جغرافیا و برنامه ریزی محیطی

مقاله پژوهشی

1. ارزشیابی مسکن شهری برنامه‌ریزی‌شده در شهر تبریز از نگاه ساکنان

عاطفه صداقتی؛ محمد تقی پیربابایی؛ فرشاد نوریان؛ حامد بیتی

دوره 32، شماره 3 ، پاییز 1400، صفحه 1-30

http://dx.doi.org/10.22108/gep.2021.126233.1376

چکیده

مفهوم «ارزش» در برنامه‌ریزی مسکن شهری ازجمله مفاهیم اعتباری و برساختی است که در صورت هماهنگی با روح حاکم بر جامعه، زمینه‌ساز تعامل منافع حاصل از الگوی توسعة مسکن شهری با منافع بهره‌وران آنهاست. ... بیشتر مفهوم «ارزش» در برنامه‌ریزی مسکن شهری ازجمله مفاهیم اعتباری و برساختی است که در صورت هماهنگی با روح حاکم بر جامعه، زمینه‌ساز تعامل منافع حاصل از الگوی توسعة مسکن شهری با منافع بهره‌وران آنهاست. پژوهش حاضر با هدف ارزشیابی مسکن شهری برنامه‌ریزی‌شده از نگاه ساکنان، در پی تبیین مفهوم ارزش در برنامه‌ریزی مسکن شهر تبریز مطابق با فرهنگ و اندیشة اسلامی حاکم بر جامعه با رهیافت واقع‌گرایی اسلامی مبتنی بر دیدگاه ارزش‌شناسی علامه طباطبایی و با تأکید بر نظریة اعتباریات وی و با استفاده از راهبرد پژوهش پس‌کاوی انجام شده است. از آنجا که بسیاری از ویژگی‌های تبیین‌کنندة ارزش مسکن شهری در بازار به‌طور مستقیم دادوستد نمی‌شوند، به‌منظور کمی‌سازی ارزش‌ها از مبانی اولیة مدل هدانیک بهره گرفته شده است. شاخص‌های ارزش مسکن شهری و مدل تبیینی در شهر تبریز (در قالب سه نمونة شهرک رشدیه، کوی اشکان و مجتمع چمران) مورد آزمون و تحلیل همبستگی و رگرسیونی (به شیوة خطی و شبه‌لگاریتمی) قرار گرفتند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد مقولة «ساختاری- فیزیکی» بنا در کنار مقولة «محیطی» مربوط به دسترسی به کاربری‌ها، بیشترین قدرت تبیین‌کنندگی متغیر ارزش مسکن شهری تبریز را دارند؛ حتی در نمونه‌های کاملاً برنامه‌ریزی‌شده در شهر تبریز (شهرک رشدیه) نیز، همة مقولات مؤثر ارزش‌بخش مسکن شهری پوشش داده نمی‌شوند. با عنایت به اینکه بومی‌بودن الگوی توسعة مسکن در محور ارزش‌های حاکم بر جامعه تحقق خواهد یافت و ارزش، یک مقولة فرهنگی است، ضرورت دارد شناسایی ارزش‌ها در هر جامعه روی دهد و برنامه‌ریزی مسکن شهری براساس آن هدایت شود؛ در این صورت شهرها در بازنمایی فرهنگ اسلامی موفق خواهند شد.

مقاله پژوهشی

2. تحلیل محتوای مقاله‌های علمی‌پژوهشی حوزة کیفیت زندگی روستایی در ایران (بازة زمانی 1390-1398)

سمانه میرعلیجانی؛ محمدامین خراسانی

دوره 32، شماره 3 ، پاییز 1400، صفحه 31-46

http://dx.doi.org/10.22108/gep.2021.123871.1321

چکیده

مفهوم کیفیت زندگی، عنصری کلیدی در سیاست‌گذاری و بررسی سیاست‌های حوزة عمومی است و شاخص توسعة اجتماعی در نظر گرفته می‌شود؛ از این رو هدف پژوهش حاضر، بررسی مقاله‌های علمی‌پژوهشی منتشرشده در ارتباط با ... بیشتر مفهوم کیفیت زندگی، عنصری کلیدی در سیاست‌گذاری و بررسی سیاست‌های حوزة عمومی است و شاخص توسعة اجتماعی در نظر گرفته می‌شود؛ از این رو هدف پژوهش حاضر، بررسی مقاله‌های علمی‌پژوهشی منتشرشده در ارتباط با کیفیت زندگی روستایی ایران طی سال‌های 1390 تا 1398 است. بدین منظور تمامی مقاله‌های منتشرشده طی این سال‌ها ازنظر جنسیت و تعداد نویسندگان، تخصص نویسندگان، گرایش‌های موضوعی، محدوده‌های مطالعه‌شده، سهم استان‌ها و فصلنامه‌ها بررسی شده است. جامعة آماری پژوهش، تمامی مقاله‌های منتشرشده طی سال‌های 1390 تا 1398 شامل 95 مقاله بوده است. روش پژوهش، تحلیل محتواست و اطلاعات به‌صورت کتابخانه‌ای گردآوری شده است. داده‌ها با نرم‌افزار Excel و spss محاسبه و نتایج به شکل شماتیک نمایش داده شده است. نتایج نشان می‌دهد از 95 مقالة منتشرشده، حدود چهارپنجم را مردان نوشته‌اند که حاکی از نیاز به مشارکت بیشتر زنان درزمینة تولید محتوای علمی دربارة کیفیت زندگی روستایی است؛ همچنین درزمینة تخصص نویسندگان، بیشترین تخصص به رشتة برنامه‌ریزی روستایی و درزمینة وابستگی سازمانی نویسندگان، بیشترین وابستگی به دانشگاههای دولتی مربوط است که از این بین، دانشگاه تهران سرآمد دیگر دانشگاههاست. از میان موضوعات مدنظر نویسندگان، بیشترین تعداد مقاله‌ها به ارزیابی کیفیت زندگی اختصاص دارد؛ همچنین دو فصلنامة پژوهش‌های روستایی و پژوهش‌های برنامه‌ریزی روستایی توجه بیشتری به مقولة کیفیت زندگی داشته‌اند.

1. بررسی نقش عوامل مؤثر بر پیچان‌رودشدن و تغییرات رودخانة دالکی با استفاده از سنجش ‏از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی

سید علی المدرسی؛ مصطفی خبازی؛ علی علیایی؛ میثم شهبازی

دوره 29، شماره 1 ، بهار 1397، ، صفحه 165-176

http://dx.doi.org/10.22108/gep.2018.97778.0

چکیده

تغییرات هیدرولوژیک طبیعت به‌تدریج موجب تغییر موقعیت و مورفولوژی رودخانه‌ها می‌شود. یکی از این تغییرات، پیچان‌رود‌شدن رودخانه‌هاست. فرایندهای متفاوت حاکم بر پدیدة پیچان‌رود‌شدن به ویژگی‌های زمین‌شناسی، ... بیشتر تغییرات هیدرولوژیک طبیعت به‌تدریج موجب تغییر موقعیت و مورفولوژی رودخانه‌ها می‌شود. یکی از این تغییرات، پیچان‌رود‌شدن رودخانه‌هاست. فرایندهای متفاوت حاکم بر پدیدة پیچان‌رود‌شدن به ویژگی‌های زمین‌شناسی، خاک‌شناسی، مورفولوژیکی، هیدرولوژیکی، هیدرولیکی، پوشش گیاهی و اقلیمی، فیزیوگرافی و بسیاری از عوامل شناخته‌شده یا ناشناختة دیگر بستگی دارد. رودخانة دالکی از رودخانه‌های جاری در استان فارس و بوشهر است. این رودخانه، رودخانه‌ای همیشگی به طول ۲۲۵ کیلومتر و شیب متوسط آن ۸درصد است؛ بنابراین با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد رودخانة دالکی و فراوانی پیچان‌رودهای تشکیل‌شده در طول مسیر آن با بهره‌گیری از تکنیک سنجش از دور و GIS و تصاویر ماهواره‌ای در بازة 38ساله و ابزارهای فیزیکی پژوهش شامل نقشه‌های توپوگرافی 50000 و 250000، نقشه‌های زمین‌شناسی، خاک‌شناسی، نقشة شیب و ارتفاع حوضه، DEM منطقه، تصاویر ماهواره‌ای لندست، سنجنده‌های MSS و OLI در مرحلة نخست در نرم‌افزار Arc GIS این نقشه‌ها تهیه شد؛ سپس با بهره‌گیری از نقشه‌های به‌دست‌آمده تمام عوامل مؤثر بر پیچان‌رود‌شدن رودخانة دالکی بررسی و درنهایت با تجزیه‌وتحلیل اطلاعات به‌دست‌آمده از مراحل پیش، بیشترین جابه‌جایی رودخانه شناسایی شد؛ نتایج نشان می‌دهد شیب و جنس سازندها، مهم‌ترین عوامل تغییرات و پیچان‌رود‌شدن رودخانة دالکی است؛ به طوری که افزایش و کاهش شیب و جنس سازندها، طبقه‌بندی کرونولوژیک - تاریخی این رودخانه را به سه قسمت رودخانة جوان، بالغ و مسن تقسیم می‌کند. در این رودخانه در بازة زمانی 38ساله تعداد پیچان‌رودها بیشتر شده و جابه‌جایی مسیر رودخانه نسبت به قبل بسیار افزایش یافته است.

