عوامل مؤثر در سیلاب حوضه‌ آبخیز اصفهان – سیرجان به روش تحلیل عاملی

نویسندگان

چکیده

  چکیده   کنترل و کاهش تأثیرات مخرب سیل، با تکیه بر شناسایی عوامل دخیل در بروز و تشدید آن، با هدف تخفیف شدت و بزرگی دبی‌های سیلابی از اصول مهم مدیریت منابع آب و خاک است. بر این اساس، شناسایی و تعیین مهمترین عوامل و پارامترهای تأثیرگذار در ایجاد و تشدید دبی‌های سیلابی در حوضه آبخیز اصفهان – سیرجان واقع در بخش مرکزی ایران (با مساحت 99300 کیلومتر مربع) و با استفاده از آمار بازسازی شده دبی‌های مربوط به 14 ایستگاه هیدرومتری موجود در این حوضه، با بهره‌گیری از تکنیک آماری تجزیه و تحلیل عاملی مد نظر قرار گرفت. در این مطالعه، عوامل مؤثر در سیلاب شامل ویژگی‌های مربوط به توپوگرافی، آب و هوا، هیدرولوژی، خاک، زمین‌شناسی، پوشش گیاهی و کاربری اراضی زیرحوضه‌های منتهی به ایستگاه‌های هیدرومتری تعیین و محاسبه گردید. نتایج حاصل از انجام تحلیل عاملی نشان داد که عوامل زمان تمرکز با وزن 9/37 درصد، شیب سطح حوضه با 29 درصد و تراکم زهکشی آبراهه‌های درجه 1 با وزن 6/24 درصد، دارای بیشترین تأثیر در ایجاد و یا تشدید دبی‌های سیلابی در منطقه مورد مطالعه است. بنابراین، در راستای مدیریت و حفاظت منابع آب و خاک حوضه‌های آبخیز، لزوم بررسی و ارایه راهکارهای علمی و اجرایی به منظور کاهش تأثیرات منفی این عوامل در پدیده سیلاب در هر یک از زیرحوضه‌های مورد مطالعه ضروری است.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effective Factors in Flood of Esfahan-Sirjan watershed Employing Factor Analysis Method

نویسندگان [English]

  • A. Najafi
  • M. Nasri
  • M. Nasri
چکیده [English]

       Abstract   It is emphasized that control and reduction of effective factors of flood formation and intensification with the aim of flood discharge is one of the important principles of soil and water resources management in order to prevent destructive flood damages. In this regard, investigation and identification of the most important factors that influence flood formation and intensification in great watershed of Esfahan-Sirjan, located in Iran central district (with area 99300 square kilometers), was carried out, using revised records of 14 gauged flood discharge station by utilizing factor analysis statistical technique. In this study, effective factors in flood was determined and calculated they include topography, climatology, soil, geology, plant cover and land use of studied sub-basins. Results of factor analysis application show that time of concentration, catchment slope and drainage density of 1 order streams with 37.9% , 29% and 24.6% weighed impact, respectively, are the most influential factors in flood formation and intensification in the study area. Thus, for optimum management of soil and water resources conservation in watersheds, it is necessary to investigate practical and scientific methods in order to reduce negative impacts of these factors on flood phenomenon in the studied sub-basins.   

کلیدواژه‌ها [English]

  • Esfahan- Sirjan watershed
  • Key words : flood
  • Factor Analysis
  • Esfahan
  • Sirjan watershed
  • concentration time