آب و هوایی بزرگ مقیاس (LSCD)، به دلیل تأثیرشان بر بارندگی در سراسر جهان شناخته شده اند، اما در منطقه بلوچستان مطالعاتی در این رابطه وجود ندارد. این مطالعه با هدف شناسایی LSCD های معنی‌دار در بلوچستان و بهبود مهارت پیش‌بینی ...
بیشتر
استان بلوچستان در کشور پاکستان، اغلب به دلیل میزان بارندگی کمتر، در معرض خشکسالی‌های شدید قرار دارد. چندین نوع محرک آب و هوایی بزرگ مقیاس (LSCD)، به دلیل تأثیرشان بر بارندگی در سراسر جهان شناخته شده اند، اما در منطقه بلوچستان مطالعاتی در این رابطه وجود ندارد. این مطالعه با هدف شناسایی LSCD های معنی‌دار در بلوچستان و بهبود مهارت پیش‌بینی بارش ماهانه با استفاده از تجزیه و تحلیل مؤلفه اصلی (PCA)، شبکه عصبی مصنوعی (ANN)، شبکه عصبی منظم شده بیزین (BRNN) و تحلیل رگرسیون چندگانه (MRA) انجام شد. LSCDهای 12ماهه مانند Nino-1+2، Nino-3، Nino-3.4، Nino-4، QBO در 30 و 50 هکتوپاسکال، QBOI)و(QBOII، دمای سطح دریا (SST)، دمای هوا (T2M)، (ارتفاعات ژئوپتانسیل 500 و 850 هکتوپاسکال)، سرعت مداری (500 (Uو نصف النهاریV) 500 و V 850(، شار گرمای نهان و محسوس LHFOL) وSHFOL ) و رطوبت ویژه در سطح (SSH)، مورد بررسی قرار گرفتند. همچنین از مجموعه داده‌های سیستم جهانی جمع‌آوری داده‌های زمین (GLDAS)، اندازه‌گیری بارندگی استوایی TRMM))، MERRA-2، NOAA و HadISST استفاده شد. نتایج نشان داد که LSCDهای معنی‌دار در سطح اطمینان 99%، شامل SSH، SST، LHFOL، SHFOL، T2M، U500، Nino-3.4 و Nino-4 بودند. در طول دوره آزمون، در مقایسه با مدل‌هایMR با ضریب همبستگی 0.15تا 0.49 و مولفه‌های اصلی با ضریب همبستگی 0.16- تا 0.43، مدل‌های ANN و BRNN به ترتیب دارای مهارت‌های پیش‌بینی بهتری با ضرایب همبستگی 0.40 تا 0.74 و 0.34 تا 0.70 بودند. نتایج بیانگر توان مدل‌های ANN و BRNN در پیش-بینی بارش ماهانه‌ی بلوچستان با استفاده از LSCD های دارای تاخیر است.
آب و هواشناسی
هانیه نظری پور؛ جواد خوشحال دستجردی؛ علی براتیان
چکیده
چکیدهکشت زعفران به دلیل نیاز آبی کم در سال‌های اخیر در استان لرستان مورد توجه قرار گرفته است. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر توسعة پایدار کشت محصول زعفران صورت گرفته است. بدین منظور طی یک سال متوالی 1396- 1397 سه منطقه در شهرستان‌های کوهدشت، کوهنانی و خرم‌آباد و در یک پژوهش میدانی در هر منطقه، پنج مزرعه به‌صورت نمونه ...
بیشتر
چکیدهکشت زعفران به دلیل نیاز آبی کم در سال‌های اخیر در استان لرستان مورد توجه قرار گرفته است. بر این اساس پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر توسعة پایدار کشت محصول زعفران صورت گرفته است. بدین منظور طی یک سال متوالی 1396- 1397 سه منطقه در شهرستان‌های کوهدشت، کوهنانی و خرم‌آباد و در یک پژوهش میدانی در هر منطقه، پنج مزرعه به‌صورت نمونه انتخاب شد. پارامتر بررسی‌شده، سن مزارع از یک تا پنج سال در سه منطقة کوهدشت، کوهنانی و خرم‌آباد بوده است. در این پژوهش خصوصیات گل و وزن خشک کلالة زعفران همزمان با بازدیدهای فنولوژیک روزانه از سطح مزارع تعیین شد. نتایج در هر دو سال نشان دادند در هر سه منطقه، سن، مهم‌ترین عامل تغییر عملکرد بوده است؛ به طوری که با افزایش سن گیاه زعفران تا چهار سال، بازدهی زعفران روند صعودی و سپس کاهش یافته است. اثر سن مزرعه بر عملکرد گل و کلالة زعفران ازنظر آماری معنادار بوده که مشخص شد کمترین عملکرد برای مزارع یک، دو و پنج‌ساله و بیشترین عملکرد برای مزارع سه و اوج آن چهارساله بوده است. طی بررسی نقش دما در دو سال متوالی مشاهده شد که در سال 1396 متوسط دما بیشتر بوده و طبیعتاً طول مدت گل‌دهی کاهش یافته است؛ بر این اساس میزان عملکرد زعفران در این سال نسبت به سال 1397 مقدار کمتری را نشان می‌دهد که بیانگر نقش دمای دورة گل‌دهی در افزایش عملکرد است.
آب و هواشناسی
محدثه ارشادحسینی؛ امیر رضا کشتکار؛ سیدموسی حسینی؛ علی افضلی
چکیده
چکیده 1آب زیرزمینی از مهم‌ترین منابع تأمین‌کنندة آب مورد نیاز کشاورزی، شرب و صنعت به‌ویژه در مناطق خشک فلات مرکزی ایران است؛ بنابراین بررسی روند تغییرات کیفی آن اهمیت فراوانی در مدیریت پایدار منابع آب دارد. در همین زمینه پژوهش حاضر روند تغییرات کیفی آب زیرزمینی را در دشت یزد- اردکان با استفاده از روش ناپارامتری منکندال و تخمینگر ...