2. راهکارهای توانمندسازی افزایش درآمد شهرداری‌ها در شهرهای کوچک (مطالعه موردی: شهر زارچ)

ابوالفضل قنبری؛ میرنجف موسوی؛ رشید سعیدآبادی؛ علی باقری‌کشکولی؛ حسن حسینی‌امینی

دوره 22، شماره 2 ، تابستان 1390، ، صفحه 41-58

چکیده

در این مقاله، ابتدا به تشریح نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدات در ساختار شهر و شهرداری زارچ، سپس به تحلیل عوامل تأثیرگذار همراه با میزان تأثیرگذاری آنها پرداخته شد که در نهایت راهکارهایی جهت توانمندسازی ... بیشتر در این مقاله، ابتدا به تشریح نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدات در ساختار شهر و شهرداری زارچ، سپس به تحلیل عوامل تأثیرگذار همراه با میزان تأثیرگذاری آنها پرداخته شد که در نهایت راهکارهایی جهت توانمندسازی درآمد شهرداری و مدیریت مطلوب شهری ارایه گردید. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی است که از مدل SWOT استفاده شده است. در مقاله ی حاضر، پس از بررسی منابع درآمدی شهرداری مشخص شد عوارض نفتی و عوارض شرکت های تولیدی شهرک ولی عصر عمده منابع درآمدی پایدار برای شهرداری محسوب می شود که ساختار نامناسب تخصیص اعتبارات عمرانی شهرداری با توجه به پایین بودن میزان درآمد پایدار (26 درصد) شهرداری را در انجام وظایف و خدمات رسانی مناسب به شهروندان دچار مشکلات عدیده کرده است. بنابراین با توجه به بارز بودن نقاط ضعف در ساختار شهر و شهرداری می توان گفت استفاده از سیستم مدیریت شهری نوین، تعریف طرح های درآمدزا، توسعه و گسترش خدمات شهری (تاکسیرانی، فاضلاب شهری و جزء آن)، تخصیص اعتبارات عمرانی به صورت یکسان و برابر برای تمام سرفصل‌های بودجه ای و برنامه ریزی بلندمدت و میان مدت به عنوان راهکارهایی هستند که از نقاط قوت و فرصت‌ها جهت کاهش نقاط ضعف و تهدیدات استخراج شده و شهرداری را در جهت کسب درآمدهای پایدار و خدمات رسانی به شهروندان یاری خواهد کرد.

3. اثر پوشش گیاهی بر کاهش رواناب و هدر‏رفت خاک با استفاده از شبیه سازی باران در مراتع نشو استان مازندران

اباذر اسمعلی؛ محمدحسین فرهودی؛ زینب جعفریان؛ امیر حسین کاویان پور

دوره 26، شماره 2 ، تابستان 1394، ، صفحه 179-190

چکیده

چکیده مبسوط 1- مقدمه فرسایش خاک یک مسئله محیطی جهانی می‌باشد که از حاصلخیزی خاک و کیفیت آب کاسته، رسوب زایی و احتمال ایجاد سیل را افزایش می‌دهد. فرسایش خاک جدا شدن و انتقال ذرات خاک به وسیله عوامل فرساینده ... بیشتر چکیده مبسوط 1- مقدمه فرسایش خاک یک مسئله محیطی جهانی می‌باشد که از حاصلخیزی خاک و کیفیت آب کاسته، رسوب زایی و احتمال ایجاد سیل را افزایش می‌دهد. فرسایش خاک جدا شدن و انتقال ذرات خاک به وسیله عوامل فرساینده آب یا باد است.مطالعات مختلفی نیز به اثر مثبت پوشش گیاهی در تنظیم فرآیند‌های هیدرولوژیکی سطح زمین و کاهش رواناب و فرسایش خاک اشاره کردند (Zheng, 2006؛ Zhou et al., 2008 ؛ Vásquez-Méndez et al., 2010؛ Ouyang et al., 2010؛ Zhang, G.H., Liu and Wang, 2010؛ Nunes, de Almeida and Coelho, 2011 و Wildhaber et al., 2011). به منظور نشان دادن نقش پوشش گیاهی می‌توان گفت، کاهش پوشش گیاهی در نتیجه فعالیت‌های انسانی مثل چرای شدید یا جنگل‌زایی منجر به جدا شدن چسبندگی ذرات خاک می‌شود که خطر هرزآب و فرسایش خاک را افزایش می‌دهد.این تحقیق به منظور شناخت بهتر نقش مقادیر مختلف پوشش گیاهی مرتعی درکنترل جریان سطحی وهدررفت خاک با استفاده ازشبیه-ساز باران در مرتع نشو رویان در استان مازندران انجام شده است. 2- روش‌شناسی برای اینتحقیق یک منطقه تقریبا شش هکتاری با دارا بودن درصدهای مختلف پوشش حداقل، متوسط و حداکثر گیاهی انتخاب شد. در یک شبکه نموداری متشکل از 110 نقطه در قالب شبکه سلولی منظم 30×30 مترمربعی در منطقه، اقدام به شبیه سازی باران با شدت ثابت 2 میلی‌متر بر دقیقه، مدت زمان 11 دقیقه در پلات 09/0 متر مربعی شد و نمونه‌های رواناب و رسوب برداشت و به آزمایشگاه منتقل شدند. درمحل نمونه‌ها پلات مستقر و پوشش گیاهی نیز اندازه ‏گیری شد. 3- بحث نتایج تجزیه و تحلیل‌های آماری با استفاده از آنالیز واریانس و مقایسه میانگین دانکن نشان داد مقادیر مختلف پوشش گیاهی تأثیر معنی‌داری بر مؤلفه‌های رواناب و رسوب در منطقه مورد مطالعه داشتند. آستانه شروع رواناب در پوشش گیاهی حداکثر بطور معنی‌داری بیشتر از پوشش‌های حداقل و متوسط گیاهی می‌باشد. به طوریکه پوشش گیاهی زیاد با به تأخیر انداختن شکل‌گیری رواناب، باعث افزایش نفوذپذیری آب در خاک شده، از هدررفت خاک می‌کاهد و موجب کاهش فرسایش خاک می‌شود. میانگین حجم رواناب در پوشش‌های مختلف گیاهی اختلاف معنی‌داری با یکدیگر دارند. پوشش گیاهی حداقل و حداکثر به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار حجم رواناب (لیتر در متر مربع) را دارند. علت اینکه پوشش گیاهی حداکثر کمترین حجم رواناب را دارد این است که پوشش گیاهی به عنوان یک سپر حفاظتی از خاک عمل می‌کند، با جذب بارش باران، بخش قابل توجهی از انرژی قطرات باران را توسط برگ، ساقه و ریشه خود گرفته و انرژی قطرات باران را کاهش داده، باعث استحکام تراکم خاک شده و از اثر پاشمانی جلوگیری کرده، حجم رواناب را کاهش داده و از تخریب خاک تا حد زیادی می‌کاهد.ضریب رواناب در پوشش‌گیاهی حداقل بیشترین و در پوشش حداکثر کمترین مقدار خود را دارد. بین پوشش‌های مختلف گیاهی اختلاف معنی‌داری از نظر میزان ضریب رواناب در منطقه مورد مطالعه وجود داشت. نتایج نشان داد مقدار بار رسوب در پوشش‌گیاهی حداقل، 8/6 برابر پوشش‌گیاهی حداکثر و 99/1 برابر پوشش‌گیاهی متوسط می‌باشد و مقدار فرسایش در پوشش‌گیاهی حداکثر به طور معنی‌داری کمتر از دو مقدار دیگر پوشش‌گیاهی می‌باشد و بین پوشش‌‌های مختلف گیاهی از نظر مقدار بار رسوب اختلاف معنی‌داری وجود داشت. پوشش گیاهی حداکثر با جذب بارش، کاهش جریان سطحی و رواناب از هدررفت خاک می‌کاهد. بین پوشش گیاهی حداقل و حداکثر اختلاف معنی‌دار آماری از نظر غلظت رسوب وجود داشت. بیشترین مقدار غلظت رسوب در پوشش گیاهی حداقل و کمترین مقدار آن در پوشش گیاهی حداکثر وجود داشت. غلظت رسوب رابطه منفی با درصد پوشش گیاهی دارد و هر چه درصد پوشش گیاهی بیشتر باشد مقدار غلظت رسوب کمتر است. 4- نتیجه‌گیری نتایج مدل‌های رگرسیون خطی ساده نشان داد پوشش گیاهی اثر کاهشی بر مقادیر حجم رواناب، ضریب رواناب، بار رسوب (فرسایش خاک) و غلظت رسوب داشته است. اما اثر افزایشی بر مولفه آستانه شروع رواناب داشته است تا رواناب در زمان بیشتری بعد از رگبار ایجاد شود. بر این مدل‌ها میتوان با دقت بالایی میزان رواناب و فرسایش خاک را برآورد نمود. نتایج این تحقیق نشان داد پوشش‌های مختلف گیاهی (حداقل، متوسط و حداکثر)، تأثیر معنی‌داری بر مؤلفه‌های رواناب و رسوب در منطقه مورد مطالعه داشتند و پوشش‌گیاهی حداکثر بیشترین سهم را در کاهش رواناب و رسوب در منطقه داشته است. لذا با توجه به اثرات مثبت پوشش گیاهی، لزوم توجه ویژه به پوشش گیاهی مرتعی به منظور کاهش رواناب، فرسایش خاک احساس میشود و پیشنهاد میشود برنامه‌های بیولوژیکی و حفاظت خاک به منظور کاهش خسارات فرسایش خاک در قسمت‌های با حساسیت فرسایش بالا در منطقه صورت گیرد.

