Investigating and Analyzing the Potentials and Constraints of Tourism Development in Lenjan County Using AHP and SWOT Models

Document Type : Research Paper

Authors

1 Professor, Department of Geography and Rural Planning, Faculty of Geographic Sciences and Planning, University of Isfahan, Isfahan, Iran

2 Associate professor, Department of Geography and Rural Planning, Faculty of Law and Social Sciences, Payam-e Noor University, Tehran, Iran

3 M.A., Department of Geography and Rural Planning, Faculty of Geographic Sciences and Planning, University of Isfahan, Isfahan, Iran

Abstract

Abstract
Tourism is a leading development strategy in various societies, influencing economic, social, and environmental growth through targeted planning that recognizes both potentials and challenges. Lenjan County, despite facing certain limitations in tourism development, boasts diverse and significant resources related to nature and historical culture. This research aimed to identify these strengths and obstacles, proposing solutions to enhance capacities and mitigate tourism bottlenecks in Lenjan County. This study was applied in purpose and descriptive in nature and methodology. The research population consisted of tourism experts and visitors to the region with a statistical sample of 15 experts and 45 tourists. The first group analyzed tourism capabilities and limitations using the Analytical Hierarchy Process (AHP) model, while insights from the second group were utilized within a SWOT framework to identify suitable solutions for tourism development based on the AHP findings. The results from the hierarchical analysis revealed that ecotourism attractions with a weight of 0.492, historical villages, and the potential for ecotourism activities (0.448), along with tangible and intangible historical-cultural heritage recognized nationally (0.330), represented the most significant tourism capabilities. Conversely, the lack of amenities and accommodation services at some historical-cultural sites (0.544) and damage to the local ecosystem due to river depletion and industrial pollution (0.427) were identified as the most critical bottlenecks. Additionally, the SWOT analysis identified 10 strengths and opportunities, yielding a final score of 3.53, while 8 weaknesses and threats scored 3.20, highlighting practical limitations on tourism development from the tourists’ perspectives. The recommended strategy for tourism development was an "active strategy".
 
Keywords: Tourism, Tourism Development, Tourism Potentials, Tourism Bottlenecks, Lenjan.
 
Introduction
Today, tourism stands as one of the largest economic activities globally, generating significant benefits for societies. This industry serves as a crucial source of income, employment, and development of social and cultural infrastructure, impacting various facets of people's lives. For developing countries, where issues like unemployment and reliance on single-product economies are prevalent, tourism development is particularly essential. Iran is recognized as a prominent tourism hub positioned favorably for attracting both Asian and international visitors. Lenjan County with its rich array of natural and cultural attractions possesses substantial tourism potential. However, despite these resources, the region has not yet achieved significant progress in tourism development. Consequently, this research aimed to identify the opportunities and challenges associated with tourism development in Lenjan County.
 
Materials & Methods
This research was an applied survey focused on practical outcomes. It employed a descriptive-analytical approach in both its nature and methodology. The study combined library-based and field survey methods for data collection. Initially, theoretical foundations and relevant research literature were gathered through a comprehensive literature review. Subsequently, a questionnaire was administered to tourism experts, with data analysis conducted using Superdecision software. Following this, a second questionnaire was distributed to tourists to assess the strengths, weaknesses, opportunities, and threats related to tourism. The data from this section were analyzed using the SWOT model and Microsoft Excel, leading to the presentation of effective strategies. Maps were created using ArcGIS Pro software. The statistical population comprised tourism experts and visitors in Lenjan County with a sample size of 15 experts and 45 tourists. Lenjan County, covering an area of 1,171 km2, is located in the southwest of Isfahan city and is part of Isfahan Province.
 
Research Findings
Among the tourist respondents, 62% were from Isfahan Province, while 38% came from outside the province. Notably, 64% of the in-province tourists were from the city of Isfahan. Out-of-province visitors included 6% from Ilam, 17% from Tehran, 12% from Chaharmahal and Bakhtiari, 17% from Khuzestan, 12% from Fars, and 18% from Qazvin. Kerman, Hormozgan, and Yazd provinces each accounted for 6% of the respondents. Regarding travel motivations, 33.3% cited recreation and leisure as their primary reason followed by 20% for nature-based tourism, 15.6% for work and employment, and 31.1% for visiting relatives and friends. Of all respondents, 64.4% reported making overnight trips, while 35.6% did not stay overnight. In terms of travel seasons, respondents noted spring and summer equally at 24.4%, with only 2.3% indicating autumn. An analysis of nature-based tourism potential in Lenjan County revealed that the criterion of "richness of ecotourism attractions" with a weight of 0.492 was the most significant factor and the highest priority. For historical and cultural tourism capabilities, the criterion of "presence of historical tourism-targeted villages and potential for developing ecotourism activities" with a weight of 0.448 was identified as the top priority.
Investigating the limitations of nature-based tourism development highlighted that "damage to the ecosystem due to river depletion and industrial pollution" with a weight of 0.427 was the primary concern. Similarly, for historical and cultural tourism, the "lack of amenities and accommodation services at certain attractions" was noted as the top limitation with a weight of 0.544. The findings further identified 5 strengths, 4 weaknesses, 5 opportunities, and 4 threats related to tourism in the region. The recommended strategy was categorized as offensive (SO).
Discussion of Results & Conclusion
The analysis identified 10 key strengths for tourism development in the region:

Richness of Ecotourism Attractions: Being weighted at 0.492, this factor was crucial for attracting visitors.
Presence of Historical Tourism Villages and Potential for Ecotourism Activities: With a weight of 0.448, this criterion highlighted significant opportunities for development.
Tangible and Intangible Historical-Cultural Heritage: This factor weighted at 0.330 underscored the value of cultural resources.
Infrastructure for Sports and Recreational Activities: With a weight of 0.237, this indicated the importance of facilities that could support active tourism.
Strategic Location on Communication Routes: Being weighted at 0.134, this factor enhanced accessibility to various regions.
High Demand for Nature-Based Tourism across Age Groups: This criterion with a weight of 0.115 reflected a broad interest in nature tourism.
Proximity to Major Destinations: This factor weighted at 0.099 emphasized the advantages of being near popular travel hubs.
Specialized and Active Human Resources in Nature-Based Tourism: With a weight of 0.055, this pointed to the availability of local expertise.
Potential for Combining Historical and Religious Tourism: This criterion with a weight of 0.046 highlighted opportunities for integrating diverse tourism offerings.
Ability to Connect with Tourism Programs in Other Cities and Neighboring Provinces: Being weighted at 0.039, this emphasized the importance of collaboration in regional tourism.

Conversely, the analysis identified 10 key limitations:

Lack of Welfare Facilities and Accommodation Services: This issue weighted at 0.544 significantly hindered the appeal of historical and cultural attractions.
Ecosystem Damage Due to River Depletion and Industrial Pollution: With a weight of 0.427, this highlighted critical environmental challenges.
Insufficient Support from Local Organizations and Officials: This limitation weighted at 0.212 underscored the need for greater institutional backing.
Inadequate Infrastructure and Poor Distribution of Tourism Services: With a weight of 0.197, this pointed to the necessity for improved facilities and services.
Limited Access to Some Historical and Cultural Attractions: This factor with a weight of 0.182 restricted visitor engagement.
Neglect of Historical Buildings: The lack of attention from authorities regarding physical deterioration and visual quality carried a weight of 0.161.
Minimal Benefits for the Local Community: The seasonal and sporadic nature of tourism activities resulted in low community engagement with a weight of 0.091.
High Tourist Density, Especially during Holidays: This issue weighted at 0.070 could lead to overcrowding and detracting from the visitor experience.
Low Awareness among Locals of the Region's Historical and Cultural Potential: This limitation with a weight of 0.056 indicated the need for community education.
Cultural Conflicts between Tourists and Local Residents: With a weight of 0.055, this highlighted challenges in integrating diverse cultural perspectives.

To determine the most effective strategy for regional tourism development, internal factors received a final score of 3.60, while external factors scored 3.18. Both sets of factors suggested prioritizing offensive strategies (SO) to enhance tourism growth in the region.
 
 

Keywords

Main Subjects

Full Text

مقدمه

امروزه گردشگری یکی از بزرگ‌ترین فعالیت‌های اقتصادی دنیاست. توسعة ‌این فعالیت فایده‌های اقتصادی بی‌شماری برای جوامع دارد (خیری و همکاران، 1400، ص. 3) و از مهم‌ترین منابع درآمد، اشتغال و توسعة زیرساخت‌های اجتماعی و فرهنگی است که به‌صورت فراگیر و جهانی تمامی جنبه‌های زندگی افراد را تحت‌تأثیر قرار داده است (Christou & Sharply, 2019, P. 39). گردشگری در شش و نیم دهة اخیر رشد تاحدوی بدون وقفه داشته که نشان‌دهندة قدرت و انعطاف‌پذیری آن است (Bayih & Singh, 2020, P. 1). از این صنعت می‌توان برای حفظ و افزایش فرصت‌های مطلوب آینده، افزایش آگاهی مردم با شناسایی فرهنگ‌های خاص و ترویج آنها و حتی برای کاهش تنش‌های سیاسی استفاده کرد (Butler et al., 2022, P. 59).

به‌طور کلی، دسترسی به منابع جدید سرمایه، ایجاد فرصت‌های نوین اشتغال محلی، رشد و توسعة اقتصاد عمومی، رشد فرهنگی، ایجاد عدالت اجتماعی، رشد بخش خصوصی و توسعة ساختارهای زیربنایی از‌جمله توانمندی‌های گردشگری است. با توجه به تأثیر گردشگری بر رشد اقتصادی این فعالیت می‌تواند به‌عنوان موتور محرکۀ اقتصاد باشد. در‌مقابل، رشد اقتصادی نیز بر توسعة گردشگری مؤثر واقع می‌شود (کاظمیان و همکاران، 1401، ص. 108). بنابراین گردشگری به‌ویژه برای کشورهای درحال ‌توسعه که معضلات بسیاری از‌جمله بیکاری و اقتصاد تک‌محصولی دارند، بسیار حائز اهمیت است (اسدپورکردی و همکاران،1400، ص. 211).

کشور ایران بالقوه یکی از قطب‌های مهم گردشگری در جهان است که با برخورداری از سابقة دیرین تمدن و فرهنگ، طبیعت و شرایط اقلیمی متنوع و عواملی دیگر از این دست، توانایی قرارگیری در جایگاه مناسب نقاط پرجاذبة گردشگری آسیا و حتی بین‌المللی را دارد. با توجه به اتکای بیش از حد اقتصاد ایران به صادرات نفت خام و آسیب‌پذیری از تغییرات قیمت آن و سایر شوک‌های اقتصادی و غیراقتصادی، توسعة گردشگری تا حد زیادی می‌تواند این آسیب‌پذیری را کاهش دهد (نرگسی و همکاران 1397، ص. 42). بنابراین ضروری است ظرفیت‌ها و محدودیت‌های توسعة ‌این فعالیت در نقاط مختلف بررسی و راهبردها و راهکارهای مناسب متناسب با شرایط محلی ارائه شود.

شهرستان لنجان در جنوب غرب استان اصفهان جاذبه‌های طبیعی و انسانی-فرهنگی متعدّدی دارد. این شهرستان در کنار زاینده‌رود و در مسیر بزرگراه‌های کنارگذر غربی اصفهان و جادۀ استراتژیک اصفهان به چهارمحال و بختیاری قرار دارد. این منطقه به‌دلیل وجود صنایع ذوب‌آهن، کاغذ، صنایع نظامی و مراکز صنعتی دیگر از مهم‌ترین قطب‌های صنعتی استان اصفهان است. وجود این صنایع در کنار کشاورزی بافتی صنعتی- کشاورزی را به این شهرستان بخشیده است. این شهرستان با تاریخی کهن و موقعیت ممتاز جغرافیایی سرگذشتی گره‌خورده با تاریخ شهر اصفهان دارد.

نزدیکی منطقه به شهر اصفهان باعث شده است که هنرهای سنتی و صنایع‌دستی در این دیار کهن در دوره‌های مختلف رونق فراوانی داشته باشد؛ به‌گونه‌ای که هم‌اکنون هنرهای قالی‌بافی، حصیربافی،‌ بوریابافی، نگارگری، طلاسازی، منبت، خراطی، رودوزی، مینای نقاشی، قلم‌زنی، معرق چوب، شیشه‌گری فوتی در منطقه وجود دارد (معین، 1394، ص. 147). واضح است شهرستان با‌وجود داشتن چنین منابعی توانایی لازم را برای توسعۀ گونه‌های مختلف گردشگری از‌جمله گردشگری مزرعه، قومی، هنری، تاریخی، طبیعت‌گرا و تفریحی دارد؛ اما توانمندی‌ها هنوز نتوانسته است آن‌طور که باید در‌زمینة گردشگری جایگاه شایستة خود را کسب کند.