بیشتر
چکیده 1آب زیرزمینی از مهم‌ترین منابع تأمین‌کنندة آب مورد نیاز کشاورزی، شرب و صنعت به‌ویژه در مناطق خشک فلات مرکزی ایران است؛ بنابراین بررسی روند تغییرات کیفی آن اهمیت فراوانی در مدیریت پایدار منابع آب دارد. در همین زمینه پژوهش حاضر روند تغییرات کیفی آب زیرزمینی را در دشت یزد- اردکان با استفاده از روش ناپارامتری منکندال و تخمینگر شیب سن بررسی کرده است. برای این منظور از آمار و اطلاعات 25 محل اندازه‌گیری (چاه، چشمه و قنات) در بازة زمانی 83- 84 تا 93- 94 مربوط به دورة تغذیه و تخلیه استفاده شد. پارامترهای بررسی‌شده شامل میزان اسیدیته، هدایت الکتریکی، غلظت املاح محلول، نسبت جذب سدیم، بی‌کربنات، کلر، سولفات، پتاسیم، منیزیم، کلسیم، سدیم و درصد سدیم محلول بوده است. در این انتخاب تلاش شده است منابع برداشت (چاه، چشمه و قنات) پراکنش مناسب در کل سطح دشت و آمار استفاده‌شده ازنظر طول دورة آماری نواقص کمتری داشته باشد. نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش نشان داد روند تغییرات تمامی متغیرهای کیفی بررسی‌شده در این دشت رو به افزایش بوده است و در طول دورة تغذیه 2/49 درصد و در طول دورة تخلیه 8/50 درصد، روند منفی معنادار را در سطح اعتماد 90 درصد نشان دادند. حال آنکه روند مثبت معنادار در طول دورة زمانی تغذیه، 3/45 درصد و در طول دورة تخلیه، 7/54 درصد را در سطح اعتماد 90 درصد نشان داد. با توجه به مثبت‌بودن شیب خط روند برای متغیرهای کیفی مؤثر در منابع آب زیرزمینی میتوان نتیجه گرفت که روند تغییرات کیفی آب زیرزمینی در این دشت رو به کاهش بوده و این روند در زمان‌های تخلیه یا برداشت نسبت به زمان‌های تغذیه بیشتر بوده که ناشی از کاهش بارش‌ها و پیرو آن کاهش کیفیت منابع آب زیرزمینی بوده است.
آب و هواشناسی
حسن لشکری؛ مهناز جعفری؛ زینب محمدی
چکیده
چکیدهبارش‌های زمستانة بخش جنوبی ایران به دلیل همزمانی با دورة کشت و تأمین بخشی از آب مورد نیاز زراعت اهمیت ویژه‌ای دارد. بررسی بارش ماهانة 30سالة ایستگاههای جنوبی ایران در این پژوهش و سایر پژوهش‌های انجام‌شده نشان داد مقادیر بارش و تعداد سامانه‌های ورودی به این منطقه در ماه فوریه نسبت به ماههای قبل و بعد کاهش محسوسی دارد. برای علت‌یابی ...
بیشتر
چکیدهبارش‌های زمستانة بخش جنوبی ایران به دلیل همزمانی با دورة کشت و تأمین بخشی از آب مورد نیاز زراعت اهمیت ویژه‌ای دارد. بررسی بارش ماهانة 30سالة ایستگاههای جنوبی ایران در این پژوهش و سایر پژوهش‌های انجام‌شده نشان داد مقادیر بارش و تعداد سامانه‌های ورودی به این منطقه در ماه فوریه نسبت به ماههای قبل و بعد کاهش محسوسی دارد. برای علت‌یابی این پدیده پیش‌فرض‌های مختلفی بررسی شد. شارش رطوبتی از دریاهای گرم اطراف و رطوبت شارش‌شده روی منطقه، موقعیت مکانی واچرخند عربستان و موقعیت محور ناوة مدیترانه‌ای در کل دورة آماری (1986- 2017) و در سال‌های نمونه و موقعیت محور جت جنب حارهای فقط در سال‌های نمونه، از گزینه‌های پیش‌فرض مؤثر بر تغییرات بارشی سه ماه بودند. نتایج این پژوهش نشان داد جابه‌جایی مکانی واچرخند عربستان به‌ویژه در لایة زیرین وردسپهر و جابه‌جایی نصف‌النهاری جت جنب حارهای، از مهم‌ترین عوامل در کاهش یا افزایش بارش‌های سه ماه نسبت به همدیگر در جنوب و جنوب غرب ایران بوده است. جت جنب حارهای که مؤثرترین جت در تشدید ناپایداری‌های همرفتی بخش جنوبی ایران است، در ماه فوریه از منطقه دور است و جابه‌جایی شمال‌سوی کاملاً بارزی را نشان می‌دهد. همچنین سامانه‌های بارشی که از جنوب به منطقه وارد می‌شوند با جابه‌جایی شمالی‌تر و غرب‌سوتر، عموماً به‌صورت سامانه‌های ادغامی از غرب به ایران وارد می‌شوند. پدیدة دیگر، جابه‌جایی غرب‌سوتر و گسترش‌مداری‌تر واچرخند عربستان در ماه فوریه نسبت به دو ماه دیگر است. این الگوی گسترش واچرخند مانع جدی فرارفت رطوبت و گسترش سامانة سودانی روی منطقه است.
آب و هواشناسی
حسین عساکره؛ سید ابوالفضل مسعودیان؛ فاطمه ترکارانی
چکیده
تنوع عوامل مکانی (نظیر موقعیت جغرافیایی و ویژگی‌های توپوگرافیک) موجبات تنوع مکانی عناصر اقلیمی ازجمله بارش را فراهم کرده است. همراه با تغییرات زمانی بارش، عوامل مکانی نقش‌های مختلفی ایفا می‌کنند؛ از این رو برخلاف ثبات نسبی عوامل مکانی، میتوان استنباط کرد که این عوامل در بستر تغییرات بارش نقش‌های مختلف ایفا می‌کنند. به‌منظور ...
بیشتر
تنوع عوامل مکانی (نظیر موقعیت جغرافیایی و ویژگی‌های توپوگرافیک) موجبات تنوع مکانی عناصر اقلیمی ازجمله بارش را فراهم کرده است. همراه با تغییرات زمانی بارش، عوامل مکانی نقش‌های مختلفی ایفا می‌کنند؛ از این رو برخلاف ثبات نسبی عوامل مکانی، میتوان استنباط کرد که این عوامل در بستر تغییرات بارش نقش‌های مختلف ایفا می‌کنند. به‌منظور ردیابی نقش عوامل مکانی نظیر موقعیت (مختصات جغرافیایی) و عوامل توپوگرافیک (ارتفاع، شیب و جهت شیب) در بارش، از مدل شبکة عصبی مصنوعی استفاده شد. یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد از دهۀ اول (1355- 1364) به سمت دهۀ چهارم (1385- 1394) میانگین بارش کشور کاهش زیادی داشته است. در این میان دهۀ دوم (1365- 1374) افزایش نسبتاً زیادی را تجربه و روند عمومی کاهشی را مختل کرده است. میزان بارش حاصل از مدل‌های برازش‌یافته در هریک از دهه‌ها، الگوی تغییرات زمانی‌مکانی بارش واقعی را به‌خوبی بازتاب می‌دهد و توجیه می‌کند. براساس یافته‌های الگوی برازش‌یافته مشخص شد نقش بعضی از متغیرهای موقعیت جغرافیایی و عوامل توپوگرافیک از دهه‌ای به دهۀ دیگر بسیار تغییرپذیر بوده است و بعضی از متغیرها نقش‌های نسبتاً ثابتی داشته‌اند. این امر گواهی بر این واقعیت است که تغییر کاهندۀ اثر یک متغیر با تغییر فزایندۀ اثر متغیرهای دیگر جبران می‌شود و نیز متناسب با تغییرات دهه‌ای بارش شکل می‌گیرد. در این میان نقش عرض جغرافیایی تغییرات زیادی داشته است. بیشترین و کمترین نقش این متغیر به‌ترتیب در دهۀ اول و دوم بوده است. در دو دهۀ انتهایی، تغییر همزمان نقش عرض جغرافیایی با تغییر میزان میانگین دهه‌ای بارش بسیار چشمگیرتر از دو دهۀ دیگر است. این واقعیت را میتوان به تغییراتی نسبت داد که در مسیر چرخندها رخ داده است. این تغییر مسیر چرخندها در مطالعات پیشین بررسی و تأیید شده است؛ علاوه بر این افزایش بارندگی در دهۀ دوم با ضریب‌های متفاوت از دهه‌های دیگر، نقش منحصربه‌فرد عوامل مکانی- توپوگرافیک را در دوره‌های پربارش و کم‌بارش نشان می‌دهد.