4. بررسی توانمندی‏های گردشگری شهر ساحلی بوشهر بر اساس مدل سوات و تاپسیس

محسن سقائی؛ غلامرضا امینی نژاد؛ غلامرضا صبوحی

دوره 27، شماره 1 ، بهار 1395، ، صفحه 103-130

http://dx.doi.org/10.22108/gep.2016.21359

چکیده

چکیده پتانسیلهایگردشگری از سرمایههای منحصر به فرد هر کشور و منطقه به شمار میرود که شناسایی، طبقهبندی و برنامهریزی آن جهت توسعه گردشگری دارای اهمیت بالایی است. امروزه زندگی شهری ... بیشتر چکیده پتانسیلهایگردشگری از سرمایههای منحصر به فرد هر کشور و منطقه به شمار میرود که شناسایی، طبقهبندی و برنامهریزی آن جهت توسعه گردشگری دارای اهمیت بالایی است. امروزه زندگی شهری به عنوان زندگی برتر تبدیل شده، در کشور ایران در چند دههی اخیر شهرنشینی رشد بالای داشته که نسبت این رشد در مناطق مختلف کشور متفاوت است. استان بوشهر یکی از استانهاییاست که بیش از 60% جمعیت آن در شهرها ساکن هستند، شهر بوشهر مرکز استان بوشهر، دارای پتانسیلهای متعدد گردشگری در زمینههای توریستی، تاریخی، اقتصادی است. این تحقیق با هدف شناسایی پتانسیلهای گردشگری شهر ساحلی بوشهر و بررسی موانع موجود در راه گردشگری شهری صورت پذیرفته است. روش به کارگرفته شده به شیوه توصیفی- تحلیلی بوده و پس از گردآوری، طبقهبندی و سازماندهی دادهها به تجزیه و تحلیل آنها پرداخته شده است. برای این منظور با تعیین نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدها براساس مدل SWOT به ارائه راهبرد، در جهت توسعه گردشگری شهر ساحلی بوشهر پرداخته شده است. همچنین با استفاده از مدل تاپسیس رتبه بندی و سطح بندی پتانسیلهای گردشگری بوشهر از نظر پاسخ دهندگان مناطق 8 گانه شهر بوشهر صورت گرفته، که نتایج به دست آمده نشان داد که برخورد مناسب مردم با ضریب نزدیکی5347. در اولویت اول، ساحل زیبا و شنی با ضریب نزدیکی 5339. در اولویت دوم و مراسممذهبی- سنتیباضریبنزدیکی3436.دراولویتسومقرارگرفتهودر جذب گردشگر به این شهر تأثیرگذار هستند. تحلیل فرضیات بر اساس روش تحلیل عاملی نیز نشان می دهد، به دلیل وجود همبستگی بالا و مناسب بین عوامل و متغیرها، تمامی پتانسیل های گردشگری در شهر بوشهر در توسعه اجتماعی و فرهنگی آن تأثیر می گذارند و همچنین کمبود امکانات و خدمات، مانع توسعه گردشگری در شهربوشهر شده است.

5. بررسی نقش عناصر آب و هوایی مؤثر بر گسترش جنگل‌های بنه در حوضۀ آبی مُند

غلامرضا قهاری؛ امیر گندمکار؛ بهرام نجف پور؛ مسعود نجابت

دوره 27، شماره 3 ، پاییز 1395، ، صفحه 131-162

http://dx.doi.org/10.22108/gep.2017.98002

چکیده

بنه از گونه‌های خشکی‌پسند منطقۀ رویشی ایران و تورانی است. کمی مقدار باران و طولانی‌بودن فصل خشک، معمولاً این ناحیه را از سایر نواحی ممتاز می‌کند. هدف از این پژوهش، بررسی آب و هوای رویشی گونه‌های مختلف ... بیشتر بنه از گونه‌های خشکی‌پسند منطقۀ رویشی ایران و تورانی است. کمی مقدار باران و طولانی‌بودن فصل خشک، معمولاً این ناحیه را از سایر نواحی ممتاز می‌کند. هدف از این پژوهش، بررسی آب و هوای رویشی گونه‌های مختلف بنه (کیکم- بنه، بادام- بنه، بنۀ غالب و کُنار- بنه) با استفاده از روش‌های آماری چند‌متغیره در سطح حوضۀ آبی مُند است. برای این منظور، تعداد 26 عنصر آب و هوایی، به‌صورت داده‌های ماهانه، که از نظر شرایط بوم‌شناختی این گونه‌ها از اهمیت بیشتری برخوردارند، از تعداد 18 ایستگاه همدید در سطح حوضه و خارج از آن انتخاب و به‌روش تحلیل مؤلفه‌های اصلی بررسی شد تا ابعاد آرایه از 26 مؤلفه به 3 مؤلفه کاهش یابد. سه مؤلفۀ دمایی، بارشی و بادی به‌ترتیب 3/56، 5/26 و 4/6 درصد و در مجموع 2/89 درصد پراش کل را به خود اختصاص داده‌اند. برای استخراج امتیازات مؤلفه‌ها، نقشۀ شبکه‌بندی‌شدۀ گونه‌های جنگلی بنه بر نقشۀ عناصر اقلیمی منطبق‌‌ و بر اساس آن عناصر مهم اقلیمی مؤثر بر پراکنش بنه‌ تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد، رویشگاه گونه‌های مختلف بنه در این حوضه، نواحی معتدل، نیمه‌گرم و نیمه‌خشک، گرم و نیمه‌خشک، و گرم وخشک است. دامنۀ تغییرات ارتفاعی رویشگاه این تیپ در این حوضه، 900 تا 2600 متر از سطح دریاست. در ناحیۀ گرم و مرطوب حوضه با توجه به شرایط خاص حاکم (ارتفاع کم و رطوبت زیاد) اثری از انواع گونه‌های بنه دیده نمی‌شود.

