شناسنامه علمی شماره
دوره 29، شماره 2 ، شهریور 1397
مقاله پژوهشی
عیسی صاقی؛ رضا قضاوی
چکیده
امروزه نفوذ آب به داخل خاک به علت کاهش بارش، چرای زیاد مراتع و کاربری اراضی کاهش یافته است؛ درنتیجه بیشتر بارش‌ها به رواناب تبدیل و از دسترس خارج می‌شود؛ همچنین در این مناطق الگوهای بارندگی در دو مقیاس زمان و مکان پیش‌بینی‌نشدنی هستند؛ اما بارش با بهره‌گیری از مدیریت یکپارچة حوضة آبخیز برای ذخیره و به‌دست‌آوردن منبعی مطمئن ...
بیشتر
امروزه نفوذ آب به داخل خاک به علت کاهش بارش، چرای زیاد مراتع و کاربری اراضی کاهش یافته است؛ درنتیجه بیشتر بارش‌ها به رواناب تبدیل و از دسترس خارج می‌شود؛ همچنین در این مناطق الگوهای بارندگی در دو مقیاس زمان و مکان پیش‌بینی‌نشدنی هستند؛ اما بارش با بهره‌گیری از مدیریت یکپارچة حوضة آبخیز برای ذخیره و به‌دست‌آوردن منبعی مطمئن و اقتصادی استفاده می‌شود. مدیریت یکپارچة حوضة آبخیز نیازمند میزانی از اطلاعات است که با ایجاد و مطالعة روابط هریک از مؤلفه‌ها به دست می‌آید. تکنیک‌های RS، AHP و GIS اطلاعات به‌روز و ارزشمندی از منابع طبیعی و مؤلفه‌های فیزیکی زمین به دست می‌دهد. در این مطالعه مکان‌های دارای پتانسیل دستیابی به بارش با بهره‌گیری از RS، GIS و AHP شناسایی شدند. برای تصمیم‌گیری از همپوشانی لایه‌های اطلاعاتی نقشه‌های شبکة زهکشی، پتانسیل تولید رواناب، شیب، کاربری اراضی، عمق خاک و بافت خاک استفاده شد. سایت‌های مناسب برای هریک از روش‌های تغذیه/دستیابی به بارش با استفاده از دستورکار‌های ایران برای عملیات دستیابی به بارش و پژوهش‌های بین‌المللی تعیین شد. براساس نتایج، مناطق مناسب برای ساخت سدهای اصلاحی، ساخت کنتور فارو، بانکت و پیتینگ به ترتیب 627، 253، 247 و 81 هکتار (8/9، 9/3، 8/3 و 2/1 درصد از کل منطقه) را شامل می‌شوند. درنتیجه روش‌های به‌کاررفته در پژوهش حاضر نسبت به سایر روش‌ها، نشان‌دهندة بیشترین دقت، صحت و توانایی در حوضه‌های بزرگ‌تر است.
مقاله پژوهشی
جغرافیای شهری
زهرا احمدی پور؛ میثم میرزائی تبار
چکیده
گسترش شهرنشینی، توسعه فضایی و کالبدی و افزایش اهمیت و نقش شهرها در عرصه‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و... زمینه‌ساز توجه بیشتر و تلاش بازیگران برای به کنترل درآوردن فضاها و افزایش حوزه نفوذ، رقابت بازیگران و خلق مناظر و ریخت خاصی در شهرها شده است. گسترش و تنوع مسائل و بارز شدن نقش سیاست و قدرت در شهر هم در سطح ملی و هم بین‌المللی، موجب ...
