بررسی افتراق مکانی- فضایی محله‌های شهر زابل در برخورداری از شاخص‌های مسکن سالم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زابل، زابل، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زابل، زابل، ایران

چکیده

  مسکن سالم یکی از ابعاد شهر سالم است، از این رو توجه به مسائل و مشکلات و ارتقاء وضعیت کمی و کیفی مسکن می­تواند در تبیین موضوع و تدوین الگوهای مسکن سالم به منظور تحقق اهداف شهر سالم بسیار مؤثر باشد و نیز زمینه‌های علمی و اجرایی توسعه مسکن سالم را پیش روی برنامه­ریزان و مدیران شهری قرار دهد. مفهوم مسکن علاوه بر مکان فیزیکی، کل محیط مسکونی را در بر می­گیرد، که شامل همه خدمات و تسهیلات ضروری مورد نیاز برای زیستن خانواده و طرح­های اشتغال، آموزش و بهداشت افراد است. به طور کلی، نیاز به مسکن دو بعد دارد، کمی و کیفی؛ بعد کمی نیاز به مسکن، شناخت پدیده­ها و اموری را شاملمی­شود، که به فقدان سرپناه و میزان دسترسی به آن مربوط می­شود، که در واقع درجه پاسخگویی به نیاز کمی، بدون در نظر گرفتن کیفیت آن مورد نظر است. در بعد کیفی مسائل و پدیده­هایی مطرح می­شوند، که به بی مسکنی، بدمسکنی و تنگ­ مسکنی ارتباط دارند. هدف از این تحقیق بررسی وضعیت کیفی مسکن در محلات شهر زابل با توجه به شاخص­های مسکن سالم و سنجش میزان برخورداری از این شاخص­ها در این محلات است. روش تحقیق حاضر توصیفی_ تحلیلی و مبتنی بر منابع اسنادی، کتابخانه­ای، الکترونیکی و بررسی­های میدانی است. جامعه آماری تحقیق شامل برداشت نمونه­ای از محلات مختلف شهر زابل است، که پس از تبیین و تدوین شاخص­های مسکن سالم و پایلوت پرسشنامه­ها، به طور سیستماتیک داده­ها و اطلاعات جمع­آوری و سپس با استفاده از نرم افزار آماری ( SPSS ) و سیستم اطلاعات جغرافیایی ( GIS ) تجزیه و تحلیل شدند و یافته­ها در قالب، جدول، نمودار و نقشه ارائه شده­اند. نتایج نشان می­دهد، که بین محلات شهر زابل از نظر برخورداری از شاخص­های مسکن سالم تفاوت معنی­داری وجود دارد. بدین ترتیب، با توجه به شاخص­هایی چون؛ «امنیت و ایمنی، دسترسی به خدمات شهری، برخورداری از خدمات اساسی، منبع روشنایی مسکن »، محله دولتی مقدم، با 27.7/. برخورداری از شاخص­های مسکن سالم نسبت به دو محله اسلامی و حسین آباد از وضعیت مطلوب­تری برخوردار است. همچنین بین متغییرهای استفاده شده رابطه معنی­داری نسبت به هم وجود دارد، به گونه­ای که بین امنیت و ایمنی مسکن با دسترسی به خدمات اساسی بیشترین همبستگی(439/0) در سطح 01/0 وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Spatial differences of healthy housing indicators in Zabol neighborhoods

نویسندگان [English]

  • Kh. Bazi 1
  • A. Javaheri 2
1 Assistant Professor of Geography and Urban Planning, Zabol University, Zabol, Iran
2 M. A. Student of Geography and Urban Planning, Zabol University, Zabol, Iran
چکیده [English]

 
Extended abstract
1- Introduction
In today’s world, housing has affected many aspects of human life (Farhangi, 1995, 54). Economically, housing allocated more than 50 percent of income households. In addition to aspects of economic, social and cultural aspects of housing are important too. Appropriate housing can provide favorable conditions for family activities and stability and solidarity (Dallalpour Mohamadi, 2000, 5). Meanwhile, many people more than half our life passed in house (Shieh, 2004, 209), attention to quality and appropriateness of housing with minimum standards are essential to healthy housing.
 
2- Methodology
Research methods in this article are descriptive- analytic and based are library and electronic resources and field studies.
 
 
Research statistical society includes all neighborhoods (35) in Zabol city (Bazzi, 2004, 197). Sample size is about 10 percent of neighborhoods. The sample size is equal to 120 residents live in these neighborhoods, which randomly has chosen.
 
3- Discussion
Research findings are show significant differences between the Zabol neighborhoods with regard to having healthy housing. The table 1 has shown clearly these differences.
 
Table 1- Differences between the Zabol neighborhoods regarding healthy housing indicators
 
 
3-1- Review to relationships between the variables
Researches results show that have been significant relationship between access to urban services and housing the basic facilities at 0.05% with a correlation coefficient 0.315%. The highest correlation is between to variable safety and security of housing with access to urban services, which represent large impacts on each other variables. Table 2 shows the relationships between variables research.
 