مقاله پژوهشی

1. تحلیل نگرش کارکنان یگان حفاظت از جنگل ها نسبت به پارادایم جدید زیست محیطی: مطالعه موردی استان گلستان

احمد عابدی سروستانی؛ محمدرضا شهرکی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 اردیبهشت 1400

http://dx.doi.org/10.22108/gep.2021.122142.1284

چکیده

نگرش، باورها و دیدگاه های زیست‌محیطی از این‌رو اهمیت دارند که بر تعامل انسان با طبیعت اثر می گذارد. تحقیق حاضر با هدف بررسی نگرش زیست محیطی کارکنان یگان حفاظت از جنگل ها در استان گلستان بر مبنای پارادایم ... بیشتر نگرش، باورها و دیدگاه های زیست‌محیطی از این‌رو اهمیت دارند که بر تعامل انسان با طبیعت اثر می گذارد. تحقیق حاضر با هدف بررسی نگرش زیست محیطی کارکنان یگان حفاظت از جنگل ها در استان گلستان بر مبنای پارادایم جدید زیست محیطی انجام شد. بدین منظور با روش تحقیق پیمایشی، تعداد 264 نفر بررسی شدند و اطلاعات مورد نیاز با تکمیل پرسشنامه از آنان جمع آوری گردید. پس از تجزیه و تحلیل اطلاعات با نرم افزار آماری SPSS18 مشخص گردید نگرش کارکنان یگان حفاظت از جنگل ها نسبت به پارادایم جدید زیست محیطی در حد نسبتاً مناسب می باشد. تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد ساختار این نگرش از پنج عامل شامل «تعادل اکولوژیکی»، «محدودیت رشد»، «فناوری محوری»، «خوشبینی نسبت به آینده» و «انسان محوری» نشأت می گیرد که در مجموع قادرند 56.32 درصد از واریانس متغیر وابسته را توضیح دهند. با این حال، افراد متأهل بیشتر از افراد مجرد مخالف انسان محوری بودند، اما افراد مجرد بیشتر از افراد متأهل نسبت به آینده محیط زیست بدبین بودند. نگرش کارکنان حفاظت از جنگل ها مستقل از سن، وضعیت تأهل و محل سکونت افراد بود، اما با افزایش سطح تحصیلات، نگرش آنان به پارادایم جدید زیست محیطی ضعیف تر می شد. استفاده از برنامه‌های بازآموزی و ضمن خدمت برای بهبود نگرش زیست محیطی کارکنان حفاظت از جنگل ها از پیشنهادات تحقیق حاضر می باشد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

2. تغییرپذیری نقش عوامل مکانی موثر بر بارش در ارتباط با تحولات دهه‌ای بارش سالانۀ ایران‌زمین

حسین عساکره؛ سید ابوالفضل مسعودیان؛ فاطمه ترکارانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 22 تیر 1400

http://dx.doi.org/10.22108/gep.2021.127032.1395

چکیده

تنوع عوامل مکانی موجبات تنوع مکانی عناصر اقلیمی از جمله بارش را فراهم نموده‌است. همراه با تغییرات زمانی بارش، عوامل مکانی نقش‌های مختلفی ایفا می‌کنند. به‌منظور ردیابی نقش عوامل مکانی، نظیر موقعیت ... بیشتر تنوع عوامل مکانی موجبات تنوع مکانی عناصر اقلیمی از جمله بارش را فراهم نموده‌است. همراه با تغییرات زمانی بارش، عوامل مکانی نقش‌های مختلفی ایفا می‌کنند. به‌منظور ردیابی نقش عوامل مکانی، نظیر موقعیت (مختصات جغرافیایی) - عوامل توپوگرافیک (ارتفاع، شیب و جهت شیب) در بارش، از مدل شبکه عصبی مصنوعی استفاده شد. یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد که از دهۀ اول (1364-1355) به سمت دهۀ چهارم (1394-1385) میانگین بارش کشور کاهش قابل توجهی داشته‌است. در این میان دهۀ دوم (1374-1365) یک افزایش نسبتاً قابل توجه را تجربه کرده‌است و روند عمومی کاهشی را مختل نموده‌است. میزان بارش حاصل از مدل‌های برازش یافته بر هریک از دهه‌ها الگوی تغییرات زمانی -مکانی بارش واقعی را به‌خوبی منعکس و توجیه می‌کند. براساس یافته‌های الگوی برازش یافته معلوم شد که نقش برخی از متغیرهای موقعیت جغرافیایی - عوامل توپوگرافیک از دهه‌ای به دهۀ دیگر بسیار تغییرپذیر و برخی از متغیرها نقش‌های نسبتاً ثابتی داشته‌اند. این امر گواهی براین واقعیت است که تغییر کاهندۀ اثر یک متغیر با تغییر فزایندۀ اثر متغیرهای دیگر جبران می‌شود و نیز متناسب با تغییرات دهه‌ای بارش شکل می‌گیرد. در این میان عرض جغرافیایی تغییرات شدیدی را متحمل شده‌است. بیش‌ترین و کم‌ترین نقش این متغیر به‌ترتیب در دهۀ اول و دوم بوده‌است. در دو دهۀ انتهایی تغییر توأم نقش عرض جغرافیایی با تغییر میزان میانگین دهه‌ای بارش بسیار چشم‌گیرتر از دو دهۀ دیگر است. علاوه براین، افزایش بارندگی در دهۀ دوم با ضریب‌های متفاوت از دهه‌های دیگر، نقش منحصربه‌فرد عوامل مکانی - توپوگرافیک در دوره‌های پربارش و کم‌بارش را نشان می‌دهد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

3. چگونگی تاثیر گیاهان بر پارامترهای موثر در آسایش حرارتی در فضای شهری مطالعه ی موردی: دیوار سبز شهری در تهران

مریم آزموده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 مرداد 1400

http://dx.doi.org/10.22108/gep.2021.128810.1424

چکیده

ارتباط انسان و طبیعت و اهمیت بهره گیری از آن در محیط شهری یکی از مسائلی است که همواره مورد توجه برنامه ریزان در حوزه ی فضای شهری بوده است. اما چندی است که انسان با ایجاد تغییرات در شهرها ، این تعامل حیاتی ... بیشتر ارتباط انسان و طبیعت و اهمیت بهره گیری از آن در محیط شهری یکی از مسائلی است که همواره مورد توجه برنامه ریزان در حوزه ی فضای شهری بوده است. اما چندی است که انسان با ایجاد تغییرات در شهرها ، این تعامل حیاتی را مورد مخاطره قرار داده است. یکی از موارد موثر در این زمینه احساس رضایتمندی انسان از شرایط حرارتی است. آسایش حرارتی در فضای باز علاوه بر شرایط اقلیمی، متاثر از محیط مصنوع اطراف، پوشش های به کاررفته در زمین، تبخیر گیاهان و سایر عوامل موجود در سایت است. در این پژوهش از میان راههایی که برای ارتقای آسایش حرارتی شهری وجود دارد بر بهره گیری از گیاهان از طریق تعدیل دما و رطوبت تاکید می شود. این پژوهش نخست، تاثیر حضور گیاهان در قالب یک نمونه دیوار سبز به صورت میدانی از نظر تاثیر بر دما و رطوبت نسبی مورد تحلیل قرار میگیرد. سپس با استفاده ازنرم افزار Envi-met یک بلوک شهری موجود با استقرار درختان فرضی و یک بلوک فرضی با اضافه کردن پوشش گیاهی شبیه سازی شد. براساس نتایج این مطالعات دمای هوا در نقاط نزدیک به فضای استقرار گیاهان و در فاصله کمتر از نیم متر حدود 0.5 درجه کمتر از سایر نقاط است. علاوه بردما، رطوبت نسبی نیز در این محدوده بالاتر است که از برآیند تاثیر این دو عامل، آسایش حرارتی در میکرواقلیم های شهری اطراف گیاهان بویژه در فصول گرم ارتقا خواهد یافت. بررسی انواع گیاهان نیز نشان داد که تعدیل دما فارغ از نوع گیاه صورت خواهد گرفت.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