بیشتر
گسترش شهرنشینی، توسعه فضایی و کالبدی و افزایش اهمیت و نقش شهرها در عرصه‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و... زمینه‌ساز توجه بیشتر و تلاش بازیگران برای به کنترل درآوردن فضاها و افزایش حوزه نفوذ، رقابت بازیگران و خلق مناظر و ریخت خاصی در شهرها شده است. گسترش و تنوع مسائل و بارز شدن نقش سیاست و قدرت در شهر هم در سطح ملی و هم بین‌المللی، موجب توجه جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک به فضاهای شهری و شکل‌گیری شاخه‌ای جدید از ژئوپلیتیک با عنوان ژئوپلیتیک شهری شده است. ژئوپلیتیک شهری، روابط متقابل جغرافیا، قدرت و سیاست را در فضاها و مکان‌های شهری بررسی می‌کند که برآیند این روابط، شکل‌گیری رقابت میان عناصر شهری و بازتاب فضایی حاصل از آن است. هدف مقاله حاضر که با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای به انجام رسیده است، تبیین مفهوم "رقابت" در ژئوپلیتیک شهری با توجه به نظریات اقتصاد سیاسی و اکولوژی سیاسی شهر و بررسی بازتاب‌های فضایی آن در شهر است. نتایج نشان می‌دهد که "رقابت" از مفاهیم کلیدی در ژئوپلیتیک شهری است که بازتاب‌های فضایی رقابت عناصر شهری، در قالب اقدامات مسالمت‌آمیز و خشونت‌آمیز در مقیاس‌های مختلف از سطح محلی تا جهانی از قبیل رقابت‌های شهرها در سطح بین‌المللی برای میزبانی رویدادهای بزرگ، خلق مناظر و نمادها و خشونت‌ها و درگیری‌های شهری قابل بحث است.
مقاله پژوهشی
احسان لشگری تفرشی
چکیده
در فلسفه علم و بویژه در علوم انسانی تعریف و شناخت مفاهیم و موضوعات مورد مطالعه می تواند مبنای هستی شناسانه، معرفت شناسانۀ و روش شناسانۀ متفاوت و یا حتی متضاد داشته باشد. از این جهت تعیین چارچوب نظری شناخت یک مفهوم بنیادین؛ از مبنایی ترین اصول مطالعه و شناخت مفاهیم و موضوعات می‌باشد. در علوم جغرافیایی یکی از مفاهیم و پارادایم‌های تعیین ...
بیشتر
در فلسفه علم و بویژه در علوم انسانی تعریف و شناخت مفاهیم و موضوعات مورد مطالعه می تواند مبنای هستی شناسانه، معرفت شناسانۀ و روش شناسانۀ متفاوت و یا حتی متضاد داشته باشد. از این جهت تعیین چارچوب نظری شناخت یک مفهوم بنیادین؛ از مبنایی ترین اصول مطالعه و شناخت مفاهیم و موضوعات می‌باشد. در علوم جغرافیایی یکی از مفاهیم و پارادایم‌های تعیین کننده، مفهوم فضا می‌باشد که تفسیر آن در مکاتب مختلف روش‌شناسی از جمله در پوزیتیویسیم (اثبات‌گرایی) و هرمنوتیک(تفسیری) متفاوت می‌باشد. از این رو با توجه به بنیادین بودن موضوع، در این پژوهش کوشش گردیده با رویکرد توصیفی - تحلیلی و با مراجعه به مستندات معتبر نظری رویکرد نوینی در رابطه با شناخت مفهوم فضا در هر کدام از این مکاتب ارائه گردد. یافته‌های تحقیق بیانگر آن است مفهوم فضا در روش شناسی اثبات‌گرا(پوزیتیویستی) به مثابۀ پدیده‌ای عینی شناخته می‌شود که ناشی از تعامل متقابل انسان و محیط ظهور یافته و تنها با تائیدات تجربی و عقلانی و با اتکا به ابزارهای کمیت‌پذیر می‌توان پراکنش و تحلیل روابط بین پدیده‌های فضایی را مورد مطالعه قرار داد .در نقطه مقابل در چارچوب مکتب هرمنوتیک نمادها و فرایندهای فضایی منتج از زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی خود می‌باشند. بطوری‌که هر فضای جغرافیایی به یک منبع گفتمان و اقتدار وابسته است که الزاماً این منبع قدرت و اقتدار سیاسی می‌تواند مشهود هم نباشد. ضمن اینکه برداشت و نتیجه‌گیری و تفسیر افراد مختلف از فضای واحد بر اساس انگیزه و ذهنیت آنها می‌تواند ناهمسان باشد و این مسئله مؤید نسبی بودن فضا می‌باشد.
