نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
2 استادیار اقلیم شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
3 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Extended Abstract
1- Introduction
Knowing climatic potentials as the background of human activities, constitutes the base for most of the environmental planning and logistics of land; therefore, the majority of the planning of urban development, construction, habitat, architectural, and tourism expansion is perfectly assured when it is accompanied by weather cognition and the use of its various potencies. The most ancient studies and models for knowing and for the degree of influence of climatic elements on human organism along with its bioclimatic diagrams have been done by Bogda in Nigeria (2003) who compared different indices with each other such as Mahani (Evanza) indices, bioclimatic diagram, and the effective temperature. Morillon-Galvez (2004) provided a human bioclimatic atlas Mexico by analyzing given climatic data based on indices of (Olgyay and Givoni). Bouden and Grab (2005) also examined thermal comfort in five cities of Tunisia in two regions. Toy and colleagues (2007) studied and determined the bioclimatic comfort in three different land uses, urban, rural, and urban-sylvan region, in the city of Erzurum in Turkey. In recent years, studies have been done in resort climatology of Arizona in USA by Hartz and colleagues (2006), thermal comfort in Sun Moon Lake by Lin and Matzarakis (2008), and determination of bioclimatic comfort in Erzurm-Rize expressway corridor by using Geographical Intelligence System (GIS) by Zengin and colleagues (2009).
The bulk of studies done in the context of evaluating the bioclimatic of Iran embody various subjects. Some of these studies have investigated the evaluation of only bioclimatic and human comfort conditions, such as Kaviani (1372), Jahanbakhsh (1377:68), Zolfaghari (1386:129), Mohammadi and Saeedi (1387:45), Mahmoodi (1387:44) and Nazemosadat and Majnoni Haris (1387:71). Another group of studies has evaluated bioclimatic of building by indexes of Mahani, Givoni, and Terjung. Some of them are Movahedi and Asakereh (1370), Najar Salyghe (1383: 144), (Khoshhal: 1385) and Shahbakti and Shafiee (1389:59-63). The other group of studies also investigates bioclimatic of Iran in relation with tourism activities, such as Bazrpash and colleagues (1387:94), Sari Sarraf (1389:63), Farajzadeh and Ahmadi (1389:31-42), and Farajzadeh and Matzarakis (2009:545).
2- Data and Methodology
In the present study, monthly given data of climatic elements of Shiraz with 39-yearly statistical period (1971-2009) and with the help of models and bioclimatic indexes of Terjung, Baker, effective temperature, neurotic pressure, and TCI have been evaluated and the best time (months) for planning the environmental activities have been determined in order to reveal the best conditions for human comfort during a year.
3- Discussion
Since Shiraz ,one of the biggest and most populated cities of Iran, has been considered as one of the biggest tourism-industrial poles, the present study while using the most reliable empirical models tries to analyze the bioclimatic conditions of Shiraz from two perspectives: its thermal qualities, and its physiological influences, and a suitable model has been offered for determining the degree of comfort, or the lack of comfort in the studied region during days, months, years, and seasons.
Terjung index reveals that Shiraz during months of January, Febuary, March, April, November, and December has very cool physiological conditions. Months of July and August have hot bioclimatic conditions. Physiological conditions are moderate during months of May June, September, and October. In the method of Baker, during cold period of the year (months of December, January, Febuary, March) moderate changes of human bioclimatic as a result of cool and cold weather is observed in Shiraz. Environmental conditions in spring change from relative stimulus and pressure to moderate and mild conditions. Environmental conditions during summer are tolerable, and in spring because of having moderate, mild weather, they are suitable for human comfort.
The results of analyzing Tourism Climate index (TCI), show that months April and November have the best climatic condition (the excellent degree) for comfort. The months of December, January, Febuary, March by sitting in the group of good degree have the relative appropriate conditions for environmental activities. Shiraz is not suitable for tourism activities during the months of June until September because of its low degree and the lack of conditions for comfort.
There are conditions of comfort in neurotic pressure index during the months of June until October. May and October have cool conditions of comfort while the months of April and November have very cool coefficient of comfort. Coefficient of comfort is cold during the months of January, Febuary, March, and December, and finally August has warm coefficient with conditions of comfort .In Effective Bioclimatic Indexes during the months of may until October conditions of comfort while the months of July and August have warm conditions and the other months have very cool conditions.
The study and comparison of indexes reveal that the best conditions of comfort for environmental activities in Shiraz from time perspective are in May, Juan, and October. During the cold period of every year (from November to April), Shiraz is excluded from the limits of bioclimatic comfort because of its very cool bioclimatic conditions. It also has warm and unfavorable bioclimatic conditions during July and August. As a whole, spring with its unique conditions for human comfort is the best season for environmental and tourism activities in Shiraz.
4- Conclusion
The analysis of human comfort by using bioclimatic indexes reveals that bioclimatic index of Shiraz mostly has a wide range of variety during the year and changes from warm conditions to very cool conditions. Despite trivial differences, all indexes present the same aspects of climatic comfort of Shiraz.
The analysis and comparison of bioclimatic indexes reveal that from time perspective the best conditions for environmental activities Shiraz is in May, June, September and October. Duringcold period of year (from December to March), Shiraz is excluded from the limits of bioclimatic comfort because of its very cool bioclimatic conditions. It also has warm and unfavorable bioclimatic conditions during July and August. As a whole, spring with its unique conditions for human comfort, is the best season for environmental and tourism activities in Shiraz.