این شهرستان با 9783 هکتار زمین کشاورزی، 8/1 درصد کل اراضی کشاورزی استان اصفهان را دربر‌گرفته است (سبحانی و همکاران، 1399، ص. 207). اما به‌دلیل کم‌آبی‌های سال‌های اخیر کشاورزی آن رو‌به نابودی است. محدودیت‌های طبیعی و مصنوع منطقه مانند خشکسالی و آلودگی‌های زیست‌محیطی صنایع تهدیدی برای آیندۀ گردشگری منطقه است؛ از این روست که شناسایی فرصت‌ها و تنگناها می‌تواند کمک شایانی به توسعۀ گردشگری کند. محققان در پژوهش حاضر به‌دنبال شناسایی فرصت‌ها و تنگناهای توسعة گردشگری در شهرستان لنجان برای پاسخگویی به این سؤال‌های اساسی هستند که در شهرستان چه توانمندی‌ها، قابلیت‌ها، تنگناها و محدودیت‌هایی در‌برابر توسعۀ گردشگری وجود دارد و چه راهکارهایی را می‌توان برای کاهش تنگناها، محدودیت‌ها، تقویت توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری شهرستان به کار بست؟

 

مبانی نظری پژوهش

گردشگری با تعریف‌ها و کارکرد متفاوت معرفی می‌شود؛ زیرا گاهی همزمان همۀ ابعاد محیطی و اجتماعی را در‌بر‌می‌گیرد؛ در‌حالی که در جایگاه‌های خاص خود کارکردهای متفاوت نیز اهمیت اساسی می‌یابد. محققان گردشگری را پدیده‌ای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی تعریف می‌کنند که مستلزم حرکت افراد به کشورها یا مکان‌هایی خارج از محیط معمول برای هدف‌های شخصی، تجاری و حرفه‌ای است (Mkwizu, 2020, P. 6). Hall باور دارد گردشگری «بیانی از سبک زندگی است که در سفر داوطلبانه یا تغییر موقت داوطلبانه محل سکونت شناسایی می‌شود» (Higgins-Desbiolles et al., 2019, P. 1932). Artur borman گردشگری را «مجموعه مسافرت‌هایی که به‌منظور استراحت، تفرج و تجارت یا دیگر فعالیت‌های شغلی و یا به‌منظور شرکت در مراسم خاص انجام گیرد و غیبت شخص از محل سکونت دائم خود در‌طی این مسافرت موقتی و گذرا ‌باشد» تعریف می‌کند (کاظمی، 1385، ص. 18-19). در تعریف سازمان جهانی گردشگری «گردشگری عبارت است از مجموعه کارهایی که یک فرد در سفر و در مکانی غیر از محیط عادی خود انجام می‌دهد. این سفر بیش از یک سال طول نمی‌کشد و هدف آن سرگرمی، تفرج، استراحت، ورزش و فعالیت‌هایی از این قبیل است» (WTO, 1999).

واژة گردشگر نیز همانند گردشگری تعریف‌های متعدّدی دارد. در فرهنگ وبستر (1386) گردشگر به کسی اطلاق می‌شود که برای سرگرمی و تفریح یا به قصد امور فرهنگی سفر می‌کند. در فرهنگ‌های لغت فارسی گردشگری با عبارت‌هایی چون جهانگردنده آنکه در اقطار عالم بسیار سفر کند، سیاح کسی که در شهر و کشورهای دیگر سیاحت کند و جها‌نورد آمده است. سازمان جهانی جهانگردی ضمن تفکیک اصطلاحات «جهانگرد یا گردشگر»، مفاهیم «گردشگر یک‌روزه»، «دیدار‌کننده» و «مسافر» را ارائه می‌دهد مقصود از گردشگر کسی است که دست‌کم یک‌ شب در یک اقامتگاه عمومی یا خصوصی در محل بازدید‌شده به سر برد (گی و فایوسولا، 1382، ص. 22). گردشگر در تعریفی دیگر به هر شخصی گفته می‌شود که به‌مدت کمتر از 12 ماه به مکانی غیر از محل سکونت معمولی خود سفر و هدف اصلی او از سفر غیر از انجام‌دادن فعالیتی است که از آن مزد دریافت می‌کند (Lickorish & Jenkins, 2007, P. 37).

پیشینۀ پژوهش

دربارۀ پیشینۀ موضوع گفتنی است که در سال‌های اخیر چاپ مقاله‌های گردشگری در مجله‌های علمی ایران در‌زمینه‌های مختلف بسیار گسترش یافته است. در‌ادامه، به مقاله‌هایی پرداخته می‌شود که موضوع اصلی آنها به‌لحاظ تمرکز بر ارزیابی منطقه‌ای همسویی بیشتری با موضوع این مقاله دارد.

 فراهانی و منوچهری (1394) پژوهشی با عنوان «شناسایی موانع و مشکلات توسعۀ گردشگری در نواحی روستایی هدف گردشگری غرب شهرستان مریوان» انجام دادند. نتایج نشان داد که کیفیت پایین خدمات‌رسانی، امکانات موجود و ضعف زیرساخت‌ها، تبلیغات، اطلاع‌رسانی و آموزش، تمایل و انگیزۀ کم بازدیدکنندگان برای توقف چند‌روزه و مشارکت‌نکردن مردم و نارسایی‌هایی که سازمان‌های دولتی عنوان کرده‌اند، مهم‌ترین موانع و مشکلات پیش روی روستاهای هدف گردشگری منطقه است.

محمدی ده‌چشمه (1396) پژوهشی با عنوان «تحلیل راهبردی تنگناها و فرصت‌های توسعۀ گردشگری شهری: مطالعۀ موردی: شهر شهرکرد» انجام داد. محقق دریافت که قرارگیری و نزدیکی این شهر بین دو استان پرجمعیت اصفهان و خوزستان مهم‌ترین نقطه قوت و مدیریت ناصحیح و ناکارآمد مهم‌‌ترین نقطه ضعف است. مرکزیت استان مهم‌ترین مزیت خارجی و عدم حمایت‌های دولتی مهم‌ترین عامل تهدیدکنندۀ خارجی است.

رئیسی و همکاران (1398) پژوهشی با عنوان «تحلیل قابلیت‌ها و تنگناهای توسعۀ گردشگری مناطق روستایی مرزی از‌دیدگاه مردم و مسئولین: مطالعۀ موردی: بخش مرزی پیشین شهرستان سرباز» انجام دادند. مطابق نتایج این مطالعه عمده‌ترین قابلیت‌های گردشگری منطقه مبتنی بر میراث فرهنگی، تاریخی و طبیعی است.

رضایی و قاسمی (1400) پژوهشی با عنوان «ارزیابی قابلیت‌های گردشگری و نقش آن در توسعۀ شهری با تأکید بر برنامه‌ریزی راهبردی: نمونۀ موردی: شهر کرمان» انجام دادند. در این مطالعه توجه بر توسعۀ گردشگری فرهنگی، طبیعی و بومگردی به‌دلیل وجود مزیت‌های نسبی به‌عنوان مهم‌ترین استراتژی توسعه پیشنهاد شد.

اسفندیاری و نظافت (1401) پژوهشی با عنوان «بررسی و ارزیابی توانمندی‌ها و پتانسیل‌های ژئوتوریستی شهرستان سرعین: مطالعۀ موردی: روستاهای آلوارس، درآباد، نوران» انجام دادند. نتایج نشان داد که توان ژئوتوریستی درآباد و نوران متوسط است؛ ولی منطقۀ آلوارس توان ژئوتوریستی خوبی و از‌نظر رقابت‌پذیری نسبت به سایر مناطق پتانسیل‌های مناسب‌تری را برای جذب گردشگر دارد.

احمد پژوهشی با عنوان «محدودیت‌های توسعۀ گردشگری برای یک میراث فرهنگی مقصد‌محور، کامپونگ آیر (دهکده آب) در برونئی دارالسلام» انجام داد. نتایج نشان داد که با‌وجود پتانسیل گردشگری موجود در منطقه، چالش‌هایی از‌جمله مشکلات دفع زباله، جرم، از دست دادن اصالت و کمبود اطلاعات، امکانات و خدمات گردشگری وجود دارد (Ahmad, 2013).

سوباش پژوهشی با عنوان «جهانگردی در هند: پتانسیل‌ها، چالش‌ها و فرصت‌ها» انجام داد. نتایج نشان داد که گردشگری منبع مهمی برای ارزآوری و فعالیت اقتصادی به‌منظور کمک به جوامع محلی و میزبان است. این بخش با چالش‌هایی از‌جمله کمبود زیرساخت‌ها‌ی گردشگری با کیفیت خوب، نگرانی‌های جهانی دربارۀ سلامت و ایمنی گردشگران، ساختارهای مختلف مالیات بر مسافران / جاده‌ها در ایالات مختلف و کمبود نیروی انسانی آموزش‌دیده و ماهر روبه‌روست (Subash, 2015).

تورتاتو و ایزو پژوهشی با عنوان «پیشرفت‌ها و موانع توسعۀ جگوار-گردشگری در پانتانال برزیل» انجام داد. مطابق نتایج، حیات‌وحش در برزیل با‌وجود پتانسیل بسیار زیاد تنوع زیستی قابل بهره‌برداری نیست. نبود برنامه‌های مدیریتی برای مناطق حفاظت‌شده مانع توسعۀ این فعالیت ‌شده است (Tortato & Izzo, 2017).

هان و سو در پژوهشی با عنوان «ارزیابی پتانسیل‌های توسعۀ گردشگری منطقه‌ای استان هبی» 18 شاخصِ ارزیابی را انتخاب و با استفاده از روش سلسله‌مراتب تحلیلی جامع و فرآیند خطی توانمندی توسعۀ گردشگری را ارزیابی کردند. نتایج نشان داد که گردشگری با مشکلاتی مانند مقیاس کوچک، زنجیره‌های کوتاه و یکپارچگی کم منابع مواجه است. آنها اقدام‌های متقابلی نظیر بهبود شرکت‌های گردشگری پیشرو، ایجاد خوشه‌های گردشگری و ترویج یکپارچگی فرهنگی را پیشنهاد کردند (Han & Su, 2021).

فان و همکاران پژوهشی با عنوان «شناسایی و اولویت‌بندی استراتژی‌های توسعۀ گردشگری با استفاده از SWOT، QSPM و AHP: مطالعۀ موردی: کوه چانگ‌بای در چین» انجام دادند. محققان دریافتند که وجود ویژگی‌های طبیعی زیبا با مناظر متمایز مهم‌ترین نقطه قوت است. همچنین، ناکافی‌بودن امکانات رفاهی و ضعف زیرساخت‌ها مهم‌ترین نقطه ضعف است. نتایج نشان داد که استفاده از پتانسیل‌های طبیعی، تاریخی و استراتژی و ایجاد مکانیزم مناسب به‌منظور سرمایه‌گذاری بخش دولتی و خصوصی برای بهبود شرایط مهم است (Fan et al., 2023).

ماکونی پژوهشی با عنوان «ارزیابی پتانسیل گردشگری ماجراجویی در منطقۀ کوه کنیا» انجام داد. نتایج نشان داد که چشم‌اندازهای زیادی برای گردشگری ماجراجویانه در منطقه وجود دارد. کوهنوردی، صخره‌نوردی و کمپینگ به‌عنوان فعالیت‌های توسعه‌یافته شناسایی شد (Makuny, 2023).

 

روش‌شناسی پژوهش

پژوهش حاضر از‌لحاظ هدف کاربردی، از‌نظر ماهیت و روش توصیفی-تحلیلی و با توجه به نحوۀ گردآوری داده‌ها و اطلاعات از‌نوع کتابخانه‌ای-میدانی است؛ بنابراین ابتدا مبانی نظری و پیشینۀ پژوهش با بررسی کتابخانه‌ای تدوین شد. جامعۀ آماری متشکل از کارشناسان و فعّالان مرتبط با حوزۀ گردشگری و نیز گردشگران ورودی به این شهرستان است. انتخاب نمونة کارشناسان (برای انجام‌دادن فرآیند تحلیل سلسه‌مراتبی) بر‌اساس بیشترین و مؤثرترین فعالیت افراد در راستای توسعۀ گردشگری (حوزۀ تصمیم‌گیری، پژوهش و کسب‌وکار) به تعداد 15 نفر انتخاب شد. حجم نمونة گردشگران نیز برای انجام‌دادن تحلیل SWOT با توجه به محدودیت زمان، هزینه، عدم همکاری بسیاری از گردشگران و کفایت نسبی اطلاعات با تعداد 45 نفر از گردشگران در سال 1401 انجام ‌شد. سؤال‌های پرسشنامة صاحب‌نظران از‌نوع مقایسۀ زوجی معیارهای خاص تحلیل سلسه‌مراتبی و پرسشنامۀ گردشگران از‌نوع منظم (بسته) و طیف لیکرت بوده است.

در پژوهش حاضر برای تدوین پرسشنامۀ AHP در چندین جلسه مصاحبه و گفت‌وگو با ریاست و کارشناسان گردشگری ادارۀ میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان و نیز صاحب‌نظران گردشگری منطقه انجام و توانمندی‌ها و محدودیت‌های توسعۀ گردشگری گردآوری شد. همچنین، پس از بررسی پیشینۀ پژوهش معیارهایی برای طراحی پرسشنامۀ مقایسه‌های زوجی از منابع مذکور استخراج و برای افزایش روایی از نظر‌های استادان دانشگاه و مطلع از منطقه استفاده شد.