مقاله پژوهشی
طیبه کیانی؛ فریده صفاکیش؛ منیره لطفی
چکیده
با توجه به اهمیت مسئلة فرسایش و نبود ایستگاه‌های اندازه‌گیری فرسایش و رسوب در منطقة ماهیدشت، استفاده از مدلی که توانایی برآورد فرسایش و رسوب را در زمان‌ها و مکان‌های معین داشته باشد، ضروری به نظر می‌رسد؛ بنابراین در این پژوهش از مدل تجربی اسلمسا (SLEMSA) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) با هدف بررسی کارایی این مدل در شبیه‌سازی و برآورد ...
بیشتر
با توجه به اهمیت مسئلة فرسایش و نبود ایستگاه‌های اندازه‌گیری فرسایش و رسوب در منطقة ماهیدشت، استفاده از مدلی که توانایی برآورد فرسایش و رسوب را در زمان‌ها و مکان‌های معین داشته باشد، ضروری به نظر می‌رسد؛ بنابراین در این پژوهش از مدل تجربی اسلمسا (SLEMSA) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) با هدف بررسی کارایی این مدل در شبیه‌سازی و برآورد تلفات خاک و شناسایی نواحی حساس به فرسایش حوضة ماهیدشت استان کرمانشاه با مساحت 81400 هکتار استفاده شده است. نتایج نشان داد عامل توپوگرافی (شیب و طول دامنه) بیشترین تأثیر را در ایجاد فرسایش حوضة ماهیدشت داشته است. مقدار کل فرسایش در منطقة مطالعاتی برابر با 2494910 تن در سال و مقدار فرسایش برای هر هکتار در سال 65/30 تن برآورد شد.
[1] SLEMSA
مقاله پژوهشی
جغرافیای شهری
رضا مختاری ملک آبادی
چکیده
شهر زیبای اصفهان ازجمله شهرهایی است که حمل‌ونقل، پارکینگ، ترافیک و پیرو آن افزایش آلاینده‌های زیست‌محیطی را باید در زمرة مهم‌ترین مشکلات آن برشمرد. توسعة حمل‌ونقل عمومی و تجهیز زیرساخت‌های آن، یکی از راهکارهای کاهش مشکلات شهر اصفهان است؛ در این میان توسعة خطوط اتوبوس‌های سریع‌السیر به دلیل محاسن زیاد نقش چشمگیری دارد. در ...
بیشتر
شهر زیبای اصفهان ازجمله شهرهایی است که حمل‌ونقل، پارکینگ، ترافیک و پیرو آن افزایش آلاینده‌های زیست‌محیطی را باید در زمرة مهم‌ترین مشکلات آن برشمرد. توسعة حمل‌ونقل عمومی و تجهیز زیرساخت‌های آن، یکی از راهکارهای کاهش مشکلات شهر اصفهان است؛ در این میان توسعة خطوط اتوبوس‌های سریع‌السیر به دلیل محاسن زیاد نقش چشمگیری دارد. در حال حاضر سه خط اتوبوس های سریع السیر در شهر اصفهان اجرا شده است و روزانه به تعداد بسیاری از شهروندان در این خط سرویس‌دهی می‌شود. با وجود مزایای بی‌شمار این سیستم برای حمل‌ونقل شهری و کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی شهر اصفهان، اگر راه‌اندازی این سامانه براساس معیارها و استانداردهای مناسب نباشد، به مشکلات متعددی خواهد انجامید. نوع پژوهش حاضر کاربردی، روش مطالعه اسنادی، تحلیلی، پیمایشی و نوع استخراج از داده‌ها، استقرایی است. ابزار گردآوری داده‌ها در این پژوهش، استفاده از منابع آماری، پرسش‌نامه‌ای، کتابخانه‌ای و ... است. در پژوهش حاضر از پرسش‌نامة استاندارد بین‌المللی به صورت مقایسه‌ای استفاده شده که مؤسسة جهانی حمل‌ونقل و سیاست‌های توسعة تدوین در سال 2014 برای نخستین‌بار منتشر کرده است. متخصصان، کارشناسان و رانندگان اتوبوس 40 عدد از این پرسش‌نامه‌ها را تکمیل کرده‌اند. نتایج پژوهش نشان داد وضعیت خطوط اتوبوسرانی سریع‌السیر شهر اصفهان براساس استانداردهای جهانی در ردیف مدال برنز و وضعیت نامطلوب قرار می‌گیرد. امتیاز سامانة اصفهان حدود 45 است و با توجه به اینکه براساس تقسیم‌بندی این مؤسسه خط طلایی کسب امتیاز بیش از 85، خط نقره‌ای کسب امتیاز ۷۰-۸۴ و خط برنزی کسب امتیاز ۵۰-۶۹ را نیاز دارد، متأسفانه سامانة شهر اصفهان با کسب این امتیاز از مجموع شاخص‌های مثبت و منفی، حتی در ردیف کمتر از خطوط برنز قرار می‌گیرد.