کلیدواژه‌ها [English]
مقدمه
شناخت پتانسیلهای اقلیمی، به عنوان بستر فعالیتهای انسانی، پایه و اساس غالب برنامه ریزی‌های محیطی و آمایش سرزمین را تشکیل میدهد؛ چنانچه تضمین توفیق کامل غالب برنامه ریزی‌های توسعه شهری، عمرانی، سکونتگاهی، معماری و جهانگردی هنگایی به دست میآید که با شناخت آب و هوا و استفاده از توانهای گوناگون آن همراه باشد.
یکی از عوامل مؤثر بر زندگی، آسایش و سلامتی انسان، شرایط جوی و اقلیمی است که امروزه در قالب شاخه ای از علم با عنوان زیست اقلیم انسانی مورد بررسی و مطالعه قرار میگیرد (محمدی،1387: 73). بیوکلیماتولوژی، علم مطالعه و ارزیابی تأثیر آب و هوا بر روی موجودات زنده اعم از گیاهان، جانوران و انسان است. با توجه به این گرایش منظور از شرایط آسایش، مجموعه شرایطی است که از نظر حرارتی برای80 درصد از افراد مناسب باشد؛ یا به عبارت دیگر انسان در آن شرایط احساس گرما و سرما نکند. حالت خنثی بودن حرارتی نیز شرایطی است که ارگانیسم انسانی می‌تواند بیلان حرارتی خود را به بهترین شکل موجود حفظ کند، بدون اینکه دچار کمبود یا مازاد انرژی شود. در شکلگیری شرایط آسایش انسان از دیدگاه اقلیمی چهار عنصر دما، باد، رطوبت و تابش نقش عمدهای دارند. در این این عناصر دما و رطوبت تأثیر بیشتری در سلامت و راحتی انسان دارند و به همین دلیل بیشتر مدلها و شاخصهای سنجش آسایش انسان بر این دو عنصر استوار شده است.
طی سالهای اخیر روشها و مدلهای گوناگونی برای شناخت و درجه تأثیر عناصر اقلیمی بر روی ارگانیسم انسان ابداع شده است و در مورد سنجش شرایط آسایش و راحتی انسان پژوهشهای متعددی انجام شده است. قدیمیترین مطالعات شامل مطالعه مدل اولگی است که در دههی شصت با ارائهی نمودار زیست اقلیمی به تعیین نقش جداگانه و مشخص عوامل پرداخت. او بر اساس آزمایشها و محاسباتی که در چهار منطقه مختلف اقلیمی آمریکا انجام داد، نتیجه گرفت که نیاز به ظرفیت و مقاومت حرارتی مناطق یکسان نیست. در همین دهه گیونی نمودار بیو کلیمایی را ارائه کرد. (ترجونگ[1]، 1966) تقسیم بندی بیوکلیمایی را مطرح کرد و طی آزمایشهای متعددی که روی انسان انجام داد، حاصل آن را به صورت نمودار ارائه کرد.
(هونام[2]،1967) نیز با استفاده از شاخص دمای مؤثر،آسایش اقلیمی شهر «آلیس اسپرینگز[3]»را مورد مطالعه قرار داد و مشاهده کرد که قسمت قابل توجهی از فصل گرم سال در این شهر از لحاظ آسایش اقلیمی نامساعد است.(بوگا[4]، 2003) به منظور تعیین شاخصهای قابل اطمینان برای حفاظت از فشارهای حرارتی در نیجریه، شاخصهای مختلف از جمله شاخص ماهانی، اوانز، نمودار زیست اقلیم و حرارت مؤثر را با هم مقایسه کردند. (موریلون-گالوز[5]، 2004) اطلس بیوکلیمای انسانی مکزیکو را با تحلیل دادههای اقلیمی دوره 1980-1951م. و براساس شاخصهای الگی و گیونی تهیه کردند.
(بودن و گراب[6]،2005) نیز به بررسی آسایش حرارتی در پنج شهر تونس از دو منطقه پرداختند. آنها در تحقیق خود از حدود 200 نفر در خصوص شرایط زندگی طبیعی خود در محیط کار و محل زندگی در هر ماه از یک سال سوال کرده و نتایج آن را با شاخصهای آسایش حرارتی مقایسه کردند. نتایج مطالعه نشان دهنده وجود ارتباط معنیدار بین شرایط آسایش حرارتی اعلام شده با شاخصهای آسایش حرارتی بوده است. (توی[7]، 2007) به مطالعه و تعیین آسایش بیوکلیماتیک در شهر ارزروم در سه منطقه شهری، روستایی و شهری جنگلی ترکیه پرداختند و نتیجه گرفتند که مناطق شهری جنگلی سازگاری بیشتری با شاخص آسایش حرارتی مورد استفاده دارد.
در سالهای اخیر مطالعه اقلیم شناسی استراحتی اریزونای آمریکا(هارتز[8]، 2006)، مطالعه آسایش حرارتی در دریاچه سان مون[9] تایوان(لین و ماتزاراکیس[10]، 2008) و تعیین آسایش زیست اقلیمی در مسیر ارض روم با سیستم اطلاعات جغرافیایی(زنگین[11]، 2009) انجام شده است.