در تهیۀ سؤال‌های پرسشنامه که در قالب مدل SWOT طراحی شد، نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید بر‌اساس 1) اطلاعات حاصل از پرسشنامۀ AHP، 2) مقاله‌های معتبر در سوابق منطقه و پیشینۀ پژوهش، 3)گفت‌وگوی میدانی با گردشگران و جویا‌شدن عناصر کلیدی جذب آنها به شهرستان لنجان، 4) گفت‌وگو و مصاحبه با فعّالان گردشگری که بیشترین تعامل را با گردشگران دارند، تهیه و طبق نظر‌های استادان دانشگاهی نهایی شد.

در این مطالعه برای بررسی پتانسیل‌ها و تنگناهای توسعۀ گردشگری شهرستان لنجان از دو مدل کاربردی AHP و SWOT استفاده شده است. برای انجام‌دادن روش AHP بر‌مبنای مقایسۀ زوجی توانمندی‌ها و محدودیت‌های گردشگری طبیعت‌محور و تاریخی-فرهنگی در قالب پرسشنامه‌ در اختیار صاحب‌نظران و کارشناسان حوزۀ گردشگری قرار گرفت. معیارهای مشخص‌شده با استفاده از طیف متداول AHP امتیازدهی و با استفاده از نرم‌افزار superdecision تجزیه‌وتحلیل شد. در گام بعدی فهرستی از نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید توسعۀ گردشگری تهیه شد و با استفاده از مدل راهبردی SWOT و در قالب پرسشنامه‌ در اختیار گردشگران قرار گرفت. پس از گردآوری داده‌های نظرسنجی و شناسایی عناصر کلیدی، عامل‌های جذب در محیط xcel به تفکیک محاسبات انجام گرفت. نقشه‌ها در محیط نرم‌افزار Arc gis pro و نمودارهای مفهومی نیز در محیط Adobe Photoshop CS5 ترسیم شد.

 

محدودۀ مطالعه‌شده

شهرستان لنجان با مساحت 1171 کیلومتر مر‌بع یکی از شهرستان‌های استان اصفهان است. این شهرستان در جنوب غربی شهر اصفهان قرار دارد. از سمت شمال به شهرستان‌های فلاورجان و نجف‌آباد، از شرق به شهرستان مبارکه و از غرب و جنوب به استان چهارمحال و بختیاری محدود می‌شود (شکل 1). شهرستان لنجان 3 بخش (مرکزی، باغبهادران و فولادشهر)، 9 شهر و 40 سکونتگاه روستایی در قالب 5 دهستان دارد (مرکز آمار ایران، 1400، ص. 94). دو شهر باغبهادران (در ساحل زاینده‌رود) و چرمهین (با جاذبۀ مهم آبشار شاهلولاک) و غالب روستاهای این شهرستان که نزدیک به 37 روستای گردشگرپذیر است، موقعیت خاصی برای گردشگری منطقه ایجاد کرده است. 37 کیلومتر از طول رودخانه با آبدهی دائم در بخش باغبهادران است که با این ویژگی جاذبه‌های گردشگری طبیعی و اکوتوریستی فراوانی به وجود آمده است. موقعیت جغرافیایی مناسب، وجود رودخانۀ زاینده‌رود، تنوع اقلیمی چهار فصل در کنار برخورداری از تاریخی کهن، تنوع اقوام و گویش‌ها و نیز وجود آیین‌های سنتی خاص (چنانکه به ایران کوچک نیز معروف شده است) (www.visitiran.ir) (شکل2) و شکل (3) نشان‌دهندۀ پتانسیل‌ زیاد گردشگری منطقه است. گفتنی است که طبق اعلام ادارۀ میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در نوروز 1401 شهرستان لنجان با حدود 22 هزار نفر گردشگر در کل استان اصفهان رتبۀ دوم گردشگرپذیری را داشته است (ادارۀ میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان لنجان، 1401).

شکل 1: نقشۀ موقعیت جغرافیایی شهرستان لنجان (منبع: www.openstreetmap.org)

Figure 1: Map of geographical location of Lenjan county

 

 

شکل 2: نقشۀ جاذبه‌های طبیعت‌محور شهرستان لنجان (منبع:www.openstreetmap.org )

Figure 2: Map of nature-oriented attractions of Lenjan county

 

شکل 3: نقشۀ جاذبه‌های تاریخی-فرهنگی شهرستان لنجان (منبع:www.openstreetmap.org )

Figure 3: Map historical-cultural attractions of Lenjan county

 

یافته‌های پژوهش و تجزیه‌و‌تحلیل

گردشگران پاسخگو

از تعداد کل پاسخگویان گردشگر، 62% از استان اصفهان و 38 % خارج از استان بوده‌اند. از گردشگران پاسخگوی استانی 64% متعلق به شهر اصفهان بوده است. شهرستان‌های نجف‌آباد و مبارکه هرکدام با 4 %، شهرستان‌های کاشان، فلاورجان، خمینی‌شهر و بوئین میاندشت هرکدام با 7 % در پرسشگری حضور داشته‌اند. از میهمانان برون‌استانی 17 % تهران، 12 % چهارمحال و بختیاری، 17 % خوزستان، 12 % فارس، 18 % قزوین و استان‌های کرمان، هرمزگان، یزد و ایلام نیز هرکدام 6 % را شامل شده‌ است. ارقام ذکر‌شده گویای حوزۀ عملکرد و توان جذب گردشگر از سراسر کشور در این شهرستان است.

به‌لحاظ وضعیت تأهل 2/43٪ مجرد و 8/56٪ متأهل بوده‌اند. بیشترین تعداد پاسخگو در گروه سنی 31–25 با 3/33% و کمترین فراوانی نیز متعلق به گروه 52 سال به بالا با 2/2% است. به‌لحاظ تحصیلات بیشترین میزان مربوط به مقطع کارشناسی با 40 % و کمترین میزان مربوط به تحصیلات زیر‌دیپلم با 9/8 % است. به‌لحاظ وضعیت شغلی 3/33% کارمند، 7/6% خویش‌فرما، 2/22% دانشجو، 4/24% خانه‌دار و 2/2% بازنشسته هستند و 1/11% نیز سایر مشاغل را ذکر کرده‌اند. از‌حیث میزان تمایل به بازگشت مجدد به منطقه، 8/97% تمایل به بازگشت مجدد و 2/2% تمایلی نداشتند که می‌توان دریافت شهرستان مقصدی محبوب میان گردشگران است. به‌لحاظ انگیزۀ اصلی برای سفر ۳/33٪ تفریح و تفرج، 20 % طبیعتگردی، 6/15 % کار و اشتغال، 1/31 % دیدار از اقوام و آشنایان را ذکر کرده‌اند. متأسفانه هیچ‌کدام از پاسخگویان بازدید از اماکن تاریخی و رویدادهای فرهنگی–هنری را انتخاب نکرده‌اند. از کل پاسخگویان 4/64% سفری همراه با اقامت شبانه داشته‌اند و 6/35 % سفرشان بدون اقامت بوده است. در پاسخ به سؤالی دربارۀ زمان سفر مورد دلخواه به منطقه نیز به‌ترتیب فصل بهار 4/24%، تابستان 4/24 %، پاییز 3/2 %، فصل زمستان صفر و درنهایت، گزینۀ هر چهار فصل سال در ایام تعطیلات و آخر هفته شامل 9/48% می‌شود. نتایج ارزیابی دربارۀ میزان جذابیت نسبی منابع و جاذبه‌های توریستی از‌دیدگاه گردشگران نشان داد که حدود 9/48 % گزینۀ متوسط، 1/31 % مناسب، 6/15% بسیار مناسب و 4/4% کمی مناسب را انتخاب کردند.

 

کارشناسان شرکت‌کننده در پرسشگری

کارشناسان 11 نفر مرد و 4 نفر زن بوده‌اند که شامل کارشناسان حوزۀ گردشگری، راهنمای گردشگری و تور لیدر، مدرس دانشگاه، ریاست و کارکنان ادارۀ میراث فرهنگی شهرستان بودند. از این میان، 2 نفر دیپلم، 4 نفر کارشناسی، 7 نفر کارشناسی‌ارشد و 2 نفر دکترا داشته‌اند. بیشترین میانگین سنی بین 30 تا 39 و از‌نظر سابقة کاری 3 نفر کمتر از 5 سال، 7 نفر بین 5 تا 15 سال و 5 نفر نیز بیشتر از 15 سال سابقۀ کاری مرتبط با موضوع را داشته‌اند.

 

شناسایی توانمندی‌ها و قابلیت‌های توسعۀ گردشگری شهرستان

برای شناسایی توانمندی‌ها و قابلیت‌های توسعة گردشگری شهرستان لنجان از فرآیند تصمیم‌گیری و تحلیل سلسله‌مراتبی در سه سطح هدف، معیارهای اصلی و زیرمعیارها و نیز از پرسشنامۀ مقایسه زوجی در طیف 9 گزینه‌ای ساعتی استفاده شد. در این فرآیند در‌عین وزن‌دهی به مجموعه‌ها تجزیه‌و‌تحلیل میزان ناسازگاری قضاوت‌ها در نرم‌افزار سوپردسیژن (Super Decision) انجام و توانمندی‌ها و قابلیت‌های توسعۀ گردشگری در دو بخش طبیعت‌محور و تاریخی-فرهنگی به‌ترتیب زیر بررسی شد.

الف: توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری طبیعت‌محور

در شناسایی توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری طبیعت‌محور در‌سطح اول هدف اصلی (بررسی پتانسیل‌ها و تنگناهای توسعۀ گردشگری)، درسطح دوم معیارهای اساسی (توانمندی‌ و قابلیت‌های گردشگری طبیعت‌محور) و در‌سطح آخر زیر معیارهای مرتبط تبیین شده است. برای تعیین ضریب اهمیت معیارهای اصلی و معیارها از روش‌ مقایسۀ دو دویی استفاده شد. در این روش وزن هر معیار با درجۀ ارجحیتی به دست ‌آمد که با مقدار‌های کمّی بین 1 تا 9 معادل شده است. معادل عددی متغیرهای زبانی از‌دیدگاه تصمیم‌گیرنده نشان‌دهندۀ میزان اهمیت معیارهاست (جدول 1).

 

 

جدول1: مقدار‌های مقایسۀ زوجی توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری طبیعت محور

Table 1: Pairwise comparison values of nature-oriented tourism abilities and capabilities

توانمندی‌ها

غنای جاذبه‌های اکوتوریستی

(رودخانه، مزرعه، بیشه‌زار و ...)

تقاضای فراوان گردشگر طبیعت‌محور در رده‌های سنی مختلف

نزدیکی به کانون‌های گردشگر‌فرست

زیرساخت‌های مناسب برای فعالیت‌های ورزشی - تفریحی

وجود نیروهای متخصص و فعّال گردشگری طبیعت‌محور منطقه

غنای جاذبه‌های اکوتوریستی (رودخانه، مزرعه، بیشه‌زار و ..)

1

5

6

2

5

تقاضای فراوان گردشگر طبیعت‌محور در رده‌های سنی مختلف

2/0

1

1

5/0

3

نزدیکی به کانون‌های گردشگر‌فرست

16/0

1

1

33/0

2

زیرساخت‌های مناسب برای فعالیت‌های ورزشی – تفریحی

5/0

2

3

1

6

وجود نیروهای متخصص و فعّال گردشگری طبیعت‌محور منطقه

2/0

20/0

5/0

16/0

1

منبع: یافته‌های پژوهش، 1401

 

سازگاری قضاوت‌ها

بر‌اساس قاعدۀ کلی تحلیل سلسله‌مراتبی ضریب سازگاری باید کمتر از 1/0 باشد. اگر ضریب سازگاری کوچک‌تر یا مساوی 1/0 باشد، سازگاری سیستم پذیرفتنی است و اگر بیشتر از 1/0 باشد، بهتر است تصمیم‌گیرنده قضاوت‌های خود را بازبینی کند.

میزان ناسازگاری محاسبه‌شدة توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری طبیعت‌محور برابر با 029/0 است که با توجه به اینکه کمتر از 1/0 است، سازگاری معیارها با هدف پژوهش پذیرفنی است. در شکل (4) که بر‌اساس خروجی نرم‌افزار سوپردسیژن ترسیم ‌شده وزن هرکدام از توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری و میزان سازگاری گردشگری طبیعت‌محور شهرستان آورده شده است.