مقاله پژوهشی
آب و هواشناسی
محمدامین حیدری؛ فرامرز خوش اخلاق
چکیده
در این پژوهش از سه پایگاه داده به ترتیب سازمان هواشناسی ایران (در دورة 2010 -1961)، داده‌های بازکاوی‌شدة سازمان مطالعات محیطی ایالات متحده (در دورة 2010 -1948) و مرکز داده‌های مدل‌های GCM و RCM کشور کانادا با دورة آماری (2040-1960) استفاده شد. همچنین روش‌های همبستگی اسپیرمن، آزمون روندیابی R همبستگی و من‌کندال و 13 مدل - سناریوی جفت‌شدة توصیه‌شدة ...
بیشتر
در این پژوهش از سه پایگاه داده به ترتیب سازمان هواشناسی ایران (در دورة 2010 -1961)، داده‌های بازکاوی‌شدة سازمان مطالعات محیطی ایالات متحده (در دورة 2010 -1948) و مرکز داده‌های مدل‌های GCM و RCM کشور کانادا با دورة آماری (2040-1960) استفاده شد. همچنین روش‌های همبستگی اسپیرمن، آزمون روندیابی R همبستگی و من‌کندال و 13 مدل - سناریوی جفت‌شدة توصیه‌شدة IPCC به منظور مطالعة اثر تغییرات فشار منطقة سودان و دریای سرخ بر ناهنجاری‌های بارشی منطقة جنوب غرب ایران و در ارتباط با گرمایش جهانی به کار رفت. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد رابطة وارون و معناداری بین فشار منطقة دریای سرخ و سودان با بارش ایستگاه‌های جنوب غرب ایران به ترتیب در سطح آماری 99 و 95درصد اطمینان وجود دارد؛ بدین ترتیب ناهنجاری بارش ماهیانه در ایستگاه‌های منتخب در جنوب غرب ایران، رابطة معناداری با تغییرات فشار هوا در منطقة سودان و دریای سرخ دارد. مطالعة سه تراز فشار دریا، 925 و 850 هکتوپاسکال نشان می‌دهد ترازهای بالاتر همبستگی بیشتری با ماه‌های دارای ناهنجاری بارش دارند؛ همچنین روندیابی دورة 65ساله (مشاهداتی) و 30سالة (پیش‌بینی) فشار در منطقة سودان و دریای سرخ (زبانة سودان) حاکی است فشار در تراز دریا و ارتفاع ژئوپتانسیلی ترازهای 925 و 850 هکتوپاسکال، روند افزایشی معناداری دارد و در دهه‌های آتی براساس خروجی بیشتر مدل‌ها بالاتر از نرمال اقلیمی (1990-1960) قرار خواهد داشت که نتایج رگرسیون خطی و آزمون من ـ کندال نیز آن را تأیید می‌کند. براساس یافته‌های پژوهش ترازهای بالاتر و به‌ویژه در منطقة مرکزی سلول سودانی، تغییرات شدیدتری را نسبت به زبانة کم‌فشار بر روی دریای سرخ در ماه‌های نوامبر تا دسامبر دارد. تغییرات فشار در ترازهای بالاتر نسبت به ترازهای زیرین بیشتر بوده است؛ از این رو استنباط می‌شود تغییرات فشار در منطقة سودانی فقط منشأ زمینی و گرمایی ندارد و آثار عوامل دینامیکی فشار در این رابطه مؤثرتر بوده است. براساس نتایج به‌دست‌آمده تغییرات فشار و ارتفاع جو و تداوم آن درنتیجة پدیدة گرمایش جهانی در منطقة سودان و دریای سرخ موجب افزایش خشکسالی و کاهش بارش در جنوب غرب ایران می‌شود.