مطالعات انجام شده در زمینه ارزیابی اقلیم زیستی کشور دارای تنوع موضوعی خاص است و می‌توان آنها را به سه دسته تقسیم نمود. بخشی از این مطالعات به ارزیابی اقلیم زیستی محض پرداخته و شرایط راحتی انسان را در ایام مختلف سال در مناطق مورد مطالعه خود تبیین نموده‌اند؛ مانند: (کاویانی،32:1372)، (جهانبخش، 68:1377)، (پاینده،73:1384)، (ذوالفقاری،129:1386)، (محمدی و سعیدی،45:1387) و (محمودی، 44:1387). (ناظم السادات و مجنونی هریس، 71:1387) به بررسی میزان راحتی انسان در شرایط اقلیمی مختلف در شهرهای شیراز و بندرعباس پرداختند و بیان نموند که دمای ظاهری شیراز به دلیل رطوبت نسبی کم، پایین‌تر از دمای مشاهده شدة این شهر قرار میگیرد و تا اندازه‌ای در احساس رضامندی هوا در این شهر مؤثر است. خطر وقوع گرمازدگی، آفتابزدگی، انقباض حرارتی عضلات و تحلیل رفتگی حرارتی به‌ترتیب در شهرهای بندرعباس و شیراز در روزها و ماههای گرم تابستان، بخصوص در روزهای مربوط به ماههای تیر و مرداد بیشتر است. تعیین دمای ظاهری بیشینة روزانه در این شهرها مشخص کرد که به دلیل بالا بودن دما، در ساعات گرم روز تنش گرمایی به‌صورت جدی سلامت مردم را تهدید میکند.
طیف دیگری از مطالعات انجام گرفته در رابطه با معماری و ساختمان است مانند: (رازجویان،1375)، (موحدی و عساکره،1370: 23)، (نجار سلیقه،144:1383)، (خوشحال،1385: 173) و (شاه بختی و شفیعی،1389: 59) اینگونه مطالعات به ارزیابی زیست اقلیم ساختمان از طریق شاخص‌هایی مانند ماهانی، گیونی، ترجونگ و ... پرداخته اند. (صفایی پور،113:1389) ضمن بررسی تاثیر عناصر اقلیمی در معماری شهر لالی یافت که آسایش حرارتی در لالی در طی بیشتر شبها مناسب بوده ولی در بیشتر ماههای سال آسایش حرارتی در روز مناسب نیست. بهترین جهت قرارگیری ساختمانها جهت شمالی- جنوبی با کشیدگی شرقی- غربی است. فاصله گذاری بین ساختمانها بافت فشرده و متراکم و اندازه بازشوها در اندازه کوچک مناسبتر است. دیوارهای داخل و خارجی و بام‌ها، باید از مصالح سنگین ساخته شوند تا زمان تاخیر این مصالح بیشتر از 8 ساعت باشد. گروه دیگری از مطالعات نیز به بررسی اقلیم زیستی کشور در رابطه با فعالیت گردشگری پرداختهاند مانند: (بذرپاش،94:1387)، (ساری صراف،63:1389)، (فرج زاده و احمد آبادی،32:1389) و (فرج زاده و ماتزارکیس[12]،545:2009).
از آنجا که شیراز به عنوان یکی از بزرگترین و پرجمعیت ترین شهرهای ایران از قطب‌های بزرگ گردشگری محسوب می‌شود، در پژوهش حاضر سعی شده است تا ضمن بهره گیری از معتبرترین مدلهای تجربی، شرایط اقلیم زیستی شهر مذکور از نظر کیفیت حرارتی و آثار فیزیولوژیکی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد و الگوی مناسبی به منظور تعیین درجه آسایش(راحتی)، یا عدم آسایش در منطقه مورد مطالعه در طول ماهها و فصول مختلف برای برنامهریزی گردشگری ارائه گردد.
- داده‌ها و روش‌شناسی
شهر شیراز به لحاظ وجود تنوع و تعدد جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی خاص خود از مناطق منحصر به فرد گردشگری است و می‌تواند به عنوان قطب اکوتوریسم کشور مطرح باشد. شهر شیراز به لحاظ توانمندیهای متعددی که در جهت جذب گردشگر دارد نیازمند به شناخت و ارزیابی اقلیم آسایش با استفاده از روش‌های علمی مورد قبول است تا بطور سیستماتیک تاًثیر عناصر اقلیمی بر فعالیتهای گردشگران را مشخص و پتانسیل‌ها و قابلیت‌های اقلیمی آن مورد استفاده گردشگران و برنامه ریزان قرار گیرد.
شهرستان شیراز به مرکزیت شهر شیراز با وسعت8725 کیلو متر مربع،5/8 درصد از کل مساحت استان را به خود اختصاص داده است. این شهرستان بین نصف النهارهای 52 درجه و1 دقیقه تا 53 درجه و 34 دقیقه طول شرقی و مدارهای 28 درجه و 58 دقیقه تا 29 درجه و 54 دقیقه عرض شمالی قرار گرفته است (حسینی،10:1381). ارتفاع شهر شیراز از سطح دریا 1448 متر است و طبق سرشماری سال 1385 جمعیت آن1227331 نفر می‌باشد(سرشماری، 1385).