 

شکل4: نمودار وزنی مرتبۀ توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری طبیعت‌محور (منیع: یافته‌های پژوهش، 1401)

Figure 4: Weighted chart of nature-oriented tourism abilities and capabilities

 

بررسی توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری طبیعت‌محور در شهرستان لنجان (جدول 2) نشان می‌دهد که معیار غنای جاذبه‌های اکوتوریستی (رودخانه، مزرعه، بیشه‌زار، آبشار و...) با وزن 492/0 مهم‌ترین معیار و در مرتبۀ اول توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری طبیعت‌محور است. در مرتبۀ دوم زیرساخت‌های مناسب برای فعالیت‌های ورزشی- تفریحی با وزن 237/0 و میزان زیاد تقاضای گردشگر طبیعت‌محور در رده‌های سنی مختلف با وزن 115/0 در مرتبۀ سوم است. نزدیکی به کانون‌های گردشگر‌فرست با وزن 099/0 و درنهایت، وجود نیروهای متخصص و فعّال گردشگری طبیعت‌محور در منطقه با وزن 055/0 در مرتبه‌های چهارم و پنجم قرار داشته است. با توجه به وزن‌ها و مرتبه‌های به‌دست‌آمده از نرم‌افزار و مدل AHP «غنای جاذبه‌های اکوتوریسمی» مهم‌ترین توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری طبیعت‌محور منطقه است؛ در‌حالی که کمترین وزن به‌دست‌آمده به «وجود نیروی متخصص و فعّال گردشگری طبیعت‌محور» اختصاص یافته است.

 

جدول2: رتبه‌بندی توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری طبیعت‌محور

Table 2: Ranking of capabilities and capabilities of nature-based tourism

توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری طبیعت‌محور

وزن

مرتبه

C1

غنای جاذبه‌های اکوتوریستی (رودخانه، مزرعه، بیشه‌زار، آبشار و..)

492/0

1

C2

میزان زیاد تقاضای گردشگر طبیعت‌محور در رده‌های سنی مختلف

115/0

3

C3

نزدیکی به کانون‌های گردشگر‌فرست

099/0

4

C4

وجود زیرساخت‌های مناسب برای فعالیت‌های ورزشی تفریحی

237/0

2

C5

وجود نیروهای متخصص و فعّال گردشگری طبیعت‌محور در منطقه

055/0

5

ضریب ناسازگاری 029/0

منبع: یافته‌های پژوهش، 1401

 

توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری تاریخی-فرهنگی

طبق درخت سلسله‌مراتبی، توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری تاریخی–فرهنگی سطح اول هدف اصلی (بررسی پتانسیل‌ها و تنگناهای توسعه گردشگری) است. سطح دوم معیارهای اساسی (توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری تاریخی – فرهنگی) و سطح آخر نیز معیارهای مرتبط بوده است (جدول 3).

جدول 3: مقدار‌های مقایسۀ زوجی توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری تاریخی-فرهنگی

Table 3: Pairwise comparison values of historical-cultural tourism abilities and capabilities

توانمندی‌ها

قرار گرفتن در مسیرهای ارتباطی به مناطق مختلف کشور ازجمله استان‌های چهارمحال و بختیاری- خوزستان و لرستان

وجود روستاهای تاریخی هدف گردشگری و امکان توسعۀ فعالیت‌های بومگردی

وجود مواریث ملموس و ناملموس تاریخی - فرهنگی با ثبت میراث ملی (مسجد، امامزاده، زیارتگاه قرآن،)

امکان هم‌پیوندی با برنامه‌های گردشگری شهرستان‌های دیگر و استان همسایه

امکان بهره‌گیری از ظرفیت‌های گردشگری تاریخی و مذهبی به‌صورت ترکیبی

قرار‌گرفتن در مسیرهای ارتباطی به مناطق مختلف کشور

1

2/0

2/0

4

6

روستاهای تاریخی هدف گردشگری و امکان توسعۀ فعالیت‌های بومگردی

5

1

5/0

5/0

5/0

مواریث ملموس و ناملموس تاریخی - فرهنگی با ثبت ملی

5

5/0

1

6

7

امکان هم‌پیوندی با برنامه‌های گردشگری شهرستان‌های دیگر و استان‌های همسایه

25/0

14/0

16/0

1

5/0

امکان بهره‌گیری از ظرفیت‌های گردشگری تاریخی و مذهبی بصورت ترکیبی

16/0

14/0

16/0

2

1

منبع: یافته‌های پژوهش، 1401

 

میزان ناسازگاری محاسبه‌شده برای توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری تاریخی-فرهنگی برابر با 093/0 است که با توجه به اینکه کمتر از 1/0 است، سازگاری معیارها پذیرفتنی است. وزن نهایی توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری تاریخی-فرهنگی پس از ترکیب نظر‌های کارشناسان محاسبه شد.

بررسی توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری تاریخی-فرهنگی در شهرستان لنجان جدول (4) نشان داد که معیار «وجود روستاهای تاریخی هدف گردشگری و امکان توسعۀ فعالیت‌های بومگردی» با وزن 448/0 مهم‌ترین توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری تاریخی-فرهنگی است. وجود مواریث ملموس و ناملموس تاریخی - فرهنگی با ثبت ملی (مسجد، امامزاده، زیارتگاه قرآن) با وزن 330/0 در جایگاه دوم قرار دارد. قرارگرفتن استان‌های چهارمحال‌وبختیاری، خوزستان و لرستان در مسیرهای ارتباطی مناطق مختلف کشور با وزن 134/0 مرتبه سوم را دارند. امکان بهره‌گیری از فرصت‌های گردشگری تاریخی و مذهبی به‌صورت ترکیبی با وزن 046/0 و امکان هم‌پیوندی با برنامه‌های گردشگری شهرستان‌های دیگر و استان همسایه با وزن 039/0 به‌ترتیب در مراتب چهارم و پنجم قرار دارند.

 

 

جدول 4: رتبه‌بندی توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری تاریخی-فرهنگی

Table 4: Ranking of capabilities and capabilities of historical-cultural tourism

 

توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری تاریخی-فرهنگی

وزن

مرتبه

C6

قرار‌گرفتن در مسیرهای ارتباطی به مناطق مختلف کشور

134/0

3

C7

وجود روستاهای تاریخی هدف گردشگری و امکان توسعۀ فعالیت‌های بومگردی

448/0

1

C8

وجود مواریث ملموس و ناملموس تاریخی - فرهنگی با ثبت ملی

330/0

2

C9

امکان هم‌پیوندی با برنامه‌های گردشگری شهرستان‌های دیگر و استان همسایه

039/0

5

C10

امکان بهره‌گیری از ظرفیت‌های گردشگری تاریخی و مذهبی به‌صورت ترکیبی

046/0

4

 

ضریب ناسازگاری 093/0

منبع: یافته‌های پژوهش، 1401

 

در شکل (5) که بر‌اساس خروجی نرم‌افزار سوپردسیژن ترسیم ‌شده وزن و مرتبۀ هرکدام از توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری فرهنگی-تاریخی شهرستان آورده شده است.

 

شکل5: نمودار وزنی مرتبۀ توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری تاریخی- فرهنگی (منبع: یافته‌های پژوهش، 1401)

Figure 5: Weighted chart of historical-cultural tourism abilities and capabilities

 

نتایج حاصل از پردازش داده‌های توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری از مجموع دو گروه طبیعت‌محور و تاریخی–فرهنگی نشان می‌دهد که مهم‌ترین پتانسیل‌های توسعۀ گردشگری در شهرستان لنجان بر‌اساس وزن‌های به‌دست‌آمده به‌ترتیب زیر است:

1) غنای جاذبه‌های اکوتوریستی (رودخانه، مزرعه، بیشه‌زار، آبشار، پیرچنار با ثبت ملی)؛ 2) روستاهای تاریخی هدف گردشگری و امکان توسعۀ فعالیت‌های بومگردی؛ 3) مواریث ملموس و ناملموس تاریخی – فرهنگی با ثبت ملی (مسجد، امامزاده، زیارتگاه قرآن)؛ 4) زیرساخت‌های مناسب برای فعالیت‌های ورزشی – تفریحی؛ 5) قرارگرفتن در مسیرهای ارتباطی به مناطق مختلف کشور از‌جمله استان‌های چهارمحال، خوزستان و لرستان؛ 6) میزان زیاد تقاضای گردشگر طبیعت‌محور در رده‌های سنی مختلف؛ 7) نزدیکی به کانون‌های گردشگر‌فرست؛ 8) امکان بهره‌گیری از ظرفیت‌های گردشگری تاریخی و مذهبی به‌صورت ترکیبی؛ 9) نیروهای متخصص و فعّال گردشگری طبیعت‌محور در منطقه؛ 10) امکان هم‌پیوندی با برنامه‌های گردشگری شهرستان‌های دیگر و استان همسایه.

شناسایی تنگناها و محدودیت‌های توسعۀ گردشگری در شهرستان لنجان

برای بررسی و شناخت تنگناها و محدودیت‌های توسعۀ گردشگری نیز ابتدا تنگناها و محدودیت‌های توسعۀ گردشگری طبیعت‌محور و سپس تنگناها و محدودیت‌های توسعۀ گردشگری تاریخی- فرهنگی بررسی شده است.

الف- شناسایی تنگناها و محدودیت‌های توسعۀ گردشگری طبیعت‌محور

برای شناسایی تنگناها و محدودیت‌های توسعۀ گردشگری طبیعت‌محور در شهرستان لنجان ابتدا درخت سلسله‌مراتب آن که شامل سه سطح هدف، معیارهای اصلی و معیارهاست، ترسیم شد. سطح اول شامل هدف اصلی (بررسی تنگناهای توسعۀ گردشگری شهرستان)، سطح دوم دربرگیرندۀ معیارهای اساسی (محدودیت‌ها و تنگناهای گردشگری طبیعت‌محور) و سطح آخر نیز زیرمعیارهای مرتبط (جدول 5) است.

 

جدول مقایسۀ زوجی (تعیین ضریب اهمیت معیارها و زیر‌معیارها)

در این روش وزن هر معیار با درجه ارجحیتی که با مقدار‌های کمّی بین 1 تا 9 معادل شده، به دست آمده است. معادل عددی متغیرهای زبانی از‌دیدگاه تصمیم‌گیرندۀ نشان‌دهندۀ میزان اهمیت معیارهاست. در جدول (5) مقایسۀ زوجی تنگناها و محدودیت‌های گردشگری طبیعت‌محور ارائه شده است.

 

جدول 5: مقدارهای مقایسه‌های زوجی تنگناها و محدودیت‌های توسعۀ گردشگری طبیعت‌محور

Table 5: Values of pairwise comparisons of bottlenecks and limitations of nature-based tourism development

تنگناها

آسیب‌دیدگی اکوسیستم در بخش‌هایی از شهرستان بر اثر خشکی رودخانه وآلودگی ناشی از صنایع

تراکم فراوان گردشگر وگاهی بیش از ظرفیت تحمل به‌ویژه در روزهای تعطیل

 

نبود زیرساخت‌های رسمی و توزیع نامناسب خدمات پشتیبان گردشگری در‌سطح شهرستان

محدودیت ناشی از حمایت‌نکردن برخی سازمان‌ها و مسئولان محلی از توسعۀ گردشگری

منفعت ناچیز جامعۀ محلی به‌دلیل فصلی‌بودن و مداوم‌نبودن فعالیت گردشگری

آسیب‌دیدگی اکوسیستم در بخش‌هایی از شهرستان بر اثر خشکی رودخانه و آلودگی ناشی از صنایع

1

4

3

3

3

تراکم زیاد گردشگر و گاهی بیش از ظرفیت تحمل به‌ویژه در روزهای تعطیل

0.25

1

0.35

0.25

0.68

نبود زیرساخت‌های رسمی و توزیع نامناسب خدمات پشتیبان در‌سطح شهرستان

0.33

2.82

1

1

3

محدودیت ناشی از حمایت‌نکردن برخی سازمان‌ها و مسئولان محلی از توسعۀ گردشگری

0.33

4.00

1.0

1

2.95

منفعت ناچیز جامعۀ محلی به‌دلیل فصلی‌بودن و مداوم‌نبودن فعالیت گردشگری

0.33

1.46

0.33

0.33

1

منبع: یافته‌های پژوهش، 1401

میزان ناسازگاری محاسبه‌شدة تنگناها و محدودیت‌های توسعۀ گردشگری طبیعت‌محور برابر با 040/0 و کمتر از 1/0 است؛ بنابراین سازگاری این معیارها پذیرفتنی است.