Table 2- The correlation coefficient between the variables of healthy housing

 
4- Conclusion
 Based on research findings with regard to amount of benefit from healthy housing criteria in Zabol, can be expressed the following results:
- Results show that there are significant relationship between economic status and the amount of having healthy housing conditions in level 0.01% with correlation coefficient 0.671%. Thus with income increased, housing quality is increased too.
- There are significant relationship between social base and healthy housing in level 0.05% with a correlation coefficient 0.316%.
- Among the neighborhoods studied; Hossein Abad and Islami in terms of security and safety are not good. But Dolatimoghadam conditions are more favorable.
- In all neighborhoods studied, rate of Access to urban services are moderate. But in terms of access to urban services there are differences between neighborhoods, so that the Dolatimoghadam compared to other neighborhoods located in the higher level.
-Sport centers and access to theses very low in Zabol city. About 35 percent of people have very low access and 31.6 percent of them have low access to sport centers. Therefore, distribution and numbers of sport centers (services) are not utility.
- Research results have been indicated that enjoyment of the residential units from basic services; Dolatimoghadam neighborhood with 69% access, have favorable more than to Islami neighborhood with 28% access and Hossein Abad neighborhood with 23.5% access.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spatial differences
  • healthy housing
  • Zabol city
 
 
منابع
ارجمند نیا، اصغر، (1370)، جمعیت و مسکن، نشریه محیط شناسی، شماره 16، تهران.
بزی، خدارحم، (1383)، تحلیلی بر محدودیت های فضایی-کالبدی شهر زابل با تاکید بر عوامل فرهنگی، پایان نامه دوره دکتری، دانشگاه اصفهان.
بهنودی، زهرا، (1380)، بهداشت محیط، انتشارات بشری.
بی.تی. باساوانتاپا، (1382)، درسنامه پرستاری بهداشت جامعه، مترجمین: میر محمد حسینی و یوسف حمید زاده اربابی، نشر و تبلیغ بشری: تحفه، چاپ اول، تهران.
دریانی، مهدی، (1384)، مسکن پایدار، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بین المللی امام خمینی، گروه معماری و شهرسازی.
دلال پورمحمدی، محمد، (1379)، برنامه ریزی مسکن، انتشارات سمت، چاپ اول، تهران.
راضی، امیر، (1388)، برنامه­ریزی توسعه مسکن پایدار شهری(مطالعه موردی: شهر حاجی آباد)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه زابل، گروه جغرافیا.
شریفی فرد، هاشم، (1377)، تحلیل جغرافیایی توسعه مسکن و مسائل آن در شهر اهواز، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، گروه جغرافیا.
شهرداری زابل، (1385)، مطالعات بازنگری طرح جامع شهر زابل.
شیعه، اسماعیل، (1380)، با شهر و منطقه در ایران، دانشگاه علم و صنعت ایران، چاپ دوم، تهران.
شیعه، اسماعیل، (1384)، بحران بافت­های مسکونی جدید در شهرهای بزرگ ایران، فصلنامه رفاه اجتماعی، شماره 16، تهران.
شیعه، اسماعیل، (1373)، مقدمه­ای بر مبانی برنامه‌ریزی شهری، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران.
عزیزی، محمد مهدی، (1383)، جایگاه شاخص­های مسکن در فرایند برنامه ریزی مسکن، نشریه هنرهای زیبا، شماره 17، تهران.
فرهنگی، سعید، (1374)، پیش بینی وضع مسکن در نقاط شهری استان گیلان، مجموعه مقالات دومین سمینار سیاست­های توسعه مسکن در ایران، جلد دوم، تهران.
فقهی فرهمند، ناصر، (1388)، اولویت­های اقتصادی و اجتماعی عوامل کلیدی کیفی مسکن، مجله دانش و توسعه، شماره 26، مشهد.
فنی، زهره و دویران، اسماعیل، (1387)، تاملاتی در مسائل زمین و مسکن، نشریه شهرنگار، شماره 50، تهران.
قرخلو، مهدی وکلانتری خلیل آباد، حسین، (1385)، وضعیت مسکن در بافت تاریخی یزد، مجموعه مقالات همایش برنامه ریزی و مدیریت شهری، مشهد.
 کیانی، اکبر، (1385)، رویکرد بومی و نوین برنامه ریزی کاربری زمین در توسعه شهری (مطالعه موردی: شهر زابل)، مجموعه مقالات همایش برنامه ریزی و مدیریت شهری، مشهد.
مرکز آمار ایران، (1385)، سرشماری عمومی نفوس و مسکن.
معین، محمد، (1362)، فرهنگ فارسی، چاپ پنجم، تهران، امیرکبیر.
یوسفی، عبدالرضا، شریفی عرب، غلامعلی، پرویزی، اقدس و صبوحی، احمدرضا، (1386). بهداشت مسکن، فصلنامه بهورز، شماره 73، مشهد.
Athens, J. (2004), Healthy housing in Nicaragua, Wisconsin coordinating council on Nicaragua, working paper series no.2.
Ezzati, M. and D. Kammen, M. (2002), The health impacts of exposure to indoor air pollution from solid fuels in developing countries: Knowledge, gaps, and data needs. Environmental Health Perspectives.
Habib, r. Mahfoud, Z. Basma, S. and Yeretzian, J. (2009), Housing quality and ill health in a disadvantaged urban community. Public health.
Krieger, J and Higgins D. (2002), Housing and health: time again for public health action. Public Health.
Maliene, A. Malys, N. (2009), High-quality housing – a key issue in delivering sustainable communities, Building and environment..
Marsh, A, Gordon, D, Heslop, P, and Pantazis, C. (2000), Housing deprivation and health: A longitudinal analysis. Housing Studies.
Von Hoffman A. (1998), The origins of American housing reform. Providence, RI: Harvard University Joint Center for Housing Studies.
www.maskanmag.com