دادههای مورد بررسی در این پژوهش شامل تمامی اندازه‌گیری‌های ماهانه عناصر اقلیمی ایستگاه سینوپتیک شیراز با دوره آماری 39 ساله (1388-1350) است که به عنوان پایگاه اطلاعاتی مورد پردازش قرار گرفته است (سازمان هواشناسی کشور، 1389).
روش تحقیق در این پژوهش مبتنی بر استفاده از روابط ریاضی، مدلها و شاخصهای زیست اقلیمی و نرم افزارهای رایانهای است که آسایش انسان را با توجه به ویژگیهای آب و هوایی منطقه مورد مطالعه که توانایی‌ها و محدودیتهای خاص خود را دارد، ارزیابی مینماید. در این مقاله با استفاده از شاخصهای ترجونگ، بیکر، دمای مؤثر، فشار عصبی و TCI شرایط آسایش انسانی شهر شیراز طی 12 ماه سال محاسبه و بررسی شده است و بهترین زمان(ماهها) برای برنامه ریزی فعالیتهای محیطی- گردشگری مشخص گردیده است.
- تحلیل یافته‌ها
- شاخص ترجونگ
شاخص ترجونگ یکی از مهم ترین روش‌های زیست اقلیمی برای ارزیابی آسایش انسان محسوب می‌شود. امتیاز این روش نسبت به سایر روشها این است که از کلیه مشخصههای اقلیمی، یعنی دما، رطوبت، باد، تابش و ساعات آفتابی که مجموعۀ شرایط دمایی بدن انسان را کنترل میکنند، همزمان استفاده شده است. با استفاده از این شاخص می‌توان مناسبترین منطقه را برای اقامت و سکونت افرادی که از حساسیت و بیماریهای مربوط به نوعی هوا و اقلیم رنج می‌برند، مشخص کرد (کاویانی،32:1372). علاوه بر این می‌تواند در تعیین محل مناسب برای احداث ساختمان‌های حساس از قبیل آسایشگاهها، بیمارستانها، تفریحگاهها، صنعت گردشگری و برنامهریزی‌های شهری و منطقهای کاربرد فراوانی داشته باشد (گیونی،1997).
شاخص ترجونگ بر اساس ضریب راحتی و ضریب تأثیر خنک کنندگی باد استوار است که با توجه به دادههای اقلیمی منطقۀ
مورد مطالعه (جدول 1)، بررسی شده و نتایج آنها به صورت جداول و نمودار ارائه شده است. برای تعیین ضریب راحتی از شکل (1) استفاده می‌شود. این نمودار در واقع نشان دهنده میزان آسایشی است که انسان در شرایط ترکیبهای متفاوت دما، رطوبت و شرایط متعارف، یعنی پوشش معمولی و عدم فعالیت فیزیکی به دست میآورد (ترجونگ،1968). در شکل (1)، محور افقی، معرف دما بر حسب درجۀ فارنهایت و خطوط منحنی، معرف رطوبت نسبی بر حسب درصد است. محل برخورد این دو عنصر در شرایط متفاوت، در محدوده‌های مختلفی قرار میگیرد، که با اعداد و نمادهایی نشان داده شده است(جدول 2)
جدول 1- دادههای ماهانه متغیرهای هواشناسی ایستگاه سینوپتیک شیراز
|
ماه |
DBT(C) |
Tmax(C) |
RH(mean)% |
RH(Min)% |
R(mm) |
S(Hr) |
W(m/s) |
|
دی |
6/6 |
6/12 |
61 |
37 |
22/79 |
3/318 |
12 |
|
بهمن |
3/7 |
6/13 |
57 |
32 |
71/58 |
5/328 |
13 |
|
اسفند |
1/11 |
7/17 |
51 |
26 |
23/49 |
9/354 |
15 |
|
فروردین |
1/15 |
2/22 |
48 |
24 |
92/38 |
7/393 |
15 |
|
اردیبهشت |
9/20 |
9/28 |
36 |
16 |
77/12 |
35/398 |
15 |
|
خرداد |
1/26 |
1/35 |
25 |
10 |
44/0 |
14/432 |
13 |
|
تیر |
4/29 |
1/38 |
24 |
10 |
56/0 |
66/429 |
12 |
|
مرداد |
2/29 |
7/37 |
27 |
12 |
29/1 |
44/410 |
13 |
|
شهریور |
1/26 |
2/35 |
27 |
11 |
08/0 |
42/397 |
11 |
|
مهر |
7/20 |
8/29 |
32 |
13 |
64/1 |
8/355 |
12 |
|
آبان |
6/14 |
7/22 |
44 |
21 |
56/19 |
2/352 |
11 |
|
آذر |
2/9 |
1/16 |
55 |
31 |
72/64 |
6/321 |
12 |
شکل 1- محدودهی ضرایب راحتی شهر شیراز برحسب بررسی ترجونگ(1966)
جدول 2- مفاهیم، نمادها و علائم شاخص ضریب راحتی
|
سمبل |
احساس غالب |
گروه |
|
|
6- |
ماورای سرما |
Uc |
Ultra cold |
|
5- |
فوق العاده سرد |
Ec |
Extremely cold |
|
4- |
بسیار سرد |
Vc |
Very cold |
|
3- |
سرد |
Cd |
Cold |
|
2- |
بسیار خنک |
K |
Keen |
|
1- |
خنک |
C |
Cool |
|
