بررسی رابطه تراکم و پایداری اجتماعی در مناطق شهرداری تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

2 کارشناس ارشد مدیریت شهری، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

  با توجه به انتخاب فرم شهر متراکم به عنوان پایدارترین فرم شهری و نیز موضوع جلوگیری از گسترش حومه کلان شهر تهران با عنوان ساماندهی و صیانت از محدوده و جلوگیری از هرگونه گسترش شهر ، اهمیت بررسی جنبه­های مختلف پایداری کلان شهر تهران با توجه به مشخصه­های شهر متراکم ضروری می­نماید. موضوع پایداری اجتماعی در مدل شهر متراکم، به موضوعی چالش برانگیزی در میان محققان و برنامه­ریزان تبدیل گردیده است. بنابراین، تحقیق حاضر به بررسی رابطه پایداری اجتماعی و تراکم در مناطق شهرداری تهران می­پردازد. در این تحقیق با استفاده از همبستگی، رابطه میان شاخص تراکم با شاخص­های پایداری اجتماعی، در مناطق مختلف شهر تهران بررسی شد. یافته­های تحقیق نشان دهنده این مسأله است که با افزایش تراکم در مناطق 22 گانه شهر تهران، پایداری اجتماعی کمتر می­شود، بنابراین ضروری است در روند متراکم­سازی، ابعاد اجتماعی توسعه مورد توجه بیشتری قرار گیرند. چرا که با کاهش پایداری اجتماعی، پایداری اقتصادی و زیست محیطی و در نهایت، پایداری شهری در معرض خطر جدی قرار خواهد گرفت. نتایج تحلیل عاملی، به ترتیب وزن­ها نشان می­دهد که چهار عامل سطح توسعه یافتگی و برخورداری، سرانه‌های پزشکی – بهداشتی، توسعه یافتگی فرهنگی و مشارکت داوطلبانه، مفهوم پایداری اجتماعی شهر تهران را تشکیل می­دهند. در این میان عوامل سطح توسعه یافتگی و برخورداری و توسعه یافتگی فرهنگی، با افزایش تراکم به سمت ناپایداری گرایش پیدا می‌نمایند و زمینه‌ساز ناپایداری اجتماعی به حساب می­آیند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Extended abstract: Evaluation of relationship between density and social sustainability in Tehran Municipality’s regions

نویسندگان [English]

  • M. Jomehpoor 1
  • Gh. Najafi 2
  • S. Shafia 2
1 Assistant Professor of Geography and Urban Planning, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran
2 MA. in Urban Management, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran
چکیده [English]

 
 



Extended abstract
1- Introduction
Issue of sustainable development and especially sustainable urban development has been one of the most important concerns of policy makers and planners since the Rio Conference. This point of view was given form environmental, economic, managerial and social comments that have collected from all fields of university studies about cities. With assuming “compact city form” as the stable urban form and also regarding to prevent suburbs spread of Tehran metropolis subject entitled as


 
 
 “organizing and protecting the city’s boundary and preventing any spread of span area”, the various aspects of Tehran sustainability, according to the characteristics of compact city, is necessary to study. Issue of social stability in the compact city model has become a challenging subject among researchers and planners. Some of them believe that if cities become more dense then social stability decreases. But others argue that denser cities have more social stable positions.
To sale building density as a one of the most important sources of income for Tehran Municipality became rampant during the decade of nineties. This change has had different effects to urban region. This has various impacts on increase of pollution, low standard of urban services, traffic problems and disturb of social coherence. So research and explore with literature review attentions in Tehran city with real data will be the best way for understanding of density's decrement affects. Clearly, compact city and sustainability are from western theoretical achievements and not related to Iranian cities. But using of these theories is the way to find Iranian theories about affect of densities to social sustainability. And it will show that how much different is between western and Iranian cities from point of views and theoretical achievements.
 