آب و هواشناسی
علی هاشمی؛ حجت اله یزدان پناه؛ مهدی مومنی
چکیده
فنولوژی، شاخصی کلیدی در رشد و نمو گیاهان است و نقشی مهم در نظارت بر پوشش گیاهی دارد. در این پژوهش، مراحل اصلی فنولوژی پرتقال شامل تشکیل جوانة برگ و میوه، شکفتن جوانة برگ و میوه، میوه‌دادن و برگ‌دادن، رشد میوه و برگ‌دادن، رسیدن میوه و سیکل خواب با استفاده از سنجش از دور بررسی شد. منطقة مطالعه‌شده، یک باغ پرتقال در کشور ایران در جنوب ...
بیشتر
فنولوژی، شاخصی کلیدی در رشد و نمو گیاهان است و نقشی مهم در نظارت بر پوشش گیاهی دارد. در این پژوهش، مراحل اصلی فنولوژی پرتقال شامل تشکیل جوانة برگ و میوه، شکفتن جوانة برگ و میوه، میوه‌دادن و برگ‌دادن، رشد میوه و برگ‌دادن، رسیدن میوه و سیکل خواب با استفاده از سنجش از دور بررسی شد. منطقة مطالعه‌شده، یک باغ پرتقال در کشور ایران در جنوب شرقی استان فارس و در فاصلة 25کیلومتری شهر داراب در روستای فسارود است. بدین منظور داده‌های مشاهداتی شامل داده‌های فنولوژی و آب‌وهوایی در بازة زمانی ده‌ساله (1385 تا 1395) جمع‌آوری شد. نخست تصاویر سنجندة مودیس برای سال 1385 تا 1395 با توجه به داده‌های زمینی و نقشه‌های 1:25000 سازمان نقشه‌برداری زمین‌مرجع شدند. این تصاویر برای محاسبة شاخص‌های پوشش گیاهی سنجش از دوری شامل شاخص تفاضلی نرمال‌شدة پوشش گیاهی (NDVI)، شاخص وضعیت پوشش گیاهی (EVI) و شاخص شرایط دمایی (TCI) استفاده شد. درنهایت در ارزیابی عملکرد شاخص‌های سنجش از دوری در مدل‌سازی مراحل فنولوژی، ضریب همبستگی میان این شاخصها و داده‌های زمینی محاسبه شد. بیشترین مقدار ضریب همبستگی بین TCI وحداکثر دما برابر با 953/0 و کمترین ضریب همبستگی بین NDVI و حداکثر رطوبت برابر با 04/0 به دست آمده است. نتایج ضریب همبستگی حاکی است شاخص‌های به‌دست‌آمده از روش سنجش از دور با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای به‌خوبی تغییرات مراحل اصلی فنولوژیکی را نشان می‌دهد؛ از سوی دیگر برمبنای این شاخصها میتوان بدون برداشت زمینی و مشاهدة فیزیکی از روند تغییرات فنولوژی گیاه آگاه شد.
آب و هواشناسی
محسن ناصری؛ بنفشه زهرایی؛ حامد پورسپاهی سامیان؛ مریم خدادادی؛ ندا دولت ابادی
چکیده
با توجه به اهمیت و نقش میزان جریان در مطالعات منابع آب، در این پژوهش روش‌های تجربی برآورد جریان رودخانه در مناطق بدون ایستگاه آب‌سنجی بررسی شده‌اند. عملکرد این روش‌ها در تخمین جریان سطحی خروجی از محدوده‌های مطالعاتی حوضة سفیدرود بزرگ که ایستگاه آب‌سنجی دارند، بررسی شده است. جریان سطحی تخمینی براساس روش‌های تجربی مختلف با جریان ...
بیشتر
با توجه به اهمیت و نقش میزان جریان در مطالعات منابع آب، در این پژوهش روش‌های تجربی برآورد جریان رودخانه در مناطق بدون ایستگاه آب‌سنجی بررسی شده‌اند. عملکرد این روش‌ها در تخمین جریان سطحی خروجی از محدوده‌های مطالعاتی حوضة سفیدرود بزرگ که ایستگاه آب‌سنجی دارند، بررسی شده است. جریان سطحی تخمینی براساس روش‌های تجربی مختلف با جریان سطحی مشاهداتی ثبت‌شده در ایستگاههای آب‌سنجی مقایسه و نتایج از منظر شاخص‌های آماری همچون خطا ارزیابی شده است. انتخاب این حوضه با توجه به گستردگی جغرافیایی، تنوع اقلیمی و ویژگی‌های فیزیوگرافیک متنوع آن صورت گرفته است. روش‌های جاستین، کوتاین، سازمان تحقیقات کشاورزی هندوستان، دپارتمان آبیاری هندوستان، تورک، لازی، خوسلا، انگلی- دی‌سوزا و SCS-CN مربوط به سازمان حفاظت خاک آمریکا در این پژوهش بررسی شده‌اند. نتایج در محدوده‌های مختلف حوضة سفیدرود حاکی از عملکرد بهتر روش‌های دپارتمان آبیاری هندوستان، جاستین و کوتاین بوده است. در پایان با توجه به نتایج به‌دست‌آمده، روش جاستین برای محدوده‌هایی با گرادیان ارتفاعی و دمایی شدید و در عین حال ضریب جریان زیاد توصیه می‌شود. روش سازمان آبیاری هندوستان نیز برای محدوده‌های دارای نسبت زیاد رواناب به بارش عملکرد قابل قبولی داشته است؛ اما هرچه نسبت رواناب به بارش کمتر از 2/0 باشد، عملکرد این روش ضعیف‌تر می‌شود. روش کوتاین در بیشتر محدوده‌ها عملکردی متوسط دارد که بر این اساس این روش به‌مثابة انتخابی محافظه‌کارانه توصیه می‌شود.