مقاله پژوهشی
ژئوموفولوژی
لادن خدری غریبوند؛ منیژه قهرودی تالی؛ فاطمه سبکخیز؛ عادل سپهر
چکیده
در سال‌های اخیر پدیده‌هایی مانند افزایش جمعیت، گسترش شهرهای بزرگ، رشد فعالیت‌های انسانی و تغییرات اقلیمی سبب کاهش آب ورودی به تالاب‌ها و درنتیجه، خشکی موقت یا همیشگی بعضی از آنها مانند گاوخونی شده است. به‌منظور بررسی آثار خشکی بر تالاب گاوخونی، وضعیت میکروفرم‌های پلایا با استفاده از مدل فرکتال محیط- مساحت در دو سال پیاپی ارزیابی ...
بیشتر
در سال‌های اخیر پدیده‌هایی مانند افزایش جمعیت، گسترش شهرهای بزرگ، رشد فعالیت‌های انسانی و تغییرات اقلیمی سبب کاهش آب ورودی به تالاب‌ها و درنتیجه، خشکی موقت یا همیشگی بعضی از آنها مانند گاوخونی شده است. به‌منظور بررسی آثار خشکی بر تالاب گاوخونی، وضعیت میکروفرم‌های پلایا با استفاده از مدل فرکتال محیط- مساحت در دو سال پیاپی ارزیابی شد. مقادیر DAP به‌دست‌آمده در سال 1392، مقادیری بین 27/1 تا 40/1 و در سال 1393، مقادیری بین 27/1 تا 44/1 را نشان داد. به‌منظور بررسی وضعیت اقلیم منطقه، نمودارهای اقلیمی مجموع بارش و کمینه و بیشینة دمای هوای ماهیانة سال‌های 1392 و 1393 با استفاده از داده‌های ایستگاه هواشناسی ورزنه ترسیم شد. نمودارهای اقلیمی نشان‌دهندة کاهش میزان بارش از 6/120 میلیمتر در سال 1392 به 8/87 میلیمتر در سال 1393، افزایش دمای کمینة ماهیانه از 23/3 درجة سانتی‌گراد در سال 1392 به 52/3 درجة سانتی‌گراد در سال 1393 و افزایش بیشینة دمای ماهیانه از 93/29 درجه در سال 1392 به 47/30 درجه در سال 1393 است. مقادیر به‌دست‌آمده از مدل فرکتال نیز، نشان از تمایل میکرولندفرم‌ها به افزایش میزان بی‌نظمی و آشفتگی با گذشت زمان دارد که درنتیجة تغییرات سیستمی تالاب در اثر خشک‌شدن روی داده است. نتایج نشان می‌دهد با ادامة روند فعلی تالاب گاوخونی ممکن است روند کویرزایی و تحول پلایاگونه در آن شدت یابد و افزایش رسوب کانی‌های نمکی روی نهشته‌های آواری و گسترش زون نمکی موجب تبدیل تالاب به کویر شود.
مقاله پژوهشی
مژگان انتظاری؛ یوسف آقایی پور
چکیده
توده‌های کارستی از اهمیت زیادی در تأمین آب سکونتگاه‌ها و زمین‌های کشاورزی در مناطق خشک و نیمه‌خشک برخوردارند. بخش عمدة ارتفاعات استان کرمانشاه از سازندهای کربناتی تشکیل شده است که تودة کوهستانی پرآو - بیستون در زون ساختمانی زاگرس مرتفع (رورانده)، یکی از مهم‌ترین توده‌های کارستی است. اشکال کارستی دولین و اووالا و غارهای کارستی ...