0 |
مطبوع |
M |
Moderate |
|
1+ |
گرم |
W |
Warm |
|
a2+ |
داغ |
H |
Hot |
|
b2+ |
بسیار داغ |
S |
Very hot |
|
3+ |
فوق العاده داغ |
Eh |
Extremely hot |
بر اساس جدول(3) در منطقهی مورد مطالعه شش ماه از سال، یعنی ماههای دی، بهمن، اسفند، فروردین، آبان و آذر در محدودهی 2- شکل(1) قرار میگیرد که معرف شرایط فیزیولوژیک بسیار خنک است؛ ماههای تیر و مرداد در محدودۀ 1+ واقع می شوند که وضعیت گرم را در روی چارت نشان میدهد و ماههای اردیبهشت، خرداد، شهریور و مهر در محدودهی آسایش صفر واقع شده‌اند که مبین شرایط فیزیولوژیک مطبوع می باشد. بطور کلی با توجه به چارت راحتی و روابط و فرمولهای محاسبه شده، شرایط فیزیولوژیک سالانه در شیراز در محدوده نزدیک به آسایش قرار میگیرد. بر اساس شاخص ترجونگ بتریب فصل بهار و اوایل پاییز بهترین و فصول تابستان و زمستان نامناسبترین زمان گردشگری در شیراز است.
جدول 3- ضرایب راحتی شهر شیراز بر اساس شاخص ترجونگ
|
آذر |
آبان |
مهر |
شهریور |
مرداد |
تیر |
خرداد |
اردیبهشت |
فروردین |
اسفند |
بهمن |
دی |
ماه پارامتر |
|
D |
N |
O |
S |
A |
J |
J |
M |
A |
M |
F |
J |
|
|
2- |
2- |
0 |
0 |
1+ |
1+ |
0 |
0 |
2- |
2- |
2- |
2- |
محدوده ضریب راحتی ترجونگ |
|
K |
K |
M |
M |
W |
W |
M |
M |
K |
K |
K |
K |
گروه ضریب راحتی ترجونگ |
|
بسیار خنک |
بسیار خنک |
مطبوع |
مطبوع |
گرم |
گرم |
مطبوع |
مطبوع |
بسیار خنک |
بسیار خنک |
بسیار خنک |
بسیار خنک |
احساس غالب |
|
2- |
0 |
1+ |
2+a |
2+a |
2+a |
2+a |
1+ |
0 |
2- |
2- |
2- |
محدوده ضریب راحتی(روز) |
|
K |
M |
W |
H |
H |
H |
H |
W |
M |
K |
K |
K |
گروه ضریب راحتی(روز) |
|
بسیار خنک |
مطبوع |
گرم |
داغ |
داغ |
داغ |
داغ |
گرم |
مطبوع |
بسیار خنک |
بسیار خنک |
بسیار خنک |
احساس غالب در روز |
|
2- |
2- |
2- |
2- |
0 |
0 |
2- |
2- |
2- |
2- |
3- |
3- |
محدوده ضریب راحتی(شب) |
|
K |
K |
K |
K |
M |
M |
K |
K |
K |
K |
CD |
CD |
گروه ضریب راحتی(شب) |
|
بسیار خنک |
بسیار خنک |
بسیار خنک |
بسیار خنک |
مطبوع |
مطبوع |
بسیار خنک |
بسیار خنک |
بسیار خنک |
بسیار خنک |
سرد |
سرد |
احساس غالب در شب |
تعیین ضریب راحتی روز
در روش ترجونگ، برای تعیین ضریب راحتی روز، در ماههای مختلف سال از میانگین حداکثر دمای روزانه به درجۀ فارنهایت و میانگین حداقل رطوبت نسبی روزانه به درصد استفاده می شود. بر اساس جدول (3) در منطقهی شیراز چهار ماه از سال، یعنی ماههای خرداد، تیر، مرداد و شهریور در محدودهیa2+ قرار می گیرند که معرف شرایط فیزیولوژیک داغ است و طی چهار ماه از سال یعنی دی، بهمن، اسفند و آذر در محدودۀ 2- واقع می شود که شرایط ضریب آسایش بسیار خنک را دارد. دو ماه فروردین و آبان در محدودهی صفر که شرایط آسایش مطبوع است و دو ماه اردیبهشت و مهر در محدودهی آسایش 1+ قرار می گیرد که وضعیت هوای گرم را نشان می دهد.
تعیین ضریب راحتی شب
برای تعیین ضریب راحتی شب در طول سال، بر پایهی شاخص ترجونگ، ضریب راحتی شب از میانگین حداقل دمای روزانه به درجهی فارنهایت و میانگین حداکثر رطوبت نسبی روزانه به درصد محاسبه می شود. در جدول شمارهی (3) شرایط فیزیولوژیک شهر شیراز بر اساس شکل شمارهی (1) و خصوصیات اقلیمی محاسبه شده و نتایج زیر به دست آمده است. در این شهر هشت ماه اسفند، فروردین، اردیبهشت، خرداد، شهریور، مهر، آبان و آذر در محدودهی 2- قرار می گیرند که بیانگر شرایط فیزیولوژیک بسیار خنک هستند و ماههای دی و بهمن در محدوده 3- قرار دارند که نشان دهنده وضعیت ضریب راحتی سرد بر روی چارت است. ماههای تیر و مرداد نیز در محدودهی0 (صفر) قرار میگیرند و دارای شرایط فیزیولوژیک مطبوع هستند.