4. پهنه‌بندی مناطق تحت تاثیر ریزگردها، در استان کرمانشاه

محمد رضا همزه ای؛ محمد حسین بابایی؛ عبدالحمید پاپ زن

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 04 مرداد 1400

http://dx.doi.org/10.22108/gep.2021.124838.1349

چکیده

روند رو به افزایشی پدیده‌ی ریزگردها در سال‌های اخیر،توجه جوامع جهانی را به خود جلب کرده است.کاهش خسارت احتمالی ریزگردها در آینده،مستلزم شناسایی و پهنه‌بندی دقیق مناطقی است،که تحت تاثیر ریزگردها قرار ... بیشتر روند رو به افزایشی پدیده‌ی ریزگردها در سال‌های اخیر،توجه جوامع جهانی را به خود جلب کرده است.کاهش خسارت احتمالی ریزگردها در آینده،مستلزم شناسایی و پهنه‌بندی دقیق مناطقی است،که تحت تاثیر ریزگردها قرار دارند.برای انجام این پژوهش،آمار روزانه گرد و غبار با کد (06) مربوط به 14 ایستگاه هواشناسی سـراسـر استان کرمانشاه در طـی دوره آمـاری 1381 تا 1397،از سـازمـان هـواشـناسی استان کرمانشاه دریافت و به‌صورت روزانه،ماهیانه و سالیانه در محیط نرم‌افزارهای (Excel) و (SPSS) تحلیل و محاسبه شد.سپس نقشه پهنه‌بندی و لایه‌های اطلاعاتی آن برای کل دوره،در محیط نرم‌افزاری (Arc GIS) ترسیم شد.نتایج به‌دست آمده نشان داد که شهرستان-های نوار غربی استان کرمانشاه یعنی شهرستان‌های سرپل‌ذهاب،قصرشیرین،پاوه، گیلان‌غرب و ثلاث‌باباجانی به ترتیب با مجموع 1333، 1301، 1103، 1047 و 1001 روز در سال،دارای بیشترین فراوانی و شهرستان‌های سنقر و هرسین با 544 و 532 روز در سال دارای کمترین فراوانی گرد و غبار می‌باشند.در مجموع و طی بازه 16 ساله 12163 روز همراه با گرد و غبار در شهرستان‌های استان کرمانشاه مشاهده شده است و هر شهرستان به‌طور میانگین حداقل 2/48 روز در سال همراه با گرد و غبار بوده است. پهنه‌بندی گرد و غبار برای ایستگاه‌های مورد مطالعه نشان داد که از نظر فراوانی سالیانه طوفان‌های گرد و غبار معلق در هوا،این ایستگاه‌ها در سه دسته خیلی شدید،شدید و متوسط قرار می‌گیرند.در دسته خیلی شدید شهرستان‌های سرپل‌ذهاب، قصرشیرین، پاوه، گیلانغرب و ثلاث باباجانی قرار می‌گیرند.در دسته شدید شهرستان‌های کرمانشاه، جوانرود، روانسر، دالاهو و اسلام آباد قرار دارند و در دسته متوسط شهرستان-های صحنه، کنگاور، سنقر و هرسین قرار می‌گیرند.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

5. اثر استخراج سولفات سدیم بر رفتار فرایند بادی(مطالعه موردی: جنوب شهرستان ایوانکی)

ناصر مشهدی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 03 شهریور 1400

http://dx.doi.org/10.22108/gep.2021.127198.1399

چکیده

پوسته های تبخیری خاک ، که از انواع فرآیندهای فیزیکی ، شیمیایی و بیولوژیکی تشکیل شده اند ، در تثبیت خاک در مناطق نیمه خشک و خشک مهم هستند. پایداری و یکپارچگی این پوسته ها با فعالیتهای انسانی مانند تردد ... بیشتر پوسته های تبخیری خاک ، که از انواع فرآیندهای فیزیکی ، شیمیایی و بیولوژیکی تشکیل شده اند ، در تثبیت خاک در مناطق نیمه خشک و خشک مهم هستند. پایداری و یکپارچگی این پوسته ها با فعالیتهای انسانی مانند تردد حیوان یا ماشین و یا استخراج مواد معدنی به خطر می افتد. هدف این مطالعه بررسی اثر استخراج سولفات سدیم و تخریب پوسته تبخیری بر رفتار حفاظتی سطح زمین است. این پژوهش در منطقه ایوانکی انجام شد. در این راستا چهار نمونه از خاک (دو نمونه شاهد به عنوان اراضی طبیعی با پوسته های دست نخورده و دو نمونه از محل استخراج و برداشت سولفات سدیم به عنوان پوسته‌های تخریب شده در سه افق) مورد بررسی و آزمایش دانه بندی قرار گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد که پوسته های دست نخورده حاوی بیش از 60 درصد ذرات بزرگتر از 2000 میکرون هستند. در نتیجه ، این خاک ها در برابر فرسایش بادی آسیب پذیر نیستند. در حالیکه درصد این ذرات در پوسته‌های به هم ریخته شده به کمتر از 40 درصد می رسد، که به طور قابل توجهی مقاومت برشی آنها را کاهش می دهد. از طرفی، از دست دادن این پوسته ضمن کاهش حفاظتی پوسته، همچنین می‌تواند رسوبات ریزدانه زیر سطحی را در معرض فرسایش بادی قرار دهد، که دارای ذرات ریزدانه و آسیب پذیر بیشتر از 70 درصد هستند. نتایج نشان داد که برداشت و استخراج سولفات سدیم در منطقه، باعث فرسایش باد در حدود 5 برابر بیشتر از زمان حفظ خاک توسط پوسته می شود.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

6. تجزیه و تحلیل روند تغییرات زمانی کیفیت منابع آب زیرزمینی با استفاده از آزمون ناپارامتری من کندال و روش تخمین گر شیب سن (مطالعه موردی: دشت یزد-اردکان)

امیر رضا کشتکار؛ علی افضلی؛ محدثه ارشادحسینی؛ سیدموسی حسینی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 شهریور 1400

http://dx.doi.org/10.22108/gep.2021.127620.1404

چکیده

پژوهش حاضر، به بررسی روند تغییرات کیفی آب زیرزمینی در دشت یزد-اردکان با استفاده از روش ناپارامتری من کندال و تخمین‌گر شیب سن پرداخته است. برای این منظور از آمار و اطلاعات 25 محل نمونه‌برداری (چاه، چشمه، ... بیشتر پژوهش حاضر، به بررسی روند تغییرات کیفی آب زیرزمینی در دشت یزد-اردکان با استفاده از روش ناپارامتری من کندال و تخمین‌گر شیب سن پرداخته است. برای این منظور از آمار و اطلاعات 25 محل نمونه‌برداری (چاه، چشمه، قنات) در بازه زمانی 84-83 تا 95-94 مربوط به زمان‌های تغذیه و تخلیه استفاده گردید. پارامترهای مورد بررسی شامل میزان اسیدیته، هدایت الکتریکی، غلظت املاح محلول، نسبت جذب سدیم، بی‌کربنات، کلر، سولفات‌، پتاسیم، منیزیم، کلسیم، سدیم و درصد سدیم محلول بوده است. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان داد که روند تغییرات تمامی متغیرهای کیفی مورد بررسی در این دشت رو به افزایش بوده و در طول دوره تغذیه 2/49 درصد و در طول دوره تخلیه 8/50 درصد، روند منفی معنی‌دار را در سطح اعتماد 90 درصد از خود نشان دادند. حال آن‌که روند مثبت معنی‌دار در طول دوره زمانی تغذیه 3/45 درصد و در طول دوره تخلیه 7/54 درصد را در سطح اعتماد 90 درصد مشاهده گردید. با توجه به مثبت بودن شیب خط روند برای متغیرهای کیفی موثر در منابع آب زیرزمینی میتوان نتیجه گیری نمود که روند تغییرات کیفی آب زیرزمینی در این دشت رو به کاهش بوده است و این روند در زمانهای تخلیه و یا برداشت نسبت به زمان‌های تغذیه بیشتر بوده که ناشی از کاهش بارشها در فصل خشک و به تبع آن کاهش کیفیت منابع آب زیرزمینی بوده است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

7. ارتقاء کیفیت محیطی ورودی‌ شهرها با توجه به دیدگاه مردم (نمونه موردی: ورودی‌های شهر سقز)

اکبر رحیمی؛ سید رامین نقشبندی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 03 مهر 1400

http://dx.doi.org/10.22108/gep.2021.124548.1343

چکیده

رشد سریع جمعیت در نواحی شهری پیامدهای منفی بر زندگی شهرنشینان داشته و با گسترش بی‌رویه و نسنجیده شهرها فرم و قالب آن به هم می‌ریزد و باعث ایجاد به هم ریختگی در سلسله‌مراتب ساختاری شهر می‌شود. ورودی ... بیشتر رشد سریع جمعیت در نواحی شهری پیامدهای منفی بر زندگی شهرنشینان داشته و با گسترش بی‌رویه و نسنجیده شهرها فرم و قالب آن به هم می‌ریزد و باعث ایجاد به هم ریختگی در سلسله‌مراتب ساختاری شهر می‌شود. ورودی شهرها از گذشته تاکنون، شکل‌ها و نقش‌های گوناگونی بر عهده داشته‌اند که به فراخور زمان دچار تغییراتی شده و در این فرآیند تغییر، ورودی در شکلی جدید متبلور گشته است. امروزه بافت ورودی شهر را ساختمان‌های بی‌هویت و فرسوده و زمین‌های رهاشده به خود اختصاص داده است که نه‌تنها پاسخ گوی نیاز کارکردی نیستند، بلکه فاقد هویت و عملکرد اتصال دو فضای متفاوت بوده و لبه‌ها نا آشکاری به شهر بخشیده‌اند. هدف این پژوهش شناخت عوامل مؤثر در ارتقای کیفیت ورودی‌های شهر از دیدگاه مردم می‌باشد. تحقیق از نظر هدف، کاربردی، روش تحقیق توصیفی از نوع همبستگی مقطعی و براساس ماهیت داده‌ها کمی به شمار می‌رود در نهایت برحسب نحوه اجرا از نوع تحقیق پیمایشی می‌باشد. نتایج حاصل از این بررسی براساس نظریات مردم نشان می‌دهد متغیرهای محیط‌زیست و فضای سبز، متغیر ترافیکی و امکانات و مبلمان ترجیح بیشتری داشته-اند. همچنین ادغام رویکردهای ادراک عمومی و متخصص در فرایندهای مدیریت منظر، می‌تواند به پیشرفت‌های منظر شهری کمک کرده در نهایت می‌توان گفت اگر در طراحی مناظر شهری خواسته‌های مردم در نظر گرفته شود محیط ساخته‌شده حاصل از آن، پذیرش و رضایت بهتری توسط افراد جامعه را خواهد داشت.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