آب و هواشناسی
زینب ابراهیمی قلعه لانی؛ جواد خوشحال؛ حجت اله یزدان پناه
چکیده
ذرت سومین غلة پرمصرف مردم جهان است که در اقلیم‌های گرم کشت می‌شود. هدف پژوهش حاضر، تدوین تقویم زراعی ذرت رقم سینگل کراس 704 و تعیین مناطق مساعد این محصول در جنوب کشور براساس محاسبة نیازهای حرارتی آن برمبنای آمارهای فنولوژیک در چهار مزرعة تحقیقات کشاورزی داراب، زرقان، رودان و ارزوئیه طی سال‌های 1380 تا 1396 است. برای انجام این پژوهش، داده‌های ...
بیشتر
ذرت سومین غلة پرمصرف مردم جهان است که در اقلیم‌های گرم کشت می‌شود. هدف پژوهش حاضر، تدوین تقویم زراعی ذرت رقم سینگل کراس 704 و تعیین مناطق مساعد این محصول در جنوب کشور براساس محاسبة نیازهای حرارتی آن برمبنای آمارهای فنولوژیک در چهار مزرعة تحقیقات کشاورزی داراب، زرقان، رودان و ارزوئیه طی سال‌های 1380 تا 1396 است. برای انجام این پژوهش، داده‌های دمایی 61 ایستگاه همدید در جنوب کشور (1375- 1395) از سازمان هواشناسی کشور گرفته شد؛ سپس رابطة بین میانگین 15روزة دما (متغیر تابع) با ارتفاع (متغیر مستقل) با استفاده از مدل رگرسیون خطی محاسبه و نقشه‌های تاریخ کشت اول و دوم این گیاه در جنوب کشور برای تمامی ماههای سال در محیط GIS ترسیم شد؛ در ادامه طول دوره‌های فنولوژیک و درجه روز رشد محاسبه و وقوع برخورد به دماهای بازدارندة رشد بررسی شد؛ درنهایت نقشة مناطق مساعد ازنظر تأمین درجه‌حرارت با نقشة کاربری اراضی، ارتفاع و شیب تلفیق شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد در 73 درصد از منطقة مطالعه‌شده با توجه به تاریخ کشت تعیین‌شده، شرایط حرارتی برای کشت ذرت فراهم می‌شود؛ اما به دلیل محدودیت‌های توپوگرافی و اراضی نامناسب کشت، این پهنه به 23 درصد (59/91846 کیلومترمربع) از منطقه کاهش می‌یابد. مناطق بسیار مساعد، مساعد و نیمه‌مساعد به ترتیب 12، 8 و 3 درصد از منطقة مطالعه‌شده‌اند. کشاورزان می‌توانند با به‌کارگیری نقشه‌ها، بهترین تقویم‌های زراعی و مکان استقرار مزرعة خود را برای کشت محصول مدنظر انتخاب کنند
آب و هواشناسی
مصظفی کریمی؛ لیلا شریفی؛ مرتضی ترکمن
چکیده
به دلیل نقش کشاورزی راهبردی استان فارس در ایران، در این پژوهش وضعیت اقتصادی فعالیت‌های زراعی و دامی این استان با استفاده از الگوی برنامه‌ریزی ریاضی مثبت تا سال 2100 شبیه‌سازی شده است. برای این منظور از سناریوی انتشار متعادل گازهای گلخانه‌ای IPCC-2013 با توجه به شرایط اجتماعی-اقتصادی منطقه استفاده شد. این مطالعه طی یک دورۀ 28ساله (1394-1366) ...
بیشتر
به دلیل نقش کشاورزی راهبردی استان فارس در ایران، در این پژوهش وضعیت اقتصادی فعالیت‌های زراعی و دامی این استان با استفاده از الگوی برنامه‌ریزی ریاضی مثبت تا سال 2100 شبیه‌سازی شده است. برای این منظور از سناریوی انتشار متعادل گازهای گلخانه‌ای IPCC-2013 با توجه به شرایط اجتماعی-اقتصادی منطقه استفاده شد. این مطالعه طی یک دورۀ 28ساله (1394-1366) و با انتخاب سال 1388 به‌مثابة سال پایه انجام شده است. انتخاب سال 1388 به دلیل فاصلة زمانی مناسب این سال نسبت به شروع و پایان دوره و همچنین شرایط خاص تولید و واردات در این سال بوده است. براساس نتایج به‌دست‌آمده سطح زیر کشت محصولات زراعی کل با کاهش 017/0درصدی نسبت به سال پایه (1388) به 388/1 میلیون هکتار در سال 2100 خواهد رسید. با توجه به نتایج، سطح زیر کشت گندم 8/1، جو 4/0، صیفی‌جات 4/1 و حبوبات 2/1 درصد افزایش و درمقابل سطح زیر کشت محصولات سیب‌زمینی 9/4، پیاز 8/5، چغندرقند 8/5 و پنبه 3/3 درصد کاهش داشته است؛ همچنین گندم، برنج، حبوبات، صیفی‌جات و سبزیجات به ترتیب به میزان 43/28، 34/25، 8/12، 67/24 و 6/10 درصد و سیب‌زمینی، پیاز، گوجه‌فرنگی، قند و شکر، پنبه، گوشت قرمز، شیر، گوشت مرغ و تخم‌مرغ به میزان 8/27، 45/25، 22/28، 27/23، 8/19، 45/39، 23/18، 54/36 و 45/27 درصد افزایش قیمت خواهند داشت. در یک جمع‌بندی کلی میتوان بیان کرد افزایش سطح زیر کشت در آینده بیشتر متوجه محصولات گندم، جو و حبوبات است؛ بنابراین سیاست‌گذاری‌های بخش کشاورزی باید بر این محصولات متمرکز باشد.
آب و هواشناسی
زهرا قصابی؛ مائده فتحی؛ معصومه نوروزی؛ پرویز رضازاده
چکیده
تاریخچة اقلیمی استان چهارمحال و بختیاری در منطقة زاگرس مرکزی نشان‌دهندة فراوانی بارش برف در فصل سرد است. در سال‌های اخیر گرایش بارش‌ها از برف به باران در فصول پاییز و زمستان افزایش و بارش برف در فصل زمستان در استان نسبت به میانگین بلندمدت کاهش یافته است؛ این در حالی است که گاهی شاهد بارش برف بهاری در استان هستیم.
در این پژوهش شرایط ...
بیشتر
تاریخچة اقلیمی استان چهارمحال و بختیاری در منطقة زاگرس مرکزی نشان‌دهندة فراوانی بارش برف در فصل سرد است. در سال‌های اخیر گرایش بارش‌ها از برف به باران در فصول پاییز و زمستان افزایش و بارش برف در فصل زمستان در استان نسبت به میانگین بلندمدت کاهش یافته است؛ این در حالی است که گاهی شاهد بارش برف بهاری در استان هستیم.