شاخص بیکر
برای ارزیابی آسایش انسان در شهر شیراز از شاخص بیوکلیمای بیکر(1972) نیز استفاده شده است. این روش به دلیل این که در میان تمام عناصر اقلیمی در رابطه با ترکیب بیو کلیمای انسانی که تلفیقی از کمیتهای دما و جریان باد است، جامعتر و مناسبتر است؛ انتخاب شده است. بیکر برای محاسبه قدرت خنک کنندگی محیط (cp) از رابطه زیر استفاده کرده است.
رابطهی(1) mcal/cm2/Sec (t- 5/36)×(632/0V×34/0+26/0 Cp=(
در رابطه فوق:
V: سرعت باد بر حسب متر بر ثانیه
t: معدل دمای روزانه بر حسب درجه سلسیوس است.
در رابطه (1) قدرت خنک کنندگی محیط با توجه به اختلاف بین دمای بدن و دمای هوا بر حسب mcal/cm2/Secنشان داده شده است. بیکر درجات خنک کنندگی محیط و آستانه‌های تحریک بیو کلیمای انسانی (آسایش انسان) را به صورت جدول (4) ارائه کرده است.
جدول 4- درجات قدرت خنک کنندگی محیط و آستانه‌های بیوکلیمایی بر حسب روش بیکر
|
شماره محدوده |
میزان CP |
شرایط محیطی |
شرایط بیوکلیمای انسانی |
|
A |
0-4 |
داغ،گرم، شرجی و نامطبوع |
فشار بیوکلیمایی |
|
B |
5-9 |
گرم قابل تحمل |
محدودۀ آسایش بیوکلیمایی |
|
C |
10-19 |
ملایم و مطبوع |
محدودۀ آسایش بیوکلیمایی |
|
D |
20-29 |
خنک |
تحریک ملایم |
|
E |
30-39 |
سرد و کمی فشار دهنده |
تحریک متوسط تا شدید |
|
F |
40-49 |
خیلی سرد |
به طور متوسط آزار دهنده |
|
J |
50-59 |
سرد نامطبوع |
به شدت آزار دهنده |
بر اساس جدول (4) در روش بیکر چنانچه مقدار cp کمتر از 5 و یا بیشتر از 20 باشد؛ فشار بیو کلیمایی وجود خواهد داشت. در حالت اول به دلیل درجه حرارت زیاد شرایط نامطلوب ایجاد می‌شود و در حالت دوم به دلیل برودت محیط، شرایط عدم آسایش بوجود میآید. با استفاده از دادههای اقلیمی جدول (1) و به کمک شاخص بیکر مقدار خنک کنندگی محیط در ماههای مختلف سال برای شهر شیراز محاسبه و به صورت جدول (5) تنظیم شده است.
جدول 5- میزان cp برای ماههای مختلف سال در شهر شیراز(بر حسب میکرو کالری بر سانتیمتر مربع)
|
آذر |
آبان |
مهر |
شهریور |
مرداد |
تیر |
خرداد |
اردیبهشت |
فروردین |
اسفند |
بهمن |
دی |
|
52/20 |
51/17 |
63/13 |
81/9 |
93/6 |
32/6 |
7/8 |
33/13 |
99/17 |
33/22 |
64/23 |
6/22 |
شکل 2- روند ماهانه تحریکات زیست اقلیم انسانی شهر شیراز
بر اساس ارقام به دست آمده در جدول (5)، نمودار روند ماهانه تحریک بیو کلیمایی شهر شیراز ترسیم شده است. بررسی شکل (2) آشکار می‌سازد که در دوره سرد سال، طی ماههای آذر، دی، بهمن و اسفند که محدوده آن با حرف D نشان داده شده است؛ مقدار cp شیراز بیش از 22 میکرو کالری بر سانتیمتر مربع در ثانیه است که نشان دهندهی تحریک ملایم زیست اقلیم انسانی ناشی از خنکی و سرمای فصل زمستان است. با آغاز بهار بتدریج از مقدار cp کاسته می‌شود، به گونه ای که شرایط محیطی از حالت تحریک و فشار نسبی به حالت شرایط ملایم و مطبوع که محدودهی شرایط آسایش زیست اقلیمی است تغییر می‌یابد( محدودی حرف C).
در تابستان مقدار cp به شدت کاهش می‌یابد بطوری که مقدار آن در ماههای تیر و مرداد به 3/6 و9/6 میکرو کالری میرسد در نتیجه شرایط محیطی شهر شیراز گرم قابل تحمل بوده و در محدوده آسایش زیست اقلیمی قرار دارد (محدوده حرف B).