8. تدوین الگویی برای مدیریت مخاطرات طبیعی و پایداری نواحی شهری و روستایی (مورد پژوهی: زمین لغزش در منطقه رودبار)

بهرام ایمانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 مهر 1400

http://dx.doi.org/10.22108/gep.2021.126669.1387

چکیده

مدیریت مخاطرات محیطی از جمله موضوعات محوری در دانش مخاطرات است که مبتنی بر اقداماتی نظیر شناسایی، پهنه بندی و تفسیر نواحی مخاطره‌آمیز است تا در مسیر کاهش مخاطرات گام بردارد. براین اساس تحقق اهداف و چشم ... بیشتر مدیریت مخاطرات محیطی از جمله موضوعات محوری در دانش مخاطرات است که مبتنی بر اقداماتی نظیر شناسایی، پهنه بندی و تفسیر نواحی مخاطره‌آمیز است تا در مسیر کاهش مخاطرات گام بردارد. براین اساس تحقق اهداف و چشم اندازهای این دانش، نیازمند مجموعه اقدامات و مطالعات پیوسته‌ای است که در چارچوب گام‌های متعدد الگوهای مدیریتی است. به همین منظور نوشتار حاضر کوشش دارد با تدوین الگوی مدیریتی، مخاطرات طبیعی مسلط در منطقه رودبار را در 8 گام اصلی مورد بررسی قرار دهد. در این راستا در گام‌های نخستین، مبانی نظری مخاطرات، طبقه بندی مخاطرات طبیعی، تعیین مخاطرات مسلط در منطقه مورد مطالعه، صورت گرفت تا شرایط ارزیابی مخاطرات فراهم شود. در این مرحله به کمک روش تحلیل شبکه و تعیین معیارهای پیشنهادی در زمین لغزش، مسیر الگوی مدیریتی مخاطرات ادامه یافت. این معیارها در دو خوشه‌ اصلی مخاطرات طبیعی و زیست محیطی طبقه‌بندی گردید. در مرحله‌ بعد با تهیه‌ لایه‌های اطلاعاتی از عناصر مزبور و ارزش‌گذاری آنها، این لایه‌ها در محیط ARCGIS مورد تحلیل قرار گرفت و نقشه‎ نهایی پهنه‌بندی زمین لغزش در محدوده‌ شهر‌ی و روستایی رودبار با درجات خطر‌ کم ‌(4‌ درصد)، ‌متوسط ‌(‌71‌‌ درصد) و ‌ بالا‌ (‌25درصد) تعیین شد. نتایج بدست آمده در گام بعدی با وضعیت نواحی شهری و روستایی مورد ارزیابی قرار گرفت تا زمینه‌های مولفه‌های ظرفیت جغرافیای طبیعی و انسانی کاهش مخاطرات مشخص شود. در انتها ضمن مطالعه بر روی تمهیدات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مورد نیاز دولت مرکزی، شیوه‌های بازنگری در خدمات‌رسانی، آستانه‌های خطر و شیوه‌های مقاوم‌سازی و آموزش ساکنین مورد مطالعه قرار گرفت.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

9. تبیین اثرات بازآفرینی فضاهای شهری بر عملکرد اقتصادی-اجتماعی بافت تاریخی اصفهان (مورد مطالعه: محدوده میدان امام علی (ع) ) 11

حسین جعفری جبلی؛ سید مهدی موسی کاظمی؛ حسن حکمت نیا؛ رضا مختاری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 مهر 1400

http://dx.doi.org/10.22108/gep.2021.130646.1459

چکیده

هدف اصلی پژوهش حاضر تحلیل اثرات بازآفرینی میدان امام علی بر عملکرد اقتصادی اجتماعی محدوده میدان امام علی می باشد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش آن، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری این پژوهش، متخصصین ... بیشتر هدف اصلی پژوهش حاضر تحلیل اثرات بازآفرینی میدان امام علی بر عملکرد اقتصادی اجتماعی محدوده میدان امام علی می باشد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش آن، توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری این پژوهش، متخصصین و کارشناسان حوزه شهری هستند. روش نمونه‌گیری، گلوله‎برفی است و داده‌ها با بهره‎گیری از پرسش‎نامه پژوهشگر‌ساخته در سال جاری گردآوری شده است. در تحلیل داده‎ها از آزمون‌های کای‎اسکوئر در محیط ‌نرم‌افزار SPSS ، تحلیل عاملی تأییدی در محیط نرم‌افزار لیزرل استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد ساماندهی مشاغل کاذب و ناپایدار، ساماندهی مشاغل و فعالیت‎ها، تغییر فعالیت و مشاغل در محدوده، تغییر قیمت زمین و املاک مسکونی، تجاری و...، تأثیر بر افزایش کیفیت واحدهای تجاری، تمایل و جذب سرمایه‌گذار داخلی، تمایل و جذب سرمایه‌گذار خارجی در بخش اقتصادی و حضور عابر پیاده، افزایش شناخته شدن محدوده، حضور اقشار اجتماعی در میدان امام علی (ع)، عدم وجود مشاغل مزاحم، تقویت وجهه ملی و بین‌المللی، ساماندهی تکدی‌گران، استفاده از فضای میدان به عنوان فضای شهری و کاهش ناامنی‌های فردی و اجتماعی در بخش اجتماعی از جمله عواملی هستند که بیشترین امتیاز را در زمینه بازآفرینی عملکرد اقتصادی، اجتماعی – فرهنگی گرفته‌اند. همچنین در بخش اهمیت عملکرد اقتصادی تغییر قیمت زمین و املاک مسکونی و تجاری با میانگین 3.97 و حضور عابر پیاده با میانگین 3.76 در بین شاخص‎های بررسی شده در بالاترین سطح قرار دارند و وضعیت دیگر شاخص‎ها به طور نسبی بالاتر از حد متوسط است.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

10. تحلیل و مدل‌سازی روابط بین دبی ماهانه و خصوصیات ژئومورفومتری حوضه‌ها (مطالعه موردی: حوضه آبریز کشف‌رود)

موسی عابدینی؛ فهیمه پورفراش زاده؛ مرتضی قراچورلو

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 11 مهر 1400

http://dx.doi.org/10.22108/gep.2021.128899.1426

چکیده

این پژوهش با هدف تحلیل و مدل‌سازی تغییرات‌ مکانی دبی ماهانه حوضه‌ها در ارتباط با تغییرات خصوصیات ژئومورفومتری آن‌ها در حوضه آبریز کشف‌رود واقع در استان خراسان رضوی انجام گرفت. کم و کیف این ارتباط ... بیشتر این پژوهش با هدف تحلیل و مدل‌سازی تغییرات‌ مکانی دبی ماهانه حوضه‌ها در ارتباط با تغییرات خصوصیات ژئومورفومتری آن‌ها در حوضه آبریز کشف‌رود واقع در استان خراسان رضوی انجام گرفت. کم و کیف این ارتباط از طریق برقراری روابط همبستگی و تحلیل رگرسیونی چندمتغیره بین دبی‌های کمینه، بیشینه و متوسط ماهانه به عنوان متغیرهای وابسته و 16 متغیر مستقل ژئومورفومتری شامل محیط، مساحت، ارتفاع حداکثر، ارتفاع حداقل، ارتفاع متوسط، دامنه ارتفاعی، شیب حداکثر، شیب متوسط، شیب آبراهه اصلی، طول آبراهه اصلی، مجموع طول آبراهه‌ها، تراکم زهکشی، نسبت ناهمواری شیوم، ضریب گراویلیوس، کشیدگی، و زمان تمرکز مشخص گردید. سطح معنی‌داری روابط، 05/0 و کمتر درنظرگرفته شد. نتایج تحلیل همبستگی نشان داد که روابط معنی‌داری بین دبی کمینه ماهانه و متغیرهای مستقل وجود ندارد که احتمالا ناشی از وضعیت خشکی و تغییرات اندک دبی کم‌آبی در بین زیرحوضه‌هاست. در مقابل وجود روابط معنی‌دار بین دبی‌های متوسط و بیشینه ماهانه و 6 متغیر ژئومورفومتری شامل ارتفاع حداکثر، ارتفاع متوسط، اختلاف ارتفاع، شیب متوسط، تراکم زهکشی و نسبت ناهمواری به ارائه مدل‌های رگرسیونی از تغییرات مکانی دو متغیر وابسته انجامید. دو مدل حاصل از دقت و کارایی خوبی برخوردار بوده و قادر به تبیین 90 درصد واریانس دبی حداکثر ماهانه و 80 درصد واریانس دبی متوسط ماهانه بودند. خصوصیات ارتفاعی و ناهمواری، به عنوان مهم‌ترین خصوصیات هندسی حوضه‌ها در تبیین تغییرات مکانی دبی ماهانه شناخته شدند. به‌علاوه، بر خلاف انتظار، رابطه معنی‌داری بین مساحت حوضه و دبی‌های میانگین و حدی ماهانه به دست نیامد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