در این پژوهش شرایط دینامیکی و ترمودینامیکی برای سه بارش فرین برف در فصل بهار با استفاده از داده‌های era5 با تفکیک شبکه‌ای 25/0 درجه تحلیل می‌شود. برای بررسی اقلیمی، نابهنجاری‌های دما، بارش و ارتفاع ژئوپتانسیلی طی دورة آماری 30ساله (1981- 2010) محاسبه شد؛ همچنین کمیت‌های فرارفت تاوایی، شار رطوبت و آب قابل بارش برای دستیابی به منابع رطوبت مؤثر در ریزش برف در سطح استان بررسی شد. تحلیل نابهنجاری‌های بارش نشان می‌دهد مقدار آنها در همة رویدادهای بارشی بیش از میانگین بلندمدت بوده است که با نابهنجاری دما و ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 500 هکتوپاسکال همخوانی دارد.
نتایج نشان داد رطوبت سامانه‌های مطالعه‌شده بیشتر از دریای سرخ، دریای عرب، دریای عمان و شمال اقیانوس هند تأمین شده و با فرارفت تاوایی مثبت همراه بوده است. بررسی شرایط ترمودینامیکی نیز نشان داد شاخص‌های ناپایداری در ساعات پیش از آغاز بارش مساعد بوده و فعالیت همرفتی سامانه‌ها را تشدید کرده است. سرمایش همرفتی همراه با کاهش شدید دما سبب تبدیل باران به برف شده است. کاهش چشمگیر دما نسبت به میانگین بلندمدت و سردبودن ستون جوّ، بارش برف را در فصل بهار توجیه می‌کند.
آب و هواشناسی
سید ابوالفضل مسعودیان؛ محمد صادق کیخسروی کیانی
چکیده
بررسی پوشش برف در کشوری همچون ایران، امری بسیار حیاتی است و تمدن ایرانی به پوشش برفی کوهستان‌های این کشور وابسته است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی تغییرات زمانی و مکانی زمان‌بندی فصل انباشت پوشش برف در ایران است. بدین منظور در گام نخست، داده‌های نسخة ششم سنجندة مودیس تررا و مودیس آکوا برای دورة زمانی 1/1/1379 تا 31/6/1397 به‌صورت روزانه و در ...
بیشتر
بررسی پوشش برف در کشوری همچون ایران، امری بسیار حیاتی است و تمدن ایرانی به پوشش برفی کوهستان‌های این کشور وابسته است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی تغییرات زمانی و مکانی زمان‌بندی فصل انباشت پوشش برف در ایران است. بدین منظور در گام نخست، داده‌های نسخة ششم سنجندة مودیس تررا و مودیس آکوا برای دورة زمانی 1/1/1379 تا 31/6/1397 به‌صورت روزانه و در تفکیک مکانی 500×500 متر برای کل گسترة ایران دریافت شد؛ سپس به‌منظور کاهش اثر ابرناکی در داده‌های ماهواره‌ای، سه روش کاهش اثر ابرناکی بر داده‌های خام اولیه اعمال شد. در مرحلة دوم به تفکیک هر سال آبی روی هریک از 7541502 یاخته‌ای که گسترة ایران را می‌پوشاند، نخستین روز گزارش برف با سنجندة مودیس (برپایة روز اول مهر) استخراج و به‌مثابة شروع فصل برف روی یاختة مدنظر ثبت شد. درنهایت آرایه‌ای در ابعاد 7541502×1 ساخته شد که روی هریک از ستون‌های آن، شمار روز مربوط به نخستین بارش برف ثبت شده بود. این فرایند روی 18 سال دادة موجود تکرار و درنهایت آرایه‌ای در ابعاد 7541502×18 تولید شد که در آن سطرها، نمایندة زمان و ستون‌ها، نمایندة یاخته‌های مکانی بودند. بررسی‌ها نشان می‌دهد در ارتفاعات غربی و شمال شرقی کشور، آغاز فصل انباشت پوشش برف در حال پیشروی به سوی زمستان است؛ این در حالی است که در ارتفاعات شمالی و شمال غرب کشور، شروع فصل انباشت پوشش برف در حال رفتن به عقب یعنی پسروی به سوی پاییز است.
آب و هواشناسی
زهرا کثیری؛ محمود حبیب نژاد؛ سید حسین روشان
چکیده
شناسایی منابع آب زیرزمینی و تلاش برای حفظ منابع آبی، یکی از اهداف بزرگ کشورهایی است که با مشکل کم‌آبی مواجه هستند. آب‌های زیرزمینی طی دهه‌های اخیر به دلیل برداشت بیش از تغذیه کاهش یافته‌اند. مدیریت منابع آب زیرزمینی با اکتشاف و بهره‌برداری متناسب با پتانسیل آبخوان، یکی از مهم‌ترین راهبردها در این زمینه است. در این پژوهش به‌منظور ...
بیشتر
شناسایی منابع آب زیرزمینی و تلاش برای حفظ منابع آبی، یکی از اهداف بزرگ کشورهایی است که با مشکل کم‌آبی مواجه هستند. آب‌های زیرزمینی طی دهه‌های اخیر به دلیل برداشت بیش از تغذیه کاهش یافته‌اند. مدیریت منابع آب زیرزمینی با اکتشاف و بهره‌برداری متناسب با پتانسیل آبخوان، یکی از مهم‌ترین راهبردها در این زمینه است. در این پژوهش به‌منظور پهنه‌بندی پتانسیل آب زیرزمینی دشت ناز ساری، از عوامل مؤثر بر نفوذپذیری خاک و تغذیة سفره‌های آب زیرزمینی شامل لایه‌های زمین‌شناسی، پوشش گیاهی، شیب، جهت شیب، بارش، دما، ارتفاع، فاصله از گسل، تراکم گسل، فاصله از آبراهه و تراکم آبراهه و فاصله از جاده استفاده شد. به این منظور نخست لایه‌های اطلاعاتی مورد نیاز در محیط نرم‌افزار ArcMap 10.3 به‌صورت لایة رستری تهیه شد؛ سپس هریک از عوامل در بردار وزن به‌دست‌آمده از روش ANP ضرب و نقشة پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی منطقه از راه حاصل‌جمع لایه‌های نهایی عوامل اقلیمی، هیدرولوژی، زمین‌شناسی، توپولوژی و زیست‌محیطی تهیه شد. به‌منظور اعتبارسنجی نقشة نهایی، منحنی ROC به کار رفت.