در فصل پاییز، میزان قدرت خنک کنندگی محیط افزایش می‌یابد و مقدار cp در ماههای مهر و آبان به ترتیب به 6/13 و 5/17 میکروکالری میرسد در نتیجه شرایط محیطی شیراز با تغییر به آب و هوای ملایم و مطبوع، در محدوده آسایش انسانی قرار میگیرد (محدودی حرف C).
نتایج حاصل از شاخص بیکر نشان میدهد که فصول بهار و پاییز مناسبترین زمان برای فعالیتهای گردشگری در شیراز است.
شاخص زیست اقلیمی TCI
شاخص اقلیم توریستی(TCI) بوسیله میسزکوفسکی[13] ابداع شده است. این شاخص ترکیبی، عناصر اقلیمی را که بیشترین ارتباط را با کیفیت تجربه توریستی برای غالب توریست‌ها دارد، به طور سیستماتیک بررسی میکند. امتیاز روش (TCI) نسبت به سایر روشها این است که این شاخص از کلیه متغیرهای مهم اقلیمی یعنی دما، رطوبت، بارش، باد و ساعات آفتابی که مجموعه شرایط حرارتی بدن انسان را کنترل میکنند، در ارتباط با فعالیتهای محیطی استفاده میکند، ساری صراف (1389).
در این شاخص به علت محدودیت دادههای هواشناسی، تعداد متغیرهای مورد استفاده به 7 مورد کاهش یافته است. این متغیرها عبارتند از: میانگین حداکثر ماهانه دمای روزانه، میانگین دمای روزانه، حداقل رطوبت نسبی روزانه(به درصد)، میانگین رطوبت نسبی، بارش (mm)، ساعات آفتابی و میانگین سرعت باد (m/s یاkm/h).
این 7 متغیر تشکیل 5 زیر شاخص را در (TCI) می‌دهند. با یک سیستم رتبه دهی استاندارد که میزان آن از 5 (مقدار مطلوب و ایده آل) تا 3- (فوق العاده نامطلوب و نامساعد) است، پایه عمومی و کلی برای اندازه گیری هر زیر شاخص فراهم شده است توپای (2007). این زیر شاخصها عبارتند از:
- شاخص آسایش روزانه(CID): برای محاسبه این زیر شاخص از متغیرهای حداکثر دمای روزانه و میانگین حداقل رطوبت نسبی روزانه استفاده شده است. این زیر شاخص شرایط آسایش گرمایی را در مواقعی که حداکثر فعالیت محیطی وجود دارد؛ نشان میدهد و سهم آن در (TCI)،40 درصد است. برای اندازه گیری آسایش حرارتی از متغیرهای دما و رطوبت بر مبنای نمودار ضریب راحتی، شکل (3) استفاده شده و ارقام آن از محل تقاطع دما و رطوبت نسبی به دست میآید (میسزکوفسکی، 1985). در شاخص آسایش، مساعدترین و بهینه ترین منطقه از لحاظ آسایش گرمایی محدوده بین 27-20 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 70-30 درصد می‌باشد که مقدار (TCI) آن با ارزش 5 مشخص می‌شود.
- شاخص آسایش شبانه روزی(CIA): متغیرهایی که در این زیر شاخص استفاده می‌شوند شامل میانگین دمای روزانه و میانگین رطوبت نسبی روزانه می‌باشند. این شاخص چون شرایط آسایش حرارتی را در کل شبانه روز نشان میدهد حتی در مدتی که افراد در حال استراحت هستند، اهمیت کمتری نسبت به شاخص قبلی دارد و فقط سهم10 درصدی در(TCI) دارد. برای محاسبه شاخص آسایش24 ساعته از متغیرهای میانگین روزانه دما و میانگین رطوبت نسبی روزانه بر مبنای نمودار ضریب راحتی شکل شمارهی(3) استفاده می‌شود (میسزکوفسکی، 1985). در مجموع می‌توان گفت که سهم دو شاخص(CID) و (CIA) در مقدار (TCI) یک منطقه 50 درصد است.
- بارش(p): بارش بطور کلی اثری منفی در تفریحات و فعالیتهای محیطی دارد. در سیستم رتبه دهی، با افزایش بارش، مقدار رتبه آن کاهش می‌یابد که تأثیر منفی افزایش بارش را در لذت، تفریح و آسایش اقلیمی افراد نشان میدهد. سهم این زیر شاخص در (TCI) 20 درصد است.
- ساعات آفتابی(S): بطور کلی نور خورشید در فعالیتهای محیطی اثر مثبت دارد اما در اقالیم داغ اثر ناراحت کننده و عدم آسایش دارد. ساعات آفتابی نیز مانند بارش دارای وزن 20 درصدی در (TCI) است. در کل بیشترین نور آفتاب، بیشترین رتبه را به خود اختصاص میدهد. در فرمول (TCI) از متغیر میانگین ساعات آفتابی در روز( تقسیم میانگین ماهانه ساعات آفتابی بر تعداد روزهای هر ماه)استفاده می‌شود و برای تعیین رتبه از جدول مربوطه استفاده می‌گردد، میسزکوفسکی(1985).