11. اثرات سرمایه اجتماعی در دستیابی به امنیت غذایی در شرایط خشکسالی(مطالعه موردی: سکونتگاه‏های روستایی شهرستان دورود)

مسلم سواری؛ لیلا برفی زاده؛ زینب اسدی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 14 مهر 1400

http://dx.doi.org/10.22108/gep.2021.127786.1405

چکیده

تغییرات آب و هوایی و گرم شدن کره زمین، جهان را در دهه‏های گذشته به سمتی برده که تقریباً اکثر کشورها با بحران خشکسالی و کمبود آب مواجه هستند. اما در میان بخش‏های اقتصادی بخش کشاورزی به دلیل وابستگی بالا ... بیشتر تغییرات آب و هوایی و گرم شدن کره زمین، جهان را در دهه‏های گذشته به سمتی برده که تقریباً اکثر کشورها با بحران خشکسالی و کمبود آب مواجه هستند. اما در میان بخش‏های اقتصادی بخش کشاورزی به دلیل وابستگی بالا به نزولات جوی بیش از همه بخش‏ها آسیب‏‏ دیده است. اولین اثر خشکسالی با کاهش تولید و درآمد کشاورزان شروع می‏شود که منجر به افزایش فقر و ناامنی غذایی در مناطق روستایی شده است. لذا در صورتی که برای مقابله با آن چاره‏ای اندیشه نشود جوامع روستایی با مشکلات زیادی روبه‏رو خواهند شد. در این راستا این پژوهش با هدف کلی اثرات سرمایه اجتماعی در دستیابی به امنیت غذایی در شرایط خشکسالی در سکونتگاه‏های روستایی شهرستان دورود انجام شد. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی خانوارهای روستایی شاغل در بخش کشاورزی شهرستان دورود بود. حجم نمونه با استفاده از جدول کرجسی و مورگان 375 سرپرست خانوار با روش نمونه‏گیری طبقه‏ای با انتساب متناسب برای مطالعه انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل داده‏ها در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم‏افزار SPSS انجام شد. ابزار اصلی پژوهش پرسشنامه‏ای بود که روایی آن توسط پانل متخصصان و پایایی آن توسط ضریب آلفای کرونباخ تایید شد. نتایج نشان داد که خانوارهای روستایی از نظر وضعیت امنیت غذایی و سرمایه اجتماعی در وضعیت مناسبی قرار ندارند. علاوه بر این، نتایج رگرسیون ترتیبی نشان داد که مولفه‏های سرمایه اجتماعی (اعتماد اجتماعی، انسجام اجتماعی، مشارکت و اقدام جمعی، عضویت در گروه) اثر مثبت و معنی‏داری بر بهبود امنیت غذایی خانوارهای روستایی شهرستان دورود دارد

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

12. چرا بارش ها در جنوب و جنوب غرب ایران در ماه فوریه نسبت به سایر ماه های زمستان کاهش می‏یابد؟

حسن لشکری؛ مهناز جعفری؛ زینب محمدی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 21 مهر 1400

http://dx.doi.org/10.22108/gep.2021.125832.1370

چکیده

بارش‏های زمستانه بخش جنوبی ایران به دلیل همزمانی آن با دوره کشت و مشارکت این بارش‏ها در تامین بخشی از آب مورد نیاز زراعت از اهمیت ویژه‏ای برخوردار است. بررسی انجام شده برروی بارش ماهانه 30 ساله ایستگاه‏های ... بیشتر بارش‏های زمستانه بخش جنوبی ایران به دلیل همزمانی آن با دوره کشت و مشارکت این بارش‏ها در تامین بخشی از آب مورد نیاز زراعت از اهمیت ویژه‏ای برخوردار است. بررسی انجام شده برروی بارش ماهانه 30 ساله ایستگاه‏های جنوبی ایران در این تحقیق و سایر تحقیقات انجام شده توسط نگارنگان نشان داد که مقادیر بارش و تعداد سامانه‏های ورودی به این منطقه درماه فوریه نسبت به ماه‏های قبل و بعد کاهش محسوسی دارد. برای علت‏یابی این پدیده پیش‏فرض‏های مختلفی مورد بررسی قرار گرفت. شارش رطوبتی از دریاهای گرم اطراف و رطوبت شارش‏شده برروی منطقه، موقعیت مکانی واچرخندعربستان و موقعیت محور ناوه مدیترانه‏ای هم در کل دوره آماری (1986-2017) و هم در سال‏های نمونه، موقعیت محور جت‏جنب‏حاره‏ای در سال‏های نمونه از گزینه‏های پیش‏فرض موثر در تغییرات بارشی سه ماه بودند. نتایج این تحقیق نشان داد که جابجایی مکانی واچرخندعربستان بخصوص در لایه زیرین وردسپهر و جابجایی نصف‏النهاری جت‏جنب‏حاره‏ای، از مهمترین عوامل در کاهش یا افزایش بارش‏های سه ماه نسبت به همدیگر در جنوب و جنوب‏غرب ایران بوده است. جت‏جنب‏حاره‏ای که موثرترین جت در تشدید ناپایداری‏های همرفتی بخش جنوبی ایران می‏باشد، در ماه فوریه از منطقه دور است و جابجایی شمال‏سوی کاملا بارزی را نشان می‏دهد. همچنین سامانه‏های بارشی که از جنوب وارد منطقه می‏شوند با جابجایی شمالی‏تر و غرب‏سوتر، عموما بصورت سامانه‏های ادغامی از غرب وارد ایران می‏شوند. پدیده دیگر جابجایی غرب‏سوتر و گسترش مداری‏تر واچرخندعربستان در ماه فوریه نسبت به دو ماه دیگر است. این الگوی گسترش واچرخند می‏تواند مانع جدی فرارفت رطوبت و گسترش سامانه سودانی برروی منطقه باشد.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

13. تخمین سطح سفره‌های آب‌های زیرزمینی تحت تأثیر تغییرات کاربری اراضی با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای GRACE (مطالعه موردی حوضه آبریز خیاو مشکین‌شهر).

صیاد اصغری سرسکانرود؛ شیوا صفری؛ الهام ملانوری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 مهر 1400

http://dx.doi.org/10.22108/gep.2021.129410.1436

چکیده

آب‌های زیرزمینی منبع اصلی آب شیرین در بسیاری از نقاط جهان است. در مطالعه حاضر پس از بررسی سطح آب‌های زیرزمینی شمال غرب کشور با استفاده از ماهواره ثقل سنج GRACE، وضعیت این آب‌ها در منطقه خیاو با استفاده ... بیشتر آب‌های زیرزمینی منبع اصلی آب شیرین در بسیاری از نقاط جهان است. در مطالعه حاضر پس از بررسی سطح آب‌های زیرزمینی شمال غرب کشور با استفاده از ماهواره ثقل سنج GRACE، وضعیت این آب‌ها در منطقه خیاو با استفاده از داده‌های ایستگاه‌های پیزومتری و داده‌های بارشی اخذ شده از ماهواره ی اینترنتی TRMM و همچنین داده‌های GRACE اخذ شده در رابطه با شمال غرب کشور بررسی شد. در ادامه جهت بررسی تأثیر تغییرات کاربری اراضی بر نوسانات آب‌های زیرزمینی، با استفاده از تصاویر سنجنده OLI لندست ۸ مربوط به سال 1395 و سنجنده TM لندست 5 مربوط به سال 1381 ، نقشه‌ ی کاربری‌ اراضی مربوط به حوضه خیاو استخراج شد. نتایج GRACE روند نزولی و کاهش 33 سانتی متری سطح آب های زیرزمینی شمال غرب کشور را در بازه زمانی 14 ساله نشان داد. بررسی تغییرات کاربری اراضی خیاو نیز روند نزولی سطح سفره‌ها، به‌ویژه در کاربری مسکونی به دلیل کاهش چشمگیر نفوذپذیری و برداشت‌های بیش‌ازحد از آب‌های زیرزمینی را نشان داد. از تحقیق حاضر چنین استنباط می‌شود که تغییر سطح سفره‌ آب‌های زیرزمینی تحت تأثیر کاربری اراضی می‌باشد. در کنار تغییرات کاربری با توجه به اطلاعات بارشی به‌دست‌آمده و صحت سنجی این اطلاعات با استفاده از داده‌ی ایستگاه سینوپتیک، نوسانات بارشی نیز بی‌تأثیر نبوده و می‌تواند بر کاهش سطح سفره‌ها تأثیرگذار باشد. پیشنهاد می‌شود در مطالعات آینده، وضعیت سفره‌ها با استفاده از داده‌های GRACE و تغییرات کاربری اراضی و تأثیر آن بر سطح سفره‌ی آب‌های زیرزمینی در مناطق مختلف و به‌ویژه مناطق خشک بررسی شود.