نتایج نشان داد 35/995 کیلومترمربع از مساحت منطقه پتانسیل زیاد و بسیار زیاد، 76/2549 کیلومترمربع پتانسیل کم و بسیار کم و 17/642 کیلومترمربع پتانسیل متوسط درزمینة منابع آب زیرزمینی دارند؛ همچنین نتیجة 87درصدی منحنی ROC بیان‌کنندة دقت زیاد این روش در تهیة نقشة پتانسیل آب زیرزمینی در محدودة مطالعاتی است. براساس روش ANP نیز، عوامل زمین‌شناسی و ارتفاع منطقه بیشترین تأثیر را بر پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی در منطقة بررسی‌شده دارند. بر این مبنا بررسی پتانسیل سفره‌های آب زیرزمینی و بهره‌برداری بهینه و متناسب با توان آبخوان برای مدیریت پایدار این منابع ضروری است
آب و هواشناسی
پرویز پنجه کوبی؛ سید ابوالفضل مسعودیان؛ عبدالعظیم قانقرمه
چکیده
پیش‌بینی بیشینة رواناب حوضه به اطلاعات درست از حجم، شدت و پراکنش بارش نیاز دارد. در رابطة استدلالی برای پیش‌بینی رواناب حوضه، شدت بارش ثابت فرض شده است و مقدار بارش نیز در بخش‌های مختلف حوضه از روش‌های درون‌یابی به دست می‌آید؛ زیرا بارش، یک فراسنج بسیار متغیر و احتمال خطا در برآورد آن زیاد است. این روش استدلالی به روش مدت - مساحت ...
بیشتر
پیش‌بینی بیشینة رواناب حوضه به اطلاعات درست از حجم، شدت و پراکنش بارش نیاز دارد. در رابطة استدلالی برای پیش‌بینی رواناب حوضه، شدت بارش ثابت فرض شده است و مقدار بارش نیز در بخش‌های مختلف حوضه از روش‌های درون‌یابی به دست می‌آید؛ زیرا بارش، یک فراسنج بسیار متغیر و احتمال خطا در برآورد آن زیاد است. این روش استدلالی به روش مدت - مساحت مشهور است. در این پژوهش به کمک داده‌های پوششی رادار، حجم و شدت بارش بر فراز حوضه در گام‌های زمانی 30 دقیقه (روش شدت – مدت - مساحت) به دست آمد. منحنی‌های همزمان تمرکز حوضه در گام‌های زمانی 30 دقیقه در نرم‌افزار G.I.S تهیه شد. سپس مختصات محیط و مساحت منحنی‌ها برای رادار تعریف، برنامة اجرایی آن در محیط نرم‌افزار رادار نوشته و حجم و شدت بارش در گام زمانی لازم برآورد شد. در ادامه به دلیل استفاده از داده‌های حجم بارش در گام زمانی انتخابی، رابطة استدلالی تغییر یافت و بیشینة رواناب شبیه‌سازی و با بیشینة دبی مشاهداتی مقایسه شد. هنگام بارش‌های شدید و پرحجم یا مرطوب‌بودن خاک حوضه به دلیل بارش‌های پیشین، بیشینة دبی زیاد بود. در بارش‌های کم‌شدت و کم‌حجم شرایط متفاوت بود؛ اگر شدت بارش در ابتدا کم بود و سپس افزایش داشت، مقدار رواناب بیش از حد انتظار بود؛ اگر شدت بارش در ابتدا زیاد بود و سپس کاهش داشت، مقدار رواناب کمتر بود. تأثیر پراکنش زمانی و مکانی بارش نیز بر مقدار دبی بیشینه نشان داده شد. تأخیر زمانی بین بیشینة دبی مشاهداتی و بیشینة رواناب شبیه‌سازی در بارش‌های شدید و پرحجم، کوتاه و در بارش‌های معمولی و کم‌حجم، طولانی بود. نتایج نشان داد استفاده از ضریب رواناب ثابت در رابطة استدلالی، مقدار بیشینة رواناب را دقیق برآورد نمی‌کند. با توجه به ویژگی بارش (شدت، مقدار، مدت، پراکنش زمانی و مکانی) و همچنین ویژگی رطوبتی خاک حوضه باید از ضرایب مختلف بهره برد.
آب و هواشناسی
مسلم حیدری؛ علیرضا یوسفی؛ فاطمه رستمی؛ سید محمود حسینی صدیق
چکیده
افزایش دما، کاهش بارندگی، شوری خاک، افت شدید سطح سفره‌های آب زیرزمینی و خشکسالی‌های طولانی‌مدت، بازنگری در الگوی کشت گیاهان زراعی و جایگزینی محصولات سازگار با شرایط حال حاضر را به امری اجتناب‌ناپذیر بدل کرده است. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف مکان‌یابی مناطق مستعد کشت زعفران و با در نظر گرفتن نیازهای اکولوژیک این محصول انجام ...
بیشتر
افزایش دما، کاهش بارندگی، شوری خاک، افت شدید سطح سفره‌های آب زیرزمینی و خشکسالی‌های طولانی‌مدت، بازنگری در الگوی کشت گیاهان زراعی و جایگزینی محصولات سازگار با شرایط حال حاضر را به امری اجتناب‌ناپذیر بدل کرده است. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف مکان‌یابی مناطق مستعد کشت زعفران و با در نظر گرفتن نیازهای اکولوژیک این محصول انجام شد. در این زمینه برمبنای روش تحلیل سلسله‌مراتبی (AHP) در محیط نرم‌افزار ARC/GIS10.3 مدل‌سازی صورت گرفت و سپس اطلاعات تحلیل فضایی شد. شاخصها و داده‌های استفاده‌شده شامل اطلاعات مربوط به زمین و خاک و داده‌های اقلیمی با طول دورة آماری مشترک 30ساله (1364- 1394) از ایستگاههای سینوپتیک و کلیماتولوژی مناطق مختلف استان همدان گردآوری شد؛ سپس براساس اهمیت هر شاخص با استفاده از مدل AHP، معیارها در سطح منطقة پژوهش وزن‌دهی شد. برای تحلیل فضایی، اطلاعات به نرم‌افزار Expert choice وارد و خوشه‌بندی، ارزش‌گذاری معیارها و تلفیق اطلاعات انجام و درنهایت لایة نهایی تولید شد. نتایج نشان داد 59/56 درصد از اراضی استان همدان برای کاشت زعفران در کلاسهای کاملاً مناسب و مناسب، 7/27 درصد در شرایط نسبتاً مناسب و 69/15 درصد در کلاس نامناسب قرار گرفتند. دشت‌‌های کاملاً مناسب کاشت محصول زعفران شامل کبودرآهنگ، همدان و بخشی از رزن است و اسدآباد، تویسرکان و بخشی از ملایر و نهاوند در کلاسهای نامناسب قرار دارند. براساس نقشة نهایی هر میزان از سمت جنوب، جنوب غرب و جنوب شرق به سمت شمال استان پیش برویم، به میزان استعداد مناطق برای کشت زعفران افزوده می‌شود و این شرایط تا جایی ادامه می‌یابد که به دلیل وجود عوامل اکولوژیکی، کشت این محصول توجیه‌پذیرتر است.