نتایج بررسی مقایسۀ زوجی تنگناها و محدودیت‌های توسعۀ گردشگری طبیعت‌محور در شهرستان لنجان از‌نظر کارشناسان نشان داد که «آسیب‌دیدگی اکوسیستم بر اثر خشکی رودخانه و آلودگی ناشی از صنایع» با وزن عددی 427/0 مهم‌ترین تنگنا و محدودیت توسعة گردشگری طبیعت‌محور است. بعد از آن محدودیت ناشی از حمایت‌نکردن برخی سازمان‌ها و مسئولان محلی از توسعۀ گردشگری با وزن 212/0 در مرتبۀ دوم است. نبود زیرساخت‌ها و توزیع نامناسب خدمات پشتیبان گردشگری در‌سطح شهرستان با وزن عددی 197/0 در مرتبۀ سوم اهمیت قرار گرفته است. درنهایت، به‌ترتیب منفعت ناچیز جامعۀ محلی به‌دلیل فصلی‌بودن فعالیت گردشگری با وزن 091/0 و تراکم زیاد گردشگر و گاهی بیش از ظرفیت تحمل به‌ویژه در روزهای تعطیل با وزن 070/0 در رتبه‌های چهارم و پنجم اهمیت قرار داشته‌ است. جدول (6)

 

جدول 6: رتبه‌بندی تنگناها و محدودیت توسعۀ گردشگری طبیعت‌محور

Table 6: Ranking of bottlenecks and limitations of nature-oriented tourism development

تنگناها و کمبودهای توسعۀ گردشگری طبیعت‌محور

وزن

مرتبه

C11

آسیب‌دیدگی اکوسیستم در بخش‌هایی از شهرستان بر اثر خشکی رودخانه و آلودگی ناشی از صنایع

427/0

1

C12

تراکم بالای گردشگر و گاهی بیش از ظرفیت تحمل به‌ویژه در روزهای تعطیل

070/0

5

C13

نبود زیرساخت‌های رسمی و توزیع نامناسب خدمات پشتیبان گردشگری در‌سطح شهرستان

197/0

3

C14

محدودیت ناشی از حمایت‌نکردن برخی سازمان‌ها و مسئولان محلی از توسعۀ گردشگری

212/0

2

C15

منفعت ناچیز جامعۀ محلی به‌دلیل فصلی‌بودن و مداوم‌نبودن فعالیت گردشگری

091/0

4

منبع: یافته‌های پژوهش، 1401

 

در شکل6 که بر‌اساس خروجی نرم‌افزار سوپر دسیژن ترسیم‌ شده وزن هرکدام از تنگناها و محدودیت‌های گردشگری و میزان سازگاری گردشگری طبیعت‌محور شهرستان آورده شده است.

 

شکل 6: نمودار وزنی مرتبۀ تنگناها و محدودیت‌های گردشگری طبیعت‌محور (منبع: یافته‌های پژوهش، 1401)

Figure 6: Weighted chart of bottlenecks and limitations of nature-oriented tourism

شناسایی تنگناها و محدودیت توسعۀ گردشگری تاریخی- فرهنگی

برای ترسیم درخت سلسله‌مراتبی تنگناها و محدودیت‌های توسعۀ گردشگری تاریخی-فرهنگی از سه سطح هدف، معیارهای اصلی و معیارها (جدول 7) استفاده شده است. معیارهای لازم بعد از ترسیم درخت سلسله‌مراتبی به‌صورت زوجی با‌هم مقایسه شد.

 

جدول 7: مقدار‌های مقایسه‌های زوجی تنگناها و محدودیت‌های توسعۀ گردشگری تاریخی-فرهنگی

Table 7: Values of pairwise comparisons of bottlenecks and limitations of historical-cultural tourism development

تنگناها

تعارض و تفاوت میان فرهنگ گردشگران و مردم منطقه

دسترسی سخت مراکز سکونت‌گاهی به بعضی از جاذبه‌های تاریخی – فرهنگی

عدم توجه لازم از طرف مسئولین نسبت به فرسودگی کالبدی و از بین رفتن کیفیت بصری بناهای تاریخ

پایین بودن سطح آگاهی و باور جامعه محلی نسبت به توان تاریخی – فرهنگی منطقه

کمبود امکانات رفاهی و خدمات اقامتی در بعضی جاذبه‌های تاریخی - فرهنگی

تعارض و تفاوت میان فرهنگ گردشگران و مردم منطقه

1

0.33

0.33

1

0.10

دسترسی سخت مراکز سکونتگاهی به بعضی از جاذبه‌های تاریخی-فرهنگی

25/0

1

1.11

4

33/0

عدم توجه لازم از طرف مسئولین نسبت به فرسودگی کالبدی و از بین رفتن کیفیت بصری بناهای تاریخی

33/0

1

1

4

20/0

پایین بودن سطح آگاهی و باور جامعه محلی نسبت به توان تاریخی– فرهنگی

4

4

3

1

16/0

کمبود امکانات رفاهی و خدمات اقامتی در بعضی جاذبه‌های تاریخی - فرهنگی

9.89

3.00

5

5.99

1

منبع: یافته‌های پژوهش، 1401

 

میزان ناسازگاری محاسبه‌شدة تنگناها و محدودیت‌های گردشگری تاریخی - فرهنگی برابر با 024/0 است (شکل7)؛ بنابراین سازگاری معیارهای تنگناها و محدودیت‌های توسعۀ گردشگری تاریخی- فرهنگی پذیرفتنی است.

وزن هریک از این تنگناها و محدودیت‌ها پس از بررسی و مقایسۀ زوجی تنگناها و محدودیت‌های توسعۀ گردشگری تاریخی- فرهنگی محاسبه شد. نتایج بررسی مقایسۀ تنگناها و محدودیت‌های توسعۀ گردشگری تاریخی- فرهنگی با توجه به یافته‌های جدول (8) نشان‌دهندۀ این است که معیار «کمبود امکانات رفاهی و خدمات اقامتی در برخی از جاذبه‌های تاریخی– فرهنگی» با وزن 544/0 در مرتبۀ اول قرار دارد. محدودیت دسترسی مراکز سکونتگاهی به بعضی از جاذبه‌های تاریخی- فرهنگی با وزن 182/0 در مرتبۀ دوم اهمیت قرار گرفته است. در درجۀ سوم نیز بی‌توجهی لازم مسئولان به فرسودگی کالبدی و از بین رفتن کیفیت بصری بناهای تاریخی با وزن 161/0 قرار گرفته است. دو معیار پایین‌بودن سطح آگاهی و باور جامعۀ محلی به توان تاریخی – فرهنگی منطقه با وزن 056/0، تعارض و تفاوت میان فرهنگ گردشگران و مردم منطقه با وزن 055/0 در مرتبۀ چهارم و پنجم و در پایین‌ترین سطح قرار دارند.

 

جدول8: اولویت‌بندی تنگناها و محدودیت‌های توسعۀ گردشگری تاریخی- فرهنگی

Table 8: Prioritizing bottlenecks and limitations of historical-cultural tourism development

 

تنگناها و محدودیت‌های توسعۀ گردشگری تاریخی- فرهنگی

وزن

اولویت

C16

تعارض و تفاوت میان فرهنگ گردشگران و مردم منطقه

055/0

5

C17

دسترسی سخت مراکز سکونت‌گاهی به بعضی از جاذبه‌های تاریخی – فرهنگی

182/0

2

C18

بی‌توجهی لازم مسئولان به فرسودگی کالبدی و از بین رفتن کیفیت بصری بناهای تاریخ

161/0

3

C19

پایین‌بودن سطح آگاهی و باور جامعۀ محلی به توان تاریخی – فرهنگی منطقه

056/0

4

C20

کمبود امکانات رفاهی و خدمات اقامتی در بعضی جاذبه‌های تاریخی - فرهنگی

544/0

1

 

ضریب ناسازگاری 024/0

منبع: یافته‌های پژوهش، 1401

 

در شکل (7) که بر‌اساس خروجی نرم‌افزار سوپر دسیژن ترسیم ‌شده وزن و مرتبۀ هرکدام از توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری فرهنگی-تاریخی شهرستان آورده شده است.

 

شکل 7: نمودار وزنی مرتبۀ تنگناها و محدودیت گردشگری تاریخی- فرهنگی (منبع: یافته‌های پژوهش، 1401)

Figure 7: Weighted chart of the order of bottlenecks and limitations of historical-cultural tourism

 

بر‌اساس وزن‌های حاصل از بررسی داده‌های تنگناها و محدودیت‌های توسعۀ گردشگری در شهرستان لنجان جدّی‌ترین محدودیت‌های هر دو محور گردشگری طبیعت‌محور و تاریخی - فرهنگی به‌ترتیب زیر است.

1) کمبود امکانات رفاهی و خدمات اقامتی در بعضی از جاذبه‌های تاریخی – فرهنگی؛ 2) آسیب‌دیدگی اکوسیستم در بخش‌هایی از شهرستان بر اثر خشکی رودخانه و آلودگی ناشی از صنایع؛ 3) محدودیت ناشی از حمایت‌نکردن برخی سازمان‌ها و مسئولان محلی از توسعۀ گردشگری؛ 4) نبود زیرساخت‌های رسمی و توزیع نامناسب خدمات پشتیبان گردشگری در‌سطح شهرستان؛ 5) دسترسی سخت مراکز سکونتگاهی به بعضی از جاذبه‌های تاریخی – فرهنگی؛ 6) بی‌توجهی لازم مسئولان به فرسودگی کالبدی و از بین رفتن کیفیت بصری بناهای تاریخ؛ 7) منفعت ناچیز جامعۀ محلی به‌دلیل فصلی‌بودن و مداوم‌نبودن فعالیت گردشگری؛ 8) تراکم زیاد گردشگر و گاهی بیش از ظرفیت تحمل به‌ویژه در روزهای تعطیل؛ 9) پایین‌بودن سطح آگاهی و باور جامعۀ محلی به توان تاریخی – فرهنگی منطقه؛ 10) تعارض و تفاوت میان فرهنگ گردشگران و مردم منطقه.

 

ارائۀ راهبرد مناسب با کاربرد مدل برنامه‌ریزی SWOT

در‌ادامۀ پژوهش در راستای شناخت توانمندی‌ها و تنگناهای توسعۀ گردشگری شهرستان لنجان با استفاده از مدل تحلیلی SWOT بر نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید تمرکز شده است. در انجام‌دادن مدل فوق در مرحلۀ اول با استفاده از نظر کارشناسان گردشگری شرکت‌کننده در تحلیل AHP فهرستی شامل نقاط قوت (5 مورد) و نقاط ضعف (4 مورد) مرتبط با شرایط داخلی گردشگری و فرصت‌ها (5 مورد) و تهدیدهای (4 مورد) مرتبط با شرایط خارجی گردشگری شهرستان تعیین و در پرسشنامۀ گردشگران وارد شد. در مرحلۀ بعد از 45 گردشگر (جامعۀ نمونه) پرسشگری انجام و نتایج برای تحلیل در جدول‌های مجزا وارد شد. در این مرحله مجموعه دیدگاه‌های گردشگران دربارۀ عوامل چهارگانۀ حاصل از طیف لیکرت با گزینه‌های خیلی پراهمیت، پراهمیت، اهمیت متوسط، کم‌اهمیت و خیلی کم‌اهمیت در قالب جدول‌های چهارگانه بررسی شد. در فرآیند تحلیل دادهﻫﺎی ﮔﺮدآوری‌ﺷﺪه دربارۀ هر عامل در جدول‌های 9، 10، 11، 12 به‌ترتیب امتیاز کل از ﻣﺠﻤﻮع وزن‌های حاصل از هر گزینه به دست آمد. وزن ﻧﺴﺒﻲ که خود مراتب مدنظر پاسخگو را نشان می‌دهد از حاصل تقسیم امتیاز کل هر گزینه بر مجموع امتیاز کل محاسبه می‌شود؛ اما برای ادامۀ فرآیند و به دست آوردن نهایت کارایی محقق به‌عنوان یک شخص مطلع و اثرگذار در پژوهش می‌تواند به هرکدام از عامل‌ها یک وزن یا «نمره» از 1 تا 4 به‌ترتیب با اثرگذاری بسیارکم، نسبتاًکم، زیاد و بسیار زیاد اختصاص دهد. با ضرب نمره در وزن نسبی امتیاز نهایی یا اﻣﺘﻴﺎز وزﻧﻲ که جایگاه نهایی عامل اثرگذار را تعیین می‌کند، حاصل می‌شود.

 

تحلیل عوامل داخلی مؤثر بر توسعۀ گردشگری شهرستان

تحلیل نقاط قوت در عوامل داخلی مؤثر بر توسعۀ گردشگری شهرستان

بر‌اساس جدول 9 در‌نتیجۀ انجام‌دادن فرآیند تحلیل در این بخش از اجزا چهارگانه SWOT نقاط قوت گردشگری منطقه بنا بر وزن نسبی حاصل‌شده به‌ترتیب عبارت است از 23/0، 21/0، 20/0، 19/0 و 18/0. در این مرحله با شناختی که از عامل‌ها به دست آمد، می‌توان تشخیص داد کدام ‌یک می‌تواند در توسعۀ گردشگری عامل مؤثرتری باشد و برنامه‌ریزان باید به آن توجه داشته باشند. ورود عامل «نمره» در این جدول حاصل نظر ارزیابی نهایی محقق بوده که البته در این بخش در حاصل نهایی، یعنی در دیدگاه پاسخگویان تغییری ایجاد نکرده است.