2- Methodology
Due to the necessity and importance of social stability in Tehran metropolitan and also according to its planned vision, this study discussed about the social stability in various area of Tehran. In addition, social stability level in some regions with different population density are investigated and analyzed. This study is not pursuing to establish relationship between density and social stability. Also, factor analysis was used for defining of primary factors of the research and expert's comments and factors' load were used for naming these new factors.
 Library studies and statistics collects, building an analytic model and indexes, using of experts for finalizing analytic model,  statistics analysis and mathematical calculation, factors naming by attention to factors' load and experts Opinions, Conclusion and analysis of results by attention to experts Opinions, is the steps of doing this research in order.
 
3– Discussion
 This research showed that social sustainability contains, Development and access to facilities, Medical and health's share, Cultural development and Voluntary participation, in order. The Correlation shows that there is negative and significant relationship between "Development and access to facilities" and "Cultural development". Result of that correlation was about -0.881 which is intensive relationship. Clearly, it means that we will lose social sustainability. However, this result is not reliable reason to accept or reject of positive or negative correlation between density and social sustainability because analysis have done in one city where it has not had clear organized plans for compressed constructions.  Perhaps if social, economic, technical and environmental prerequisites of Compression are provided in Iranian's cities, different results will be achievable.
 In Comparison between pictures of Tehran density and social stability, it is clear that central regions of Tehran with low densities rather have higher social stabilities. Also, Southern regions of Tehran which have higher densities have had low social sustainability.  Therefore, kind of densities that created in Tehran regions of municipality not related to factors' increment of welfare and social. It means this Situation does not create sustainable areas.
 
 
4– Conclusion
However, results of this study indicated that increasing density at 20 districts of Tehran caused to decrease the social sustainability. Therefore, more attention must be paid to social aspects of development because with reduction of the social sustainability in societies, economic and environmental sustainability and finally in total city sustainability will be at risk.
In addition, correlation between density and rate of University education is about -0.834 and correlation between density and ratio of uneducated women to uneducated men is about +0.439. These indices had the most important effects in decrement of social sustainability. Finally, in this situation, more compressed districts of Tehran have had less welfare and cultural sustainability. Although, results does not mean that increment of density always causes decrement of sustainability. But it is acceptable that in this position, Tehran statistics shows that model of development of Tehran in density not along with social sustainability. If we want to discus about factors of sustainable development, we have to prepare Prerequisite of this development.
From other vision we can understand that history of urbanization and cultural attitudes is the most important reason for this result. If we want to find affect of something in their social position we have to know their feelings and needs about that change

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sustainable Development
  • social sustainability
  • Compact City
  • Tehran regions
  • Tehran Metropolis
 