آب و هواشناسی
عبدالعظیم قانقرمه؛ غلامرضا روشن؛ نورالدین نةرنژاد
چکیده
درختان تأثیرات طولانی‌مدت متغیرهای اقلیمی را در خود ثبت می‌کنند. به کمک دانش اقلیم‌شناسی درختی میتوان این متغیرها را به‌ویژه برای مناطقی بازسازی کرد که از داده‌های اقلیمی کوتاه‌مدت برخوردارند. به همین منظور در این پژوهش به کمک پهنای حلقه‌های سالیانة گونة بلوط ایرانی در استان گلستان، 6 منطقة طرح جنگل‌داری انتخاب شد؛ سپس با ...
بیشتر
درختان تأثیرات طولانی‌مدت متغیرهای اقلیمی را در خود ثبت می‌کنند. به کمک دانش اقلیم‌شناسی درختی میتوان این متغیرها را به‌ویژه برای مناطقی بازسازی کرد که از داده‌های اقلیمی کوتاه‌مدت برخوردارند. به همین منظور در این پژوهش به کمک پهنای حلقه‌های سالیانة گونة بلوط ایرانی در استان گلستان، 6 منطقة طرح جنگل‌داری انتخاب شد؛ سپس با استفاده از یک تحلیل رگرسیون چندمتغیرة پاسخ سطحی در محیط نرم‌افزار STATISTICA، مؤلفه‌های مختلف درجه‌حرارت (متوسط ماهیانه، متوسط حداکثر و حداقل) 15 ایستگاه هواشناسی برای دورة رشد شامل ماههای فروردین تا شهریور، بازسازی شد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد تغییرات دمایی در فصل رشد در استان گلستان طی 170 سال گذشته، شش چرخة عمدة نوسانی دارد؛ همچنین با توجه به نتایج پژوهش حاضر مشخص شد دورة 40سالة اخیر (1350 تا 1390) درقیاس با سه دورة 40سالة پیش از خود، تغییرات عمدهای در میانگین و میانة دمایی دارد.
آب و هواشناسی
منصور غنیان؛ لطیف محمدزاده
چکیده
پدیدة تغییر اقلیم از مهم‌ترین چالش‌های قرن حاضر به شمار می‌رود؛ به همین دلیل در چند دهة اخیر پژوهش‌های زیادی درزمینة محیط‌زیست، کشاورزی و عوامل تأثیرگذار بر آنها انجام شده است. در این میان، درک رفتار کشاورزان در مواجهه با تغییرات اقلیمی و شناخت دیدگاه آنها به آینده، به حل بهتر معضل کمک می‌کند. در همین زمینه، هدف اصلی پژوهش حاضر، ...
بیشتر
پدیدة تغییر اقلیم از مهم‌ترین چالش‌های قرن حاضر به شمار می‌رود؛ به همین دلیل در چند دهة اخیر پژوهش‌های زیادی درزمینة محیط‌زیست، کشاورزی و عوامل تأثیرگذار بر آنها انجام شده است. در این میان، درک رفتار کشاورزان در مواجهه با تغییرات اقلیمی و شناخت دیدگاه آنها به آینده، به حل بهتر معضل کمک می‌کند. در همین زمینه، هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی شایستگی‌های حرفه‌ای مورد نیاز کشاورزان دربرابر تغییرات اقلیمی است. جامعة آماری پژوهش حاضر، تمامی بهره‌برداران بخش کشاورزی حوضة جنوبی آبریز ارومیه است. تعداد 153 نفر به‌مثابة نمونه طی دو مرحله (نمونه‌گیری خوشه‌ای و نمونه‌گیری تصادفی ساده) انتخاب شدند. ابزار اصلی پژوهش، پرسش‌نامه است. روایی پرسش‌نامه با نظر متخصصان و پایایی آن با محاسبة ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. نتایج بررسی مؤلفه‌های تغییرات اقلیمی نشان داد طی 3 دهة گذشته در حوضة جنوبی آبریز دریاچة ارومیه، میانگین دما و میانگین حداکثر دما به ترتیب افزایش 8/1 و 5/3 درجة سانتی‌گرادی داشته‌اند. همچنین میانگین حداقل دما، میانگین بارش و رطوبت هوا به ترتیب با کاهش 3/1 درجة سانتی‌گرادی، 3/1 میلی‌متری و 5 درصدی مواجه بوده‌اند. برمبنای یافته‌های مدل بوریچ، 29 شایستگی حرفه‌ای نمرة اولویت بیشتر از 4 کسب کردند؛ به بیان دیگر، این نتایج نشان‌دهندة کمبود یا ضعف افراد در 29 حرفه است؛ بنابراین تمرکز دست‌اندرکاران و برنامه‌ریزان باید بر تقویت و ارتقای آنها برای مقابله با تغییرات اقلیمی باشد. در این بین مشورت‌کردن و ارتباط با کارشناسان، انتخاب برنامة (الگوی) آبیاری با توجه به اطلاعات آب‌وهوایی و همچنین تغییر در نحوة آماده‌سازی زمین برای کاشت، به ترتیب بیشترین نمرات را نسبت به 29 شایستگی‌حرفه‌ای دیگر دارند و برای آموزش و تقویت در اولویت هستند. همچنین نتایج آزمون T همبسته نشان داد بین دو وضعیت مطلوب و فعلی تفاوت معناداری وجود دارد.
آب و هواشناسی
صیاد اصغری سراسکانرود؛ مهدی فعال نذیری؛ احسان قلعه
چکیده
در این پژوهش، ارتباط کاربری اراضی با دمای سطح زمین[1] شهر اردبیل و خودهمبستگی فضایی با بهره‌گیری از شاخص موران بررسی شده است. بدین منظور از تصاویر ماهواره‌ای لندست 8 (OLI) سال‌های 2015 و 2018 استفاده شد. نخست تصاویر مربوط دریافت و پیش‌پردازش‌های لازم اعمال شد؛ سپس طبقه‌بندی با استفاده از روش شی‌گرا و الگوریتم نزدیک‌ترین همسایگی[2] صورت ...