 

جدول 9: نتایج تجزیه‌و‌تحلیل نقاط قوت مؤثر بر توسعه گردشگری در شهرستان لنجان

Table 9: The results of the analysis of the strengths affecting the development of tourism in Lenjan county

کد

نقاط قوت (S)

خیلی پراهمیت

پر

اهمیت

اهمیت

متوسط

اهمیت

پایین

اهمیت

ناچیز

جمع امتیاز

نمره

وزن نسبی

امتیاز نهایی

5

4

3

2

1

 

محیط آرام و بدون سروصدا در روستاهای منطقه به‌خصوص برای شهرنشینان به‌منظور استراحت و تمدد اعصاب

12

21

11

1

0

179

4

21/0

83/0

 

وجود امنیت در فضاهای تفرجگاهی برای تفریح و اسکان شبانه در چادر

6

21

11

7

0

161

4

19/0

75/0

 

وجود چشم‌اندازهای زیبا و بی‌نظیر به‌همراه فضای سبز باغ‌ها و عبور رودخانه از‌میان بیشه‌زارها، شهرها و روستاهای منطقه (وجود لذت بصری)

22

16

7

0

0

195

4

23/0

90/0

 

تمایل بازگشت مجدد گردشگر به منطقه

11

19

12

2

1

172

4

20/0

80/0

 

وجود روحیۀ مهمان‌نوازی در‌میان مردم منطقه

6

15

19

4

1

156

3

18/0

54/0

 

جمع

863

 

00/1

82/3

منبع: یافته‌های پژوهش، 1401

 

بنابراین مهم‌ترین نقاط قوت این منطقه نه‌تنها برای گردشگران برای کارشناسان نیز به‌ترتیب عبارت است از:

(S3) وجود چشم‌اندازهای زیبا و بی‌نظیر به‌همراه فضای سبز باغ‌ها و عبور رودخانه از‌میان بیشه‌زارها، شهرها و روستاهای منطقه (وجود لذت بصری)؛

(S1) محیط آرام و بدون سروصدا در روستاهای منطقه به‌خصوص برای شهرنشینان به‌منظور استراحت و تمدد اعصاب؛ 

(S4) تمایل بازگشت مجدد گردشگر به منطقه؛

(S2) وجود امنیت در فضاهای تفرجگاهی برای تفریح و اسکان شبانه در چادر؛

(S5) وجود روحیۀ مهمان‌نوازی در‌میان مردم منطقه.

 

تحلیل نقاط ضعف در عوامل داخلی مؤثر بر توسعۀ گردشگری شهرستان

نقاط ضعف معرفی‌شده به پرسشگران در این مرحله شامل4 عامل بوده است که در جدول (10) همراه با داده‌های جمع‌آوری شدۀ حاصل از پرسشگری ارائه شده است. محاسبات نیز بر‌اساس آنچه در بخش‌های گذشته و به‌طور خاص تشریح جدول (10) بیان شد، انجام شده است. در این بخش عامل «نمره» بر محاسبات اثرگذاری داشته و ترتیب اهمیت عوامل پس از لحاظ‌کردن «نمره» در جدول تغییر کرده است؛ بنابراین مهم‌ترین نقاط ضعف این منطقه نه‌تنها برای گردشگران، از‌نظر کارشناسان نیز به‌ترتیب عبارت است از:

(W4) کمبود زیرساخت‌ها و روساخت‌های گردشگری در روستاهای حاشیۀ رودخانۀ زاینده‌رود به‌دلیل سایه‌اندازی شهر باغبهادران بر سایر نقاط منطقه؛

(W3) کمبود زیرساخت‌های اقامتی، پذیرایی و خدمات پارکینگ مناسب برای گردشگران در روزهای شلوغ؛

(W1) عدم تبلیغات و اطلاع‌رسانی مناسب برای معرفی منابع و جاذبه‌های گردشگری به گردشگران؛

(W2) کمبود امکانات و سرگرمی‌های مفرح برای استفادۀ گردشگران (قایق‌سواری، رفتینگ، اسب‌سواری و..).

 

جدول 10: نتایج تجزیه‌و‌تحلیل نقاط ضعف مؤثر بر توسعۀ گردشگری در شهرستان لنجان

Table 10: The results of the analysis of weak points affecting the development of tourism in Lenjan county

کد

نقاط ضعف (W)

خیلی پراهمیت

پر

اهمیت

اهمیت

متوسط

اهمیت

پایین

اهمیت

ناچیز

امتیاز

نمره

وزن نسبی

امتیاز نهایی

5

4

3

2

1

W1

کمبود زیرساخت‌های اقامتی، پذیرایی و خدمات پارکینگ مناسب برای گردشگران در روزهای شلوغ

15

10

10

6

4

161

3

0.26

0.77

W2

کمبود امکانات و سرگرمی‌های مفرح برای استفادۀ گردشگران (قایق‌سواری، رفتینگ، اسب‌سواری و..)

6

10

17

5

7

138

2

0.22

0.44

W3

عدم تبلیغات و اطلاع‌رسانی مناسب برای معرفی منابع و جاذبه‌های گردشگری به گردشگران

13

14

8

5

5

160

4

0.26

1.02

W4

کمبود زیرساخت‌ها و روساخت‌های گردشگری در روستاهای حاشیۀ رودخانۀ زاینده‌رود به‌دلیل سایه‌اندازی شهر باغبهادران بر سایر نقاط منطقه

14

13

9

8

1

166

4

0.27

1.06

 

جمع

625

 

 

3.30

منبع: یافته‌های پژوهش، 1401

 

تحلیل عوامل خارجی مؤثر بر توسعۀ گردشگری شهرستان لنجان

تحلیل فرصت‌ها در‌میان عوامل خارجی مؤثر بر توسعۀ گردشگری شهرستان لنجان

چنانکه پیشتر اشاره شد، 5 عامل فرصت خارجی مؤثر بر توسعۀ گردشگری در پرسشنامه در‌معرض اعلام نظر گردشگران قرار گرفت. این موارد به‌همراه مجموعه اطلاعات حاصل از تحلیل این بخش در جدول 11 ارائه شده است. بر‌اساس جدول مزبور در‌نتیجۀ انجام‌دادن فرآیند تحلیل در این بخش از اجزا چهارگانه SWOT فرصت‌های توسعه‌دهندۀ گردشگری منطقه بنا بر وزن نسبی حاصل‌شده به‌ترتیب عبارت است از: 20/0، 21/0، 20/0، 18/0 و 20/0. این ارقام اهمیت فرصت‌های موجود را برای گردشگری منطقه از‌نظر گردشگران نشان می‌دهد. برای دستیابی به ارزش‌گذاری کارآمدتر به‌منظور توسعۀ گردشگری منطقه بنا بر نظر کارشناسان و تجربه‌های محققان فاکتور «نمره» وارد جدول و نتیجۀ امتیاز نهایی موجب تغییر جایگاه دو نمونه از فرصت‌های پنجگانه شد. نتیجۀ این تحلیل فهرست فرصت‌های خارج از سیستم اثرگذار بر گردشگری موجود است که به‌ترتیب اهمیت به‌صورت زیر تعریف می‌شود.

(O2) دسترسی آسان زمینی به منطقه؛

(O1) مجاورت با قطب‌های بزرگ جمعیتی مثل شهر اصفهان؛

(O3) خرید بدون واسطۀ سوغات، محصولات کشاورزی و باغی از مردم محلی؛

(O5) امکان بهره‌بردن از جاذبه‌های استان چهارمحال و بختیاری به‌دلیل همجواری شهرستان با این استان؛

(O4) تجربۀ همزمان گردشگران از گونه‌های مختلف گردشگری (اکوتوریسم، روستایی، مذهبی، تفریحی و...).

 

جدول 11: نتایج تجزیه‌و‌تحلیل نقاط فرصت مؤثر بر توسعۀ گردشگری در شهرستان لنجان

Table 11: The results of the analysis of the opportunity points effective on the development of tourism in Lenjan county

کد

نقاط فرصت (O)

خیلی پراهمیت

پر

اهمیت

اهمیت

متوسط

اهمیت

پایین

اهمیت

ناچیز

امتیاز

نمره

وزن نسبی

امتیاز نهایی

5

4

3

2

1

 

مجاورت با قطب‌های بزرگ جمعیتی مثل شهر اصفهان

7

22

12

3

1

166

4

0.20

0.81

 

دسترسی آسان زمینی به منطقه

11

17

15

1

1

171

4

0.21

0.84

 

خرید بدون واسطۀ سوغات، محصولات کشاورزی و باغی از مردم محلی

8

23

10

2

2

168

3

0.21

0.62

 

تجربۀ همزمان گردشگران از گونه‌های مختلف گردشگری (اکوتوریسم، روستایی، مذهبی، تفریحی و..)

6

13

18

6

2

150

2

0.18

0.37

 

امکان بهره‌بردن از جاذبه‌های چهارمحال و بختیاری به‌دلیل همجواری شهرستان با این استان

9

16

14

4

2

161

3

0.20

0.59

جمع

816

 

1

3.23

منبع: یافته‌های پژوهش، 1401

 

تحلیل تهدیدها از عوامل خارجی مؤثر بر توسعۀ گردشگری شهرستان لنجان

تهدیدهای معرفی‌شده به پرسشگران برای اعلام نظر در این مرحله شامل4 عامل بوده است که در جدول (12) همراه با داده‌های جمع‌آوری‌شدۀ حاصل از پرسشگری ارائه شده است. محاسبات بر‌اساس آنچه در بخش‌های گذشته و به‌طور خاص در تشریح جدول (12) بیان شد، انجام شده است. در این بخش از اجزا چهارگانه SWOT تهدیدهای محدود‌کنندة گردشگری منطقه بنا بر وزن نسبی حاصل‌شده به‌ترتیب عبارت است از 27/0، 29/0، 21/0 و 23/0. این ارقام اهمیت تهدیدهای موجود را برای گردشگری منطقه از‌نظر گردشگران بیان می‌کند. در این بخش عامل «نمره» بر محسبات اثرگذاری داشته و ترتیب اهمیت عوامل پس از لحاظ‌کردن این عامل در جدول تغییر کرده است.

بنابر محاسبات فوق مهم‌ترین تهدیدهای گردشگری منطقه نه‌تنها برای گردشگران برای کارشناسان نیز به‌ترتیب عبارت است از:

(T2) خشکی رودخانۀ زاینده‌رود در بخش‌هایی از منطقه (مرکزی و فولادشهر) و کاهش زیبایی جاذبه‌های طبیعی؛

(T1) وجود آلاینده‌های ناشی از استقرار صنایع در منطقه؛

(T4) شلوغی و آلودگی‌های (صوتی و زیست‌محیطی) ایجادشده ناشی از تراکم زیاد گردشگران در بعضی از مناطق؛

(T3) استقبال‌نکردن گردشگران از جاذبه‌های تاریخی- فرهنگی به‌دلیل نزدیکی با شهر اصفهان و جاذبه‌های تاریخی این شهر.

 

جدول 12: نتایج تجزیه‌وتحلیل نقاط تهدید مؤثر بر توسعۀ گردشگری در شهرستان لنجان

Table 12: The results of the analysis of the effective threat points on the development of tourism in Lenjan county

کد

نقاط تهدید (T)

بسیار زیاد

5

زیاد

4

متوسط

3

کم

2

بسیار‌کم

1

امتیاز

نمره

وزن نسبی

امتیاز نهایی

 

وجود آلاینده‌های ناشی از استقرار صنایع در منطقه

24

12

5

2

2

189

4

0.27

1.09

 

خشکی رودخانۀ زاینده‌رود در بخش‌هایی از منطقه (مرکزی و فولادشهر) و کاهش زیبایی جاذبه‌های طبیعی

30

6

6

3

0

198

4

0.29

1.14

 

استقبال‌نکردن گردشگران از جاذبه‌های تاریخی- فرهنگی به‌دلیل نزدیکی با شهر اصفهان و جاذبه‌های تاریخی این شهر

7

10

16

10

2

145

2

0.21

0.42

 

شلوغی و آلودگی‌های (صوتی و زیست‌محیطی) ایجادشده ناشی از تراکم زیاد گردشگران در بعضی از مناطق

12

13

12

5

3

161

2

0.23

0.46

 

جمع

693

 

1

3.12

منبع: یافته‌های پژوهش، 1401

 

تدوین راهبردهای مؤثر بر توسعۀ گردشگری شهرستان لنجان

در این مطالعه برای رفع تهدیدها، ضعف‌ها، تقویت فرصت‌ها و مزیت‌های موجود و تداخل هریک از عوامل بر یکدیگر راهبردهای چهارگانۀ فعّال (SO)، تنوع (ST)، بازنگری (WO) و تدافعی (WT) مطابق با جدول (13) تدوین شده است. راهبرد مناسب توسعۀ گردشگری نیز «راهبرد فعّال» است.