بیشتر
توده‌های کارستی از اهمیت زیادی در تأمین آب سکونتگاه‌ها و زمین‌های کشاورزی در مناطق خشک و نیمه‌خشک برخوردارند. بخش عمدة ارتفاعات استان کرمانشاه از سازندهای کربناتی تشکیل شده است که تودة کوهستانی پرآو - بیستون در زون ساختمانی زاگرس مرتفع (رورانده)، یکی از مهم‌ترین توده‌های کارستی است. اشکال کارستی دولین و اووالا و غارهای کارستی در این تودة کوهستانی به دلیل وجود عوامل مؤثر در توسعة کارست همانند سازندهای کربناته، شرایط تکتونیکی، اقلیمی و ژئومورفولوژیکی مناسب تشکیل شده‌اند. هدف این پژوهش، پهنه‌بندی توسعة کارست سطحی در تودة کوهستانی پرآو - بیستون با استفاده از مدل آنتروپی است. برای این کار از هفت عامل زمین‌شناسی، طبقات ارتفاعی، شیب، جهت شیب، بارش، دما و فاصله از گسل به‌منزلة متغیرهای مستقل و عامل فروچاله‌های منطقة مطالعاتی به‌منزلة متغیر وابسته استفاده شده است. نتیجة پژوهش نشان‌دهندة آن است که 39% منطقه در طبقات با توسعة کارست بسیار زیاد و زیاد قرار دارد و دقت‌سنجی مدل با استفاده از لایة فروچاله‌ها نشان‌دهندة وجود 98% از فروچاله‌های منطقه در این دو محدوده است؛ همچنین وجود تعداد زیادی چشمة کارستی (سرآو) در اطراف این تودة کوهستانی نیز نشان‌دهندة تحول کارست در این منطقه است.
مقاله پژوهشی
ژئوموفولوژی
تیمور جعفری؛ مهناز ناعمی؛ احمد ذاکریان
چکیده
فرسایش خاک از مشکلات زیست‌محیطی موجود در استان خراسان شمالی و حوضة آبخیز بدرانلوست. بررسی‌ها نشان می‌دهد سالیانه حدود 461574 تن خاک از زمین‌های حاصلخیز لُسی حوضة بدرانلو فرسایش می‌یابد که به کاهش حاصلخیزی خاک و انباشت رسوبات منجر شده و رسوبات حاصل از فرسایش موجب کاهش عمر مفید سدها و سازه‌های آبی بخش پایاب حوضه می‌شود. در این پژوهش ...
بیشتر
فرسایش خاک از مشکلات زیست‌محیطی موجود در استان خراسان شمالی و حوضة آبخیز بدرانلوست. بررسی‌ها نشان می‌دهد سالیانه حدود 461574 تن خاک از زمین‌های حاصلخیز لُسی حوضة بدرانلو فرسایش می‌یابد که به کاهش حاصلخیزی خاک و انباشت رسوبات منجر شده و رسوبات حاصل از فرسایش موجب کاهش عمر مفید سدها و سازه‌های آبی بخش پایاب حوضه می‌شود. در این پژوهش که با هدف ارزیابی کمّی فرسایش آبی در حوضة بدرانلو انجام شده، از روش تجربی پتانسیل فرسایش([1]EPM ) استفاده شده است. در پژوهش حاضر ضمن ارزیابی کمّی فرسایش آبی خاک، مقدار رسوب ویژه برای زیرحوضه‌ها و کل حوضة آبخیز بدرانلو در نرم‌افزار ILWIS 3.3 محاسبه و نقشة مقدار رسوب ویژة حوضه (GSp) تهیه شد؛ سپس ضمن تحلیل فرسایش زمین‌شناسی و فرسایش تشدیدی در آنالیز آماری و بررسی نقش عوامل توپوگرافی در شدت فرسایش خاک، از روش ANOVA در نرم‌افزار SPSS استفاده شد. نتایج به‌دست‌آمده وضعیت نگران‌کنندة ناپایداری بوم‌شناختی را در سطح حوضه گوشزد کرده است؛ به گونه‌ای که میانگین سالیانة فرسایش آبی خاک در حوضه حدود 73/23 تن در هکتار است. در بین زیرحوضه‌ها، زیرحوضة 4 واقع در مرکز حوضه با سالیانه حدود 89/63 تن در هکتار بیشترین میزان فرسایش خاک را دارد. فرسایش شیاری و توده‌ای، فرسایش آبی متداول در سطح حوضه است. علاوه بر شرایط لیتولوژی و تغییر کاربری اراضی، در بین عوامل توپوگرافی، شیب و جهت شیب با توجه به همبستگی زیاد بیشترین تأثیر را در شدت فرسایش خاک حوضه دارند.