بیشتر
در این پژوهش، ارتباط کاربری اراضی با دمای سطح زمین[1] شهر اردبیل و خودهمبستگی فضایی با بهره‌گیری از شاخص موران بررسی شده است. بدین منظور از تصاویر ماهواره‌ای لندست 8 (OLI) سال‌های 2015 و 2018 استفاده شد. نخست تصاویر مربوط دریافت و پیش‌پردازش‌های لازم اعمال شد؛ سپس طبقه‌بندی با استفاده از روش شی‌گرا و الگوریتم نزدیک‌ترین همسایگی[2] صورت گرفت و دمای سطح زمین با الگوریتم پنجرة مجزا (SW) استخراج شد. نتایج نشان داد دمای نواحی شهری در سال 2015، 43 درجه و در سال 2018، 45 درجة سانتی‌گراد بوده است که به دلیل جذب گرما و عوارض شهری مختلف، دمای بیشتری داشته‌اند. کاربری مناطق آبی نیز در سال 2015، دمای 35 درجه و در سال 2018، دمای 37 درجة سانتی‌گراد را به خود اختصاص داده است که آب گرمای بیشتری را دفع می‌کند و دمای کمتری دارد. همچنین نتایج نشان داد رابطه‌ای قوی بین کاربری اراضی و دما وجود دارد. درنهایت با استفاده از شاخص تحلیل لکه‌های داغ (Hotspot) خوشه‌های گرم و سرد جزایر حرارتی اردبیل استخراج شد. تحلیل خودهمبستگی فضایی با شاخص‌های موران جهانی نشان داد دمای سطح زمین اردبیل ساختار فضایی دارد؛ به بیانی دمای سطح زمین به شکل خوشه‌ای توزیع شده است. تحلیل لکه‌های داغ تأییدی آشکار بر متمرکز و خوشه‌ای‌شدن جزایر حرارتی شهر اردبیل در فضا با افزایش دورة زمانی بوده است. [1] Land surface temperature (LST) [2] Nearest neighbor
آب و هواشناسی
مهدی کرمی دهکردی؛ حسین کوهستانی عین الدین؛ حسین یادآور؛ رامین روشندل؛ مصطفی کرباسیون
چکیده
هدف کلی از پژوهش حاضر، ارزیابی پتانسیل انرژی باد در استان چهارمحال و بختیاری و شناسایی منطقة روستایی مستعد برمبنای آن است. به‌منظور دسترسی به این هدف نخست سنجش پتانسیل کل گسترة جغرافیایی استان (تعداد 7 ایستگاه موجود در استان در دورة 8ساله از سال 1387 تا 1394) بررسی و سپس منطقة روستایی مستعد انرژی شناسایی شد. به لحاظ روش‌شناسی در بخش پتانسیل‌سنجی ...
بیشتر
هدف کلی از پژوهش حاضر، ارزیابی پتانسیل انرژی باد در استان چهارمحال و بختیاری و شناسایی منطقة روستایی مستعد برمبنای آن است. به‌منظور دسترسی به این هدف نخست سنجش پتانسیل کل گسترة جغرافیایی استان (تعداد 7 ایستگاه موجود در استان در دورة 8ساله از سال 1387 تا 1394) بررسی و سپس منطقة روستایی مستعد انرژی شناسایی شد. به لحاظ روش‌شناسی در بخش پتانسیل‌سنجی از توزیع ویبول و در بخش درون‌یابی از روش کریجینگ استفاده و پارامترها با استفاده از روش گشتاورها و کد نوشته‌شده در محیط نرم‌افزار Maple تخمین زده شد. در این مطالعه نخست پارامترهای توزیع ویبول در ارتفاعات مختلف و سپس مقادیر ماهیانه و سالیانة چگالی توان باد و چگالی انرژی باد با بهره‌گیری از داده‌های 3 ساعت یک‌بار بادی در همة ایستگاههای سینوپتیک استان محاسبه و در ادامه پتانسیل بادی همة ایستگاههای سینوپتیک به تفکیک ماه و سال ارزیابی شد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد فقط منطقة سامان برای دستیابی به انرژی از منابع بادی مناسب است و بقیة ایستگاه‌ها و مناطق (شهری و روستایی) سطح پذیرفته‌ای در این زمینه ندارند. نقشه‌های درون‌یابی پتانسیل بادی در گسترة استان با پراکندگی نقاط روستایی و بدون پراکندگی این نقاط به تفکیک از دیگر نتایج پژوهش است.
آب و هواشناسی
محمدامین حیدری؛ فرامرز خوش اخلاق
چکیده
در این پژوهش از سه پایگاه داده به ترتیب سازمان هواشناسی ایران (در دورة 2010 -1961)، داده‌های بازکاوی‌شدة سازمان مطالعات محیطی ایالات متحده (در دورة 2010 -1948) و مرکز داده‌های مدل‌های GCM و RCM کشور کانادا با دورة آماری (2040-1960) استفاده شد. همچنین روش‌های همبستگی اسپیرمن، آزمون روندیابی R همبستگی و منکندال و 13 مدل - سناریوی جفت‌شدة توصیه‌شدة ...
بیشتر
در این پژوهش از سه پایگاه داده به ترتیب سازمان هواشناسی ایران (در دورة 2010 -1961)، داده‌های بازکاوی‌شدة سازمان مطالعات محیطی ایالات متحده (در دورة 2010 -1948) و مرکز داده‌های مدل‌های GCM و RCM کشور کانادا با دورة آماری (2040-1960) استفاده شد. همچنین روش‌های همبستگی اسپیرمن، آزمون روندیابی R همبستگی و منکندال و 13 مدل - سناریوی جفت‌شدة توصیه‌شدة IPCC به منظور مطالعة اثر تغییرات فشار منطقة سودان و دریای سرخ بر ناهنجاری‌های بارشی منطقة جنوب غرب ایران و در ارتباط با گرمایش جهانی به کار رفت. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد رابطة وارون و معناداری بین فشار منطقة دریای سرخ و سودان با بارش ایستگاههای جنوب غرب ایران به ترتیب در سطح آماری 99 و 95درصد اطمینان وجود دارد؛ بدین ترتیب ناهنجاری بارش ماهیانه در ایستگاههای منتخب در جنوب غرب ایران، رابطة معناداری با تغییرات فشار هوا در منطقة سودان و دریای سرخ دارد. مطالعة سه تراز فشار دریا، 925 و 850 هکتوپاسکال نشان می‌دهد ترازهای بالاتر همبستگی بیشتری با ماههای دارای ناهنجاری بارش دارند؛ همچنین روندیابی دورة 65ساله (مشاهداتی) و 30سالة (پیش‌بینی) فشار در منطقة سودان و دریای سرخ (زبانة سودان) حاکی است فشار در تراز دریا و ارتفاع ژئوپتانسیلی ترازهای 925 و 850 هکتوپاسکال، روند افزایشی معناداری دارد و در دهه‌های آتی براساس خروجی بیشتر مدل‌ها بالاتر از نرمال اقلیمی (1990-1960) قرار خواهد داشت که نتایج رگرسیون خطی و آزمون من ـ کندال نیز آن را تأیید می‌کند. براساس یافته‌های پژوهش ترازهای بالاتر و به‌ویژه در منطقة مرکزی سلول سودانی، تغییرات شدیدتری را نسبت به زبانة کم‌فشار بر روی دریای سرخ در ماههای نوامبر تا دسامبر دارد. تغییرات فشار در ترازهای بالاتر نسبت به ترازهای زیرین بیشتر بوده است؛ از این رو استنباط می‌شود تغییرات فشار در منطقة سودانی فقط منشأ زمینی و گرمایی ندارد و آثار عوامل دینامیکی فشار در این رابطه مؤثرتر بوده است. براساس نتایج به‌دست‌آمده تغییرات فشار و ارتفاع جو و تداوم آن درنتیجة پدیدة گرمایش جهانی در منطقة سودان و دریای سرخ موجب افزایش خشکسالی و کاهش بارش در جنوب غرب ایران می‌شود.