جدول13: ماتریس راهبردها و راهکارهای توسعۀ گردشگری شهرستان لنجان

Table 13: Matrix of tourism development strategies and solutions in Lenjan county

عوامل بیرونی

 

 

 

 


بررسی پتانسیل‌ها و تنگناهای توسعۀ گردشگری در شهرستان لنجان

 

عوامل درونی

فرصت (O)

مجاورت با قطب‌های بزرگ جمعیتی مثل شهر اصفهان

دسترسی آسان زمینی به منطقه

خرید بدون ‌واسطۀ ‌سوغات، محصولات کشاورزی و باغی از مردم محلی

تجربۀ همزمان گردشگران از گونه‌های مختلف گردشگری (اکوتوریسم، شهری، روستایی ذهبی، تفریحی)

 امکان بهره‌بردن از جاذبه‌های چهارمحال و بختیاری به‌دلیل هم‌جواری با این استان

تهدید (T)

وجود آلاینده‌های ناشی از استقرار صنایع در منطقه

خشکی رودخانۀ زاینده‌رود در بخش‌هایی از منطقه (مرکزی و فولادشهر) و کاهش زیبایی جاذبه‌های طبیعی

 استقبال‌نکردن گردشگران از جاذبه‌های تاریخی - فرهنگی منطقه به‌دلیل نزدیکی با شهر اصفهان و جاذبه‌های تاریخی این شهر؛

شلوغی و آلودگی‌های (صوتی و زیست‌محیطی) ایجاد‌شدۀ ناشی از تراکم زیاد گردشگران در بعضی از مناطق

قوت (S)

محیط آرام و بدون سروصدا در روستاهای منطقه به‌خصوص برای شهرنشینان به‌منظور استراحت و تمدد اعصاب

وجود امنیت در فضاهای تفرجگاهی برای تفریح و اسکان شبانه در چادر

وجود چشم‌اندازهای ‌زیبا و بی‌نظیر به‌همراه فضای سبز باغ‌ها و عبور رودخانه از‌میان بیشه‌زارها، شهرها و روستاهای منطقه (وجود لذت بصری)

تمایل بازگشت مجدد گردشگر به منطقه

وجود روح مهمان‌نوازی در‌میان مردم منطقه

راهبردهای رقابتی / فعّال SO

1- ایجاد گردشگری سلامت در روستاهای منطقه و پذیرش گردشگر از قطب‌های جمعیتی؛ (  و )

2- تعریف مسیر گردشگری مشخص بومگردی، اکوتوریسم و سلامت با بهره‌مندی از پتانسیل‌های منطقه از مرز شرقی (فلاورجان و اصفهان) تا مرز غربی (استان چ و بختیاری). ( ، ، ، ، )

3- تعریف فضاهای مشخص برای ایجاد اکوکمپ ( ، )

4 – مطالعۀ بازار (بازارسازی، بازاریابی و بازار‌داری) گردشگری منطقه برای توسعۀ کارآفرینی و حمایت از جامعۀ محلی ( ، ، ، ، )

5 – حفاظت و توسعۀ جاذبه‌های طبیعت‌گردی به‌عنوان بستر اصلی گردشگری برای افزایش جذب گردشگر ( ، ، )

6 – تأسیس بومگردی‌های دوستدار طبیعت و مزارع گردشگری همراه با مشارکت جامعۀ محلی و گردشگران (کشاورزان، باغداران و کارگاه‌های تولیدکنندۀ سوغات)

7 – توسعۀ رفتینگ‌ها و تفریحات ساحلی و ماجراجویانه در بخش باغبهادران و جذب گردشگر از اصفهان ( ، )

راهبردهای تنوع  ST

1- لزوم توجه جامعۀ محلی به جنبه‌های هویتی منطقه دربارۀ عامل‌های جاذب گردشگر ( ، )

2 - لزوم توجه هرچه بیشتر به توسعۀ پایدار و گردشگری پایدار در منطقه با وضع قوانین غیر‌‌قابل نقض ( ،   ).

3- اجرای تورهای بومگردی در زمان تراکم گردشگر ( ، ، )

4- اجرای برنامه‌های بهسازی برای احیای هویت فرهنگی تاریخی منطقه ( ، )

ضعف (W )

کمبود زیرساخت‌های اقامتی، پذیرایی و خدمات پارکینگ مناسب برای گردشگران در روزهای شلوغ؛

کمبود امکانات و سرگرمی‌های مفرح برای استفادۀ گردشگران (قایق‌سواری، رفتینگ، اسب‌سواری و .. )

 نداشتن تبلیغات و اطلاع‌رسانی مناسب برای معرفی منابع و جاذبه‌های گردشگری به گردشگران

کمبود زیرساخت‌ها و روساخت‌های گردشگری در روستاهای حاشیۀ رودخانۀ زاینده‌رود به‌دلیل سایه‌اندازی شهر باغبادران بر سایر نقاط منطقه؛

راهبردهای بازنگری WO

1- ساخت مجتمع‌های گردشگری بین‌راهی ( ، ، ، ، ).

2- بهره‌بردن از قابلیت‌های مردمی برای جذب هـر‌چـه بیشتر گردشگر ( ،  ).

3– هم‌پیوندی با برنامه‌های گردشگری استان چهارمحال بختیاری ( ، ، )

4- ایجاد و طراحی سایت بازاریابی گردشگری مختص منطقه و تولید محتوا و ویدئو مارکتینگ از منابع ناشناختۀ گردشگری با افرادشناخته‌شده، بلاگرها و اینفلوئنسر ( ، ، ،  )

5 – برندسازی محصولاتی و منابعی نظیر برنج لنجان و گردشگری کشاورزی ( ،  )

راهبردهای تدافعی WT

 1- ایجاد و توسعهۀ گردشگری صنعتی ( ،  ،  ، )

2 – نظارت بر اجرای قوانین مصوب زیست‌محیطی و اجرای قوانین آب با سازمان‌های مربوط ( ،  و ).

3 – تشکیل کمیته‌های اسکان گردشگران در ایام پیک گردشگری ( ، ).

4 – ایجاد چالش‌های ذهنی در گردشگران و ترغیب آنها برای بازید ناشناخته‌های گردشگری منطقه ( ،  )

5 – تنظیم و تدوین برنامۀ جامع گردشگری

منبع: یافته‌های پژوهش، 1401

 

نتیجه‌گیری

در عصر حاضر گردشگری از بزرگ‌ترین فعالیت‌های اقتصادی دنیاست. توسعة ‌این صنعت فایده‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی زیادی دارد و تمامی جنبه‌های زندگی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد؛ به‌طوری که از آن به‌عنوان یکی از راهبردهای اصلی توسعه نام برده می‌شود. گردشگری می‌تواند با برنامه‌ریزی هدفمند مبتنی بر شناخت توانمندی‌ها و تنگناها به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم بر توسعة هر منطقه اثرگذار باشد و راهگشایی برای حل مشکلات باشد و در‌نهایت، منجر به توسعۀ پایدار جوامع شود. شهرستان لنجان با دارا‌بودن توانمندی‌های بالقوة گردشگری تاکنون نتوانسته آنگونه که شایسته است به جایگاه مطلوبی در این حوزه دست یابد؛ بنابراین در این مطالعه به این مهم پرداخته و نتایج زیر حاصل شد.

بررسی توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری طبیعت‌محور نشان داد که معیار «غنای جاذبه‌های اکوتوریستی (رودخانه، مزرعه، بیشه‌زار، آبشار و...)» با وزن 492/0 مهم‌ترین معیار و در مرتبۀ اول است. بررسی توانمندی‌ها و قابلیت‌های گردشگری تاریخی-فرهنگی نیز نشان داد معیار «وجود روستاهای تاریخی هدف گردشگری و امکان توسعۀ فعالیت‌های بومگردی» با وزن 448/0 مهم‌ترین معیار و در مرتبۀ اول است.

نتایج بررسی تنگناها و محدودیت‌های توسعۀ گردشگری طبیعت‌محور نشان داد که «آسیب‌دیدگی اکوسیستم بر اثر خشکی رودخانه و آلودگی ناشی از صنایع» با وزن عددی 427/0 مهم‌ترین تنگنا و محدودیت توسعة گردشگری طبیعت‌محور است. بررسی تنگناها و محدودیت‌های توسعه گردشگری تاریخی- فرهنگی نیز نشان ‌دهنده این است که معیار «کمبود امکانات رفاهی و خدمات اقامتی در بعضی جاذبه‌های تاریخی–فرهنگی» با وزن 544/0 در مرتبۀ اول قرار دارد.

مقایسه عوامل داخلی و خارجی و امتیاز نهایی آنها با یکدیگر نشان داد که شهرستان لنجان با 5 عامل قوت و 5 عامل فرصت توانمندی‌های فراوانی را برای توسعۀ گردشگری دارد. در عین ‌حال، این شهرستان باوجود 4 عامل ضعف و 4 عامل تهدید نیز با چالش‌ها و تنگناهایی مواجه است که در‌صورت توجه‌نکردن به این چالش‌ها و عدم تغییر‌ در رویکرد حاضر نه‌تنها نمی‌توان آینده‌ای امیدبخش برای توسعۀ گردشگری منطقه تصور کرد، منابع طبیعی مهم شهرستان نیز از دست خواهد رفت.

نتایج داده‌های حاصل از تجزیه‌وتحلیل عوامل داخلی نشان داد که از‌میان 5 عامل قوت عامل «وجود چشم‌اندازهای زیبا و بی‌نظیر به‌همراه فضای سبز باغ‌ها و عبور رودخانه از‌میان بیشه‌زارها، شهرها و روستاهای منطقه (وجود لذت بصری)» با امتیاز نهایی 90/0 به‌عنوان مهم‌ترین نقطه قوت توسعۀ گردشگری است که این نشان‌دهندۀ پتانسیل زیاد منطقه در عوامل طبیعی و اکوتوریسم است که باید در حفظ و توسعۀ پایدار آن کوشش جدّی انجام شود.

در‌میان 4 عامل ضعف عامل «کمبود زیرساخت‌ها و روساخت‌های گردشگری در روستاهای حاشیۀ رودخانۀ زاینده‌رود به‌دلیل سایه‌اندازی شهر باغبهادران بر سایر نقاط» با امتیاز نهایی 06/1 به‌عنوان جدّی‌ترین عامل ضعف است. طبیعی است که توسعۀ گردشگری منطقه بدون تبدیل این نقطه ضعف به نقطه قوت امکان‌پذیر نخواهد بود.

نتایج تجزیه‌وتحلیل عوامل خارجی نیز نشان داد که از‌بین 5 عامل فرصت مهم‌ترین فرصت توسعۀ گردشگری شهرستان عامل «دسترسی آسان زمینی به منطقه» با امتیاز نهایی 84/0 است. با‌توجه به توان زیاد این منطقه در جذب گردشگر از نواحی دور و نزدیک، توسعۀ امکانات دسترسی آسان‌تر این فرصت را به نقطه قوت بزرگی برای گردشگری منطقه تبدیل می‌کند. از‌بین عوامل تهدید نیز عامل «خشکی رودخانۀ زاینده‌رود» که هم‌اکنون موجب کاهش زیبایی جاذبه‌های طبیعی به‌ویژه در بخش‌هایی از منطقه شده است با امتیاز نهایی 14/1 به‌عنوان جدّی‌ترین تهدید توسعۀ گردشگری منطقه شناخته شد. این عامل اگر تشدید شود، مانع اساسی در‌برابر حرکت توسعۀ گردشگری در منطقه خواهد شد. راهبرد مناسب توسعۀ گردشگری نیز «راهبرد فعّال» است.

مقایسۀ این مطالعه با پژوهش‌های انجام‌شده در منطقۀ مطالعه‌شده نشان می‌دهد که محققان در مطالعات گذشته بیشتر به ابعاد محدودی از گردشگری منطقه توجه کرده‌اند. این درحالی است که محققان در پژوهش حاضر به‌صورت جامع به همة گونه‌ها و ابعاد مختلف گردشگری کل شهرستان پرداخته‌اند. ضمن اینکه این مطالعه در‌زمینة وجود چشم‌اندازهای زیبا و بی‌نظیر عبور رودخانه و بیشه‌زارها در شهرها و روستاهای منطقه (وجود لذت بصری) با مطالعۀ جاجرمی و سلیمانی (1393) همخوانی دارد.

همچنین، نتایج نشان داد که عامل «کمبود امکانات رفاهی و خدمات اقامتی در بعضی جاذبه‌های تاریخی– فرهنگی» که به‌‌عنوان جدّی‌ترین محدودیت توسعۀ گردشگری شهرستان شناخته شد، با مطالعۀ فراهانی و منوچهری (1394) (در این مطالعه عامل «کمبود امکانات و خدمات رفاهی و اقامتی» در بخش عرضه به‌‌عنوان یکی از موانع و مشکلات در سیستم گردشگری روستاهای هدف گردشگری منطقه غرب شهرستان مریوان مطرح شد) همسوست.