منابع
اداره آمار ایران. (1385). مطالعه ویژگی‌های اجتماعی وجمعیتی مناطق 22گانه شهرتهران براساس داده‌های سرشماری سال 85. تهران: پژوهشکده آمار ایران.
برند­فری، هیدلر.(1387). طراحی شهری. به سوی یک شکل پایداتر شهر. بحرینی، سید حسین. تهران:  انتشارات پردازش و برنامه ریزی شهری.
پورمحمدی، محمد رضا و قربانی، رسول. (1382). "ابعاد و راهبردهای پارادایم متراکم سازی فضاهای شهری". فصلنامه مدرس علوم انسانی،دوره هفتم،شماره 29: 85-107.
جعفری، علی. (1387). "معرفى شاخص‌هاى مناسب براى ارزیابى توسعه پایدار شهرى و سنجش آن". نشریه علمی محیط و توسعه، دوره دوم، شماره 3: 49-55.
حسین زاده دلیر، کریم و فرزانه، ساسان پور. (1385). "روش جاپای اکولوژیکی در پایداری کلانشهرها". فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، دوره بیست و یک،شماره 3: 83-101..
زیاری، کرامت الله. (1380)." توسعه پایدار و مسوولیت برنامه‌ریزان شهری در قرن بیست و یکم". مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، دوره صد و شصتم، شماره160:271-365.
سالنامه آماری شهر تهران سال 1385.(1385). تهران: سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
سرشماری نفوس و مسکن سال 1385. (1385). تهران: مرکز آمار ایران.
صرافی، مظفر (1379). "شهر پایداری چیست". فصلنامه مدیریت شهری، دوره اول، شماره 4:  6-13.
طبیبیان، محمد. (1378). "تعیین شاخص‌های پایداری و نمود آن در محیط زیست". فصلنامه محیط شناسی، دوره بیست و پنجم، شماره 24:  1-12.
عزیزی، محمدمهدی. (1382). ت‍راک‍م‌ در ش‍ه‍رس‍ازی‌: اص‍ول‌ و م‍عیاره‍ای‌ ت‍ع‍ی‍ی‍ن‌ ت‍راک‍م‌ ش‍ه‍ری‌. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
قرخلو، مهدی و حسینی، سید‌هادی. (1386). "شاخص‌های توسعه پایدار شهری". فصلنامه جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره8:  157-177.
کلانتری، محسن. (1380). بررسی جغرافیایی جرم وجنایت درمناطق شهرتهران. تهران: رساله دکترا دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تهران.
کوشیار، گلرخ. (1382). "شاخص‌های توسعه پایدار". ماهنامه مدیریت،دوره سیزدهم، شماره79 و 80:  32-37.
گزارش تلفیقی مناطق طرح جامع شهر تهران. (1382). تهران.
گودچایلد، باری. (1379). "طراحی مسکن، فرم شهر و توسعه پایدار". فصلنامه مدیریت شهری، دوره اول، شماره 4: 50-60.
محمدزاده تیتکانلو، حمیده و لقایی، حسنعلی. (1378). "مقدمه ای بر مفهوم توسعه پایدار و نقش برنامه ریزی شهری". فصلنامه هنرهای زیبا، دوره ششم، شماره 1: 32-43.
مثنوی، محمد رضا. (1382)." توسعه پایدار و پارادایم‌های جدید توسعه شهری: شهر فشرده و شهر گسترده". فصلنامه محیط شناسی، دوره بیست و نهم، شماره 1: 89-104.
نوابخش، مهرداد و ارجمند سیاه پوش، اسحق. (1388). مبانی توسعه پایدار شهری. تهران: جامعه شناسان.
هال، پیتر و فایفر، اولریخ. (1388). آینده شهری قرن 21. صفایی، ناهید. تهران: جامعه مهندسان مشاور ایران.
Burton, E. (2000). the potential of the compact city for promoting social equity Achieving sustainable urban form: Spon press.
Burton, E., Williams, K., & Jenks, M. (2000). The Compact City and Urban Sustainability: Conflicts and Complexities Tha compact city: a sustainable urban form ? (pp. 198-212): Oxford Brookes University.
Guy, S., & Marvin, S. (2000). Models and pathways: the diversity of sustainable urban futures Achieving Sustainable Urban Form (pp. 9-18).
Maclaren , V. (2004). Urban Sustainability Reporting The sustainable urban development reader (pp. 203-210): Routledge.
NSI, t. N. (2001). ENVIRONMENTAL SUSTAINABILITY INDICATORS IN URBAN AREAS: AN ITALIAN EXPERIENCE. Retrieved from www.unece.org/stats/documents/2001/10/env/wp.16.e.pdf.
Oxford, I. f. (2007). Measuring Social Sustainability:Best Practice from Urban Renewal in the EU. Retrieved from www.brookes.ac.uk/schools/be/oisd/sustainable_communities
Seattle, S. (2004). indicator of sustainable community. www.sustainableseattle.org,
UNDSD UK, U. N. (2005). INDICATORS OF SUSTAINABLE DEVELOPMENT IN THE UK. Retrieved from http://www.un.org/esa/dsd/dsd_aofw_ind/ind_egm1205.shtml.
UNDSD, U. N. (2005). Indicators of Sustainable Development - Review and Assessment. Retrieved from http://www.un.org/esa/dsd/dsd_aofw_ind/ind_egm1205.shtml.