[1] Erosion Potential Method
مقاله پژوهشی
صمد فتوحی؛ احسان عطایی کیا؛ داریوش رحیمی
چکیده
دریاچه‌ها، دفتر بایگانی تحولات اقلیمی به شمار می‌آیند و تعریف‌کنندة هویت مدنی شهرها و مراکز سکونتگاهی در ایران بوده و هستند؛ بنابراین حیات آنها با حیات هویت شهرهای ساحلی خود پیوندی منطقی دارد. هامون، یکی از ده چاله‌ای است که تحولات اقلیمی‌منطقه‌ای فاز پایانی کواترنر سبب تغییرات کلی و عمومی در آن شده و پیرو آن تأثیرات عمیقی در ...
بیشتر
دریاچه‌ها، دفتر بایگانی تحولات اقلیمی به شمار می‌آیند و تعریف‌کنندة هویت مدنی شهرها و مراکز سکونتگاهی در ایران بوده و هستند؛ بنابراین حیات آنها با حیات هویت شهرهای ساحلی خود پیوندی منطقی دارد. هامون، یکی از ده چاله‌ای است که تحولات اقلیمی‌منطقه‌ای فاز پایانی کواترنر سبب تغییرات کلی و عمومی در آن شده و پیرو آن تأثیرات عمیقی در سیستم‌های محیطی و هردینگ‌های اجتماعی ساحلی آن داشته است. شناخت این تغییرات اطلاعات ذی‌قیمتی دربارة میزان تاب‌آوری محیطی در اختیار پژوهشگران و مدیران قرار می‌دهد. این مقاله از طرحی پژوهشی در دانشگاه اصفهان اقتباس شده است و سعی دارد با اتکا بر روش تحلیل سیستمی و استفاده از روش رایت، ضمن روشن‌ساختن میزان تغییرات این دریاچه نسبت به فاز پایانی کواترنری، تأثیرات ناشی از این تغییرات را بر سیستم‌های محیطی و هردینگ‌های اجتماعی منطقه ارزیابی کند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد: - به‌واسطة تفاوت در الگوی بارشی این چاله نسبت به حوضه‌های دیگر ایران با وجود وسعت و عمق آن، در گذشته سکونتگاه‌های مجاور این چاله تاب‌آوری مدنی کمتری دربرابر تغییرات اقلیمی از خود نشان داده‌اند. - آلومتری سطح پوشش یخی این حوضه با سطح دریاچة آن اختلاف عمیقی با دیگر دریاچه‌های ایران مرکزی دارد و به همین دلیل ضریب پایداری هردینگ‌های اجتماعی حاشیة آن آسیب‌پذیرتر از دیگر هردینگ‌های ایران مرکزی است. - دست‌کم سه سطح تراسی شاخص در این دریاچه ردیابی می‌شود که دو خط مدنی حاشیة آن را شکل می‌دهد. شهر سوخته و زهک با ارتفاع 495 در بالاترین تراز قرار دارند و زابل با ارتفاع 480، دومین تراز مدنی ردیابی‌شده در این دریاچه محسوب می‌شود.