با توجه به هدف اساسی این پژوهش باید یادآور شد در یک جمع‌بندی کلی برای حفظ و توسعۀ گردشگری این منطقه، ضرورت احیا رودخانۀ زاینده‌رودِ پرآب و با طراوت، جلوگیری از آسیب‌دیدگی اکوسیستم، تلاش برای کاهش آلاینده‌های آب و خاک و هوا در منطقه اجتناب‌ناپذیر است. در کنار این اقدام‌های ضروری ارتقای کیفیت بصری بناهای تاریخی و جاذبه‌های فرهنگی، ایجاد و توسعۀ بازارهای جاذب برای گردشگران، توسعۀ فضاهای مناسب برای انواع گردشگران متناسب با شرایط منطقه و تجهیز منطقه با خدمات لازم متناسب با تنوع گستردۀ گردشگران می‌تواند در راستای توسعۀ پایدار گردشگری، تقویت اقتصاد گردشگری و بهره‌برداری بهتر و پایدار از جاذبه‌ها و زیبایی‌های منطقه نقش اساسی داشته باشد. در پایان پیشنهاد می‌شود با توجه به قرابت نسبی منطقة مطالعه‌شده و شهرستان‌های مبارکه و فلاورجان (در سابق با عنوان لنجانات معروف بوده است) پژوهشی با محوریت منطقۀ لنجانات و بر‌اساس مرزهای طبیعی انجام و نتایج آن با پژوهش حاضر مقایسه شود. 

References

منابع
ادارۀ میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان لنجان (1401). [وب­سایت]
https://isfahan.mcth.ir
اسدپورکردی، مریم، امیرنژاد، حمید، ناصری اوجاکی، سید هادی، و شیرزادی لسکوکلایه، سمیه (1401). بررسی توسعۀ صنعت گردشگری ایران با تأکید بر کارایی این صنعت. گردشگری و توسعه، 11(1)، 211-224.
https://www.itsairanj.ir/article_133848.html
اسفندیاری درآباد، فریبا، و نظافت تکله، بهروز (1401). بررسی و ارزیابی توانمندی‌ها و پتانسیل‌های ژئوتوریستی شهرستان سرعین (مطالعۀ موردی: روستاهای آلوارس، درآباد، نوران). فصلنامۀ جغرافیا و مطالعات محیطی، 11(44)، 130 - 147. https://sanad.iau.ir/journal/ges/Article/693537?jid=693537
جاجرمی، کاظم، و سلیمانی، حسین (1393). تحلیل پتانسیل‌ها و توانمندی‌های گردشگری از‌دیدگاه ساکنین روستایی منطقۀ باغبهادران. برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 9(26)، 17-28.
https://sanad.iau.ir/Journal/jshsp/Issue/45609
خیری، ابراهیم، مروتی، مریم، نشاطی، اکرم، و سیاحتی اردکانی، غلامرضا (1400). تعیین پتانسیل‌ها و تدوین برنامۀ استراتژیک توسعۀ گردشگری با استفاده از رویکرد تلفیقی تحلیل SWOT و AHP (منطقۀ مورد مطالعه: منطقۀ حفاظت‌شدۀ اشترانکوه). علوم و تکنولوژی محیط زیست، 23(1)، 1-16.
https://sanad.iau.ir/Journal/jest/Article/838081
رضایی، محمدرضا، و قاسمی، مسلم (1400). ارزیابی قابلیت‌های گردشگری و نقش آن در توسعۀ شهری با تأکید بر برنامه‌ریزی راهبردی (نمونۀ موردی: شهر کرمان) برنامه‌ریزی و توسعۀ محیط شهری، 2(5)، 1-16.
 https://sanad.iau.ir/Journal/juep/Article/909988
رئیسی، ابوبکر، سالارزهی، حبیب اله، و شیهکی تاش، مهیم (1398). تحلیل قابلیت‌ها و تنگناهای توسعۀ گردشگری مناطق روستایی مرزی از‌دیدگاه مردم و مسئولین (مطالعۀ موردی: بخش مرزی پیشین شهرستان سرباز). فصلنامۀ پژوهشنامۀ مطالعات مرزی، 7(4)، 87-120. http://bss.jrl.police.ir/article_94320.html
سبحانی، بهروز، صفریان زنگیر، وحید، و زمانی، لیلا (1399). پهنه‌بندی آگروکلیماتولوژی کشت برنج با استفاده از روش‌های AHP  و TOPSIS (مطالعۀ‌ موردی: شهرستان لنجان استان اصفهان). فصلنامۀ تحقیقات اقتصاد کشاورز، 12(45)، 203-226. https://jae.marvdasht.iau.ir/article_4079.html
فراهانی، حسین، و منوچهری، سوران (1394). شناسایی موانع و مشکلات توسعۀ گردشگری در نواحی روستایی هدف گردشگری غرب شهرستان مریوان. پژوهش و برنامه‌ریزی روستایی، 4(1)، 161-172.
https://doi.org/10.22067/jrrp.v4i9.35823  
کاظمی، مهدی (1385). مدیریت گردشگری. سمت.
کاظمیان، غلامرضا، ضیائی، محمود، یاوری گهر، فاطمه، و بابایی، یاور (1401). ارائۀ مدل توسعۀ مکمل‌گرای گردشگری با رویکرد فراترکیب. برنامه‌ریزی و توسعۀ گردشگری، 11(40)، 103-132.
https://doi.org/10.22080/jtpd.2022.21272.3524
گی، چاک، و فایوسولا، ادوارد (1390). جهانگردی در چشم‌اندازی جامع (علی پارسائیان و محمد اعرابی، مترجم). دفتر پژوهش‌های فرهنگی. (اثر اصلی منتشر شده در 1997)
محمدی ده‌چشمه، پژمان (1396). تحلیل راهبردی تنگناها و فرصت‌های توسعۀ گردشگری شهری (مطالعۀ موردی: شهر شهرکرد). تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 17(47)، 19-37.
  http://jgs.khu.ac.ir/article-1-2555-fa.html
مرکز آمار ایران (1400). سالنامه‌های آماری شهرستان لنجان. https://amar.org.ir/salnameh-amari
معین، امرالله (1394). توستان زر. انتشارات بنی الزهرا (علیها السلام).
نرگسی، شهین، بابکی، روح اله، و عفتی، مهناز (1397). بررسی رابطۀ بین گردشگری، رشد اقتصادی و توسعۀ مالی در ایران (1395-1368). فصلنامۀ اقتصاد مالی، 12(44)، 41-68.
https://sanad.iau.ir/journal/ecj/Article/663791?jid=663791
وبستر، مریام (1386). فرهنگ کالجیت مریام وبستر. انتشارات جنگل.
 
References
Ahmad, A. (2013). The constraints of tourism development for a cultural heritage destination: The case of Kampong Ayer (Water Village) in brunei darussalam. Tourism Management Perspectives, 8(12), 106-113. https://doi.org/10.1016/j.tmp.2013.09.002
Asadpourkordi, M., Amirnejad, H., Naseri Ojaki, S. H., & Shirzadi Laskookolayeh, S. (2022). Investigating the development of Iran's tourism industry with emphasis on the efficiency of this industry. Tourism and Development, 11(1), 211-224. https://www.itsairanj.ir/article_133848.html [In Persian].
Bayih, B. E., & Singh, A. (2020). Modeling domestic tourism: motivations satisfaction and tourist behavioral intentions. Heliyon, 6(9). https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2020.e04839
Butler, G., Szili, G., & Huang, H. (2022). Cultural heritage tourism development in panyu district, guangzhou: community perspectives on pride and preservation and concerns for the future. Journal of Heritage Tourism, 17(1), 1-18. http://dx.doi.org/10.1080/1743873X.2021.1881524
Christou, P., & Sharpley, R. (2019). Philoxenia offered to tourists? A rural tourism perspective. Tourism Management, 72(3), 39-51. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2018.11.007
Department of cultural heritage tourism and handicrafts of Lenjan (2022). [website]. https://isfahan.mcth.ir/ [In Persian].
Esfandyari, F., & Nezafat, B. (2022). Investigating and evaluating the capabilities and geotourism potentials of Sarein city (Case study: Alvares darabad noran villages). Geography, Urban and Regional Studies, 11(44), 130-147. https://sanad.iau.ir/journal/ges/Article/693537?jid=693537 [In Persian].
Fan, P., Zhu, Y., Ye, Z., Zhang, G., GU, S., Shen, Q., & Alvandi, E. (2023). Identification and prioritization of tourism development strategies using SWOT QSPM and AHP: A case study of changbai mountain in China. Sustainability, 15(6), 4962. https://doi.org/10.3390/su15064962
Farahani, H., & Manouchehri, S (2015). Identifying the obstacles and problems of tourism development in the rural areas the target of tourism in the west of Marivan city. Research and Rural Planning, 4(1(, 161-172. https://doi.org/10.22067/jrrp.v4i9.35823 [In Persian].
Gey, Ch., & Fayosola, E. (2011). Tourism in a comprehensive perspective (A. Parsaian, & M. Arabi, Trans.). Cultural research office. (Original work published in 1997) [In Persian].
Han, L., & Su, Y. (2021). Evaluation of development potentials of regional tourism industry—taking Hebei province as an example. Journal of Physics, 1774(1), 012034. https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1742-6596/1774/1/012034/meta
Higgins-Desbiolles, F., Carnicelli, S., Krolikowski, C., Wijesinghe, G., & Boluk, K. (2019). Degrowing tourism: Rethinking tourism. Sustainable Tourism, 27(12), 1926-1944. https://doi.org/10.1080/09669582.2019.1601732
Jajarmi, K., & Soleimani, H. (2014). Analysis of tourism potentials and capabilities from Baghbahadoran villagers point of view. Human Settlements Planning, 9(26), 28-17. https://sanad.iau.ir/Journal/jshsp/Issue/45609 [In Persian].
Kazemi, M. (2006). Tourism management. Samt Publishing. [In Persian].
Kazemian, G., Ziaee, M., Yavarigohar, F., & Babaei, Y. (2022). Presenting a model of tourism complementary development with a hybrid approach. Journal Of Tourism Planning and Development, 11(40), 103-132. https://doi.org/10.22080/jtpd.2022.21272.3524 [In Persian].
Kheyri, E., Morovati, M., Neshat, A., & Siahati, Gh. (2021). Identify potentials and compiling a strategic tourism development plan using the integrated approach of SWOT and AHP analysis (Case study area: Oshtorankh protected area). Journal Of Environmental Science and Technology, 23(1), 1-16. https://sanad.iau.ir/Journal/jest/Article/838081 [In Persian].
Lickorish, L. J., & Jenkins, C. L. (2007). Introduction to tourism. Routledge.
Makuny, I. E. W. (2023). Assessment of the potential of adventure tourism in the Mt. Kenya region. Tourism Management, 7(1), 37-43. https://doi.org/10.11648/j.ijhtm.20230701.15
Mkwizu, K. H. (2020). Digital marketing and tourism: opportunities for Africa. International Hospitality Review, 34(1), 5–12. https://doi.org/10.1108/IHR-09-2019-0015
Moein, A. (2015). Tustan zar. Bani Al-Zahra Publications. [In Persian].
Mohammadi Dahcheshme, P. (2018). Strategic analysis of hardships and opportunities for developing urban tourism (Pilot study: Shahr-e-kord). Journal of Geographical Sciences, 17(47), 19-37. http://jgs.khu.ac.ir/article-1-2555-fa.html [In Persian].
Nargesi, Sh., Babaki, R., & Efati, M. (2018). The relationship between tourism economic growth and financial development in Iran (1989-2015). Journal of Financlal Economics, 12(44), 41-68. https://sanad.iau.ir/journal/ecj/Article/663791?jid=663791 [In Persian].
Raeisi, A., Salarzehi, H., & Shahiakitash, M. (2019). Analysis of the capabilities and bottlenecks of tourism development in rural areas of the border from the point of view of people and authorities (Case study: Pishin border part of the Sarbaz county). Journal of Border Studies, 7(4), 87-120. http://bss.jrl.police.ir/article_94320.html [In Persian].
Rezaei, M R., & Ghasemi, M. (2021). Assessing tourism capabilities and its role in urban development with emphasis on strategic planning (Case study: Kerman). Urban Environmental Planning and Development, 2(5), 1-16. https://sanad.iau.ir/Journal/juep/Article/909988 [In Persian]
Sobhani, B., Safarian, W., & Zamani, L. (2020). Zoning of agroclimatology of rice cultivation using AHP and TOPSIS methods (Case study: Lenjan Isfahan province). Journal Of Agricultural Economics Research, 12(45), 203-226. https://jae.marvdasht.iau.ir/article_4079.html [In Persian].
Statistical Centre of Iran. (2021). Statistical Yearbooks Lenjan. https://amar.org.ir/salnameh-amari [In Persian].
Subash, T. (2015). Tourism in India: Potentials challenges and opportunities. IJRAR-International Research and Analytical Reviews, 2(4), 8-18. http://www.ijrar.com/upload_issue/ijrar_issue_222.pdf
Tortato, F. R., & Izzo, T. J. (2017). Advances and barriers to the development of jaguar-tourism in the Brazilian pantanal. Perspectives In Ecology and Conservation, 15(1), 61-63. https://doi.org/10.1016/j.pecon.2017.02.003
Webster, M. (2017) Collegiate dictionary. Jangal Publications. [In Persian].
WTO. (1999). Tourism: 2020 vision. WTO.
Geography and Environmental Planning
Volume 35, Issue 3 - Serial Number 95
September 2024
Pages 129-160

Files

History

  • Receive Date: 10 June 2024
  • Revise Date: 10 November 2024
  • Accept Date: 17 November 2024

Share

How to cite

Statistics