مشاهده مقاله

مقاله پژوهشی

14. بررسی تاثیرات مدیریت پسماند بر حفظ محیط روستایی شهرستان شاهین‎ شهر و میمه

اصغر نوروزی؛ بهروز قرنی آرانی؛ مریم عبدالحسینی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 28 مهر 1400

http://dx.doi.org/10.22108/gep.2021.127086.1398

چکیده

در دهه‌های اخیر با افزایش شدید جمعیت، صنعتی شدن جوامع، تغییر در سبک زندگی و افزایش تنوع نیازهای انسانی، میزان تولید مواد زائد و پسماند با اثرات منفی بر سلامت انسان و محیط افزایش یافته است. نواحی روستایی ... بیشتر در دهه‌های اخیر با افزایش شدید جمعیت، صنعتی شدن جوامع، تغییر در سبک زندگی و افزایش تنوع نیازهای انسانی، میزان تولید مواد زائد و پسماند با اثرات منفی بر سلامت انسان و محیط افزایش یافته است. نواحی روستایی نیز به‌موازات تحولات جهانی با انواع مختلف پسماندها و تبعات منفی آن‌ها روبرو بوده و «مدیریت پسماند» پاسخی به این وضعیت است؛ بنابراین پژوهش حاضر به ارزیابی تاثیرات مدیریت پسماند در حفظ محیط ‌نواحی روستایی شهرستان شاهین ‎شهر و میمه می‌پردازد. با توجه به گستردگی جامعه آماری، 4 روستای حسن رباط، جهادآباد، ونداده و سُه به شیوة خوشه‌ای-تصادفی تعیین و بر اساس فرمول کوکران، 285 نمونه انتخاب شده است. نوع پژوهش توصیفی - تحلیلی و از لحاظ هدف، کاربردی است. برای تجزیه و تحلیل داده‎ها از آزمون‌های تی. تک نمونه‌ای، تحلیل واریانس و همچنین آزمون توکی در نرم‎افزار SPSS استفاده شده است. بر اساس نتایج، میانگین کل شاخص‌ها در ناحیه‌ی مورد مطالعه بالاتر از 3 و برای شاخص آب 419/3، خاک 414/3، هوا 330/3، انسانی 538/3، کالبدی 476/3، گیاهی 400/3 و جانوری 425/3 بوده است. همچنین نتایج آزمون تی تک‌نمونه‌ای نشان داد که از دیدگاه کارشناسان و مردم، مدیریت پسماند بر ابعاد مختلف محیطی نواحی روستایی تأثیر مثبت و بالاتر از حد متوسط دارد. نتایج تحلیل واریانس یک‌طرفه، تفاوت میان شاخص‌های موردمطالعه؛ و نتایج آزمون تی و توکی تفاوت میان نواحی روستایی (تفاوت مکانی) را نشان داده است؛ به‌طوری‌که روستای حسن‎رباط در بهترین شرایط و روستای سُه در بدترین شرایط (بویژه در شاخص‌های خاک، هوا، حیات جانوری و انسانی) قرار داشته‌اند.

مشاهده مقاله

تعداد دوره‌ها	13
تعداد شماره‌ها	51
تعداد مقالات	558
تعداد نویسندگان	1,089
تعداد مشاهده مقاله	439,991
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	347,353
نسبت مشاهده بر مقاله	788.51
نسبت دریافت فایل بر مقاله	622.5
-----------------------------------------
تعداد مقالات ارسال شده	2,063
تعداد مقالات رد شده	927
درصد عدم پذیرش	45
تعداد مقالات پذیرفته شده	549
درصد پذیرش	27
تعداد پایگاه های نمایه شده	13
تعداد داوران	793

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 32 (1400)

دوره 31 (1399)

دوره 30 (1398)

دوره 29 (1397)

دوره 28 (1396)

دوره 27 (1395)

دوره 26 (1394)

دوره 25 (1393)

دوره 24 (1392)

دوره 23 (1391)

دوره 22 (1390)

دوره 21 (1389)

دوره 20 (1388)

1. ارزشیابی مسکن شهری برنامه‌ریزی‌شده در شهر تبریز از نگاه ساکنان

چکیده

2. تحلیل محتوای مقاله‌های علمی‌پژوهشی حوزة کیفیت زندگی روستایی در ایران (بازة زمانی 1390-1398)

چکیده

1. بررسی نقش عوامل مؤثر بر پیچان‌رودشدن و تغییرات رودخانة دالکی با استفاده از سنجش ‏از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی

چکیده

2. راهکارهای توانمندسازی افزایش درآمد شهرداری‌ها در شهرهای کوچک (مطالعه موردی: شهر زارچ)

چکیده

3. اثر پوشش گیاهی بر کاهش رواناب و هدر‏رفت خاک با استفاده از شبیه سازی باران در مراتع نشو استان مازندران

چکیده

4. بررسی توانمندی‏های گردشگری شهر ساحلی بوشهر بر اساس مدل سوات و تاپسیس

چکیده

5. بررسی نقش عناصر آب و هوایی مؤثر بر گسترش جنگل‌های بنه در حوضۀ آبی مُند

چکیده

1. تحلیل نگرش کارکنان یگان حفاظت از جنگل ها نسبت به پارادایم جدید زیست محیطی: مطالعه موردی استان گلستان

چکیده

2. تغییرپذیری نقش عوامل مکانی موثر بر بارش در ارتباط با تحولات دهه‌ای بارش سالانۀ ایران‌زمین

چکیده

3. چگونگی تاثیر گیاهان بر پارامترهای موثر در آسایش حرارتی در فضای شهری مطالعه ی موردی: دیوار سبز شهری در تهران

چکیده

4. پهنه‌بندی مناطق تحت تاثیر ریزگردها، در استان کرمانشاه

چکیده

5. اثر استخراج سولفات سدیم بر رفتار فرایند بادی(مطالعه موردی: جنوب شهرستان ایوانکی)

چکیده

6. تجزیه و تحلیل روند تغییرات زمانی کیفیت منابع آب زیرزمینی با استفاده از آزمون ناپارامتری من کندال و روش تخمین گر شیب سن (مطالعه موردی: دشت یزد-اردکان)

چکیده

7. ارتقاء کیفیت محیطی ورودی‌ شهرها با توجه به دیدگاه مردم (نمونه موردی: ورودی‌های شهر سقز)

چکیده

8. تدوین الگویی برای مدیریت مخاطرات طبیعی و پایداری نواحی شهری و روستایی (مورد پژوهی: زمین لغزش در منطقه رودبار)

چکیده

9. تبیین اثرات بازآفرینی فضاهای شهری بر عملکرد اقتصادی-اجتماعی بافت تاریخی اصفهان (مورد مطالعه: محدوده میدان امام علی (ع) ) 11

چکیده

10. تحلیل و مدل‌سازی روابط بین دبی ماهانه و خصوصیات ژئومورفومتری حوضه‌ها (مطالعه موردی: حوضه آبریز کشف‌رود)

چکیده

11. اثرات سرمایه اجتماعی در دستیابی به امنیت غذایی در شرایط خشکسالی(مطالعه موردی: سکونتگاه‏های روستایی شهرستان دورود)

چکیده

12. چرا بارش ها در جنوب و جنوب غرب ایران در ماه فوریه نسبت به سایر ماه های زمستان کاهش می‏یابد؟

چکیده

13. تخمین سطح سفره‌های آب‌های زیرزمینی تحت تأثیر تغییرات کاربری اراضی با استفاده از داده‌های ماهواره‌ای GRACE (مطالعه موردی حوضه آبریز خیاو مشکین‌شهر).

چکیده

14. بررسی تاثیرات مدیریت پسماند بر حفظ محیط روستایی شهرستان شاهین‎ شهر و میمه

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

ابر واژگان