شکل 3- نمودار سایکرومتریک شاخص آسایش حرارتی بر اساس دمای مؤثر(ASHRAE,2001)
- جریان هوا، میانگین سرعت باد(W): اثر این متغیر بستگی به دمای هوا دارد. در اقلیم داغ به علت تبخیر و خنک کنندگی دارای اثر مثبت است ولی در اقلیم سرد به علت اثر خنک کنندگی باد تأثیر منفی در آسایش دمایی انسان دارد. همچنین هر چه قدر سرعت باد افزایش یابد باعث افزایش عدم آسایش می‌شود و به عنوان یک عامل منفی در امر فعالیتهای محیطی رتبه آن در فرمول (TCI) کمتر می‌شود. با توجه به اثرات متفاوت باد در احساس آسایش اقلیمی در مناطق مختلف، 4 نوع سیستم رتبه بندی باد برای (TCI) در نظر گرفته شده است، میسزکوفسکی(1985).
برای محاسبه شاخص اقلیم توریستی، متغیرهای یاد شده از جدول (1) استخراج شده سپس با توجه به اهمیت نسبی شان در آسایش محیطی وزن دهی و رتبه بندی می‌شوند و مقادیر زیر شاخصها به دست میآید و در نهایت، در رابطه(2) قرار میگیرند تا مقدار (TCI) محاسبه شود جدول (6).
رابطهی(2) +2P+2S+W) CID+CIA4)TCI=2
جدول 6- رتبه‌های مربوط به مؤلفه‌های مؤثر بر شاخص اقلیم گردشگری شهر شیراز
|
مؤلفه‌ها / ماه |
دی |
بهمن |
اسفند |
فروردین |
اردیبهشت |
خرداد |
تیر |
مرداد |
شهریور |
مهر |
آبان |
آذر |
|
R |
5/2 |
5/3 |
5/3 |
4 |
5 |
5 |
5 |
5 |
5 |
5 |
5/4 |
3 |
|
S |
5/3 |
5/3 |
5/3 |
4 |
5/4 |
5 |
5 |
5 |
5 |
5/4 |
4 |
5/3 |
|
W |
4 |
4 |
4 |
3 |
5 |
0 |
0 |
0 |
5/0 |
4 |
5/3 |
5/3 |
|
CLA |
2 |
2 |
5/2 |
3 |
5 |
3 |
5/ |
5/1 |
3 |
5/4 |
5/2 |
2 |
|
CID |
5/2 |
75/2 |
75/3 |
5 |
1 |
0 |
0 |
0 |
0 |
5/0 |
5/4 |
4 |
نتایج حاصل از ارزیابی و پهنه بندى شاخص اقلیم گردشگری برای استان فارس و شهر شیراز طی ماههای مختلف سال نشان می دهد که ماههای فروردین، مهر و آبان بهترین وضعیت اقلیمی(رتبه توصیفی عالی) را از نظر آسایشی دارند. بر این اساس بهترین فصول گردشگری در شهر شیراز اوایل بهار و نیمه اول پاییز است. ماههای اردیبهشت، خرداد، شهریور، آذر، و اسفند با قرار گرفتن در گروه رتبه توصیفی خوب از شرایط نسبتاً مناسبی برای فعالیتهای محیطی برخوردار هستند. طی ماههای دی، بهمن، تیر و مرداد شهر شیراز با داشتن رتبه توصیفی قابل قبول از شرایط مناسبی برای آسایش انسانی برخوردار نیست شکل (4) و جدول (7).
ادامه شکل 4- پهنه بندیآسایش اقلیمی استان فارس با استفاده از شاخص اقلیم گردشگری (TCI) برای پاییز و زمستان
جدول 7- مقادیر ماهانه (TCI) شهر شیراز
|
عناصر/ ماه |
دی |
بهمن |
اسفند |
فروردین |
اردیبهشت |
خرداد |
تیر |
مرداد |
شهریور |
مهر |
آبان |
آذر |
|
TCI |
55 |
58 |
69 |
84 |
66 |
61 |
57 |
58 |
61 |
80 |
82 |
69 |
|
رتبه توصیفی |
قابل قبول |
قابل قبول |
خوب |
عالی |
خوب |
خوب |
قابل قبول |
قابل قبول |
خوب |
عالی |
عالی |
خوب |
شاخص دمای مؤثر(-Temperature effective)
مبنای این روش نیز بر استفاده از دمای هوا و رطوبت قرار دارد و با کمک این دو پارامتر امکان بررسی وضعیت آسایش اقلیمی فراهم می‌شود. دمای موثر با استفاده از رابطه زیر محاسبه می‌شود:
(3)
در این رابطهT : دمای هوا برحسب درجه سانتیگراد، RH: رطوبت نسبی بر حسب درصد و ET: مقدار دمای مؤثر است.
جدول 8- آسایش انسان بر اساس دمای مؤثر(محمدی،1386)
|
دمای مؤثر بر حسب سانتیگراد |
ضریب راحتی |
|
30< |
بسیار گرم |
|
30-5/27 |
شرجی |
|
5/27 تا 6/25 |
خیلی گرم |
|
6/25 تا 2/22 |
گرم |
|
2/22 تا 8/17 |
آسایش |
|
8/17 تا 5/15 |
خنک |
|
5/15 تا 67/1 |
خیلی خنک |
|
10- تا 67/1 |
سرد |
|
20- تا 10- |
خیلی سرد |
|
20- > |
بسیار سرد |
بر اساس ضرایب آسایش انسانی در این روش جدول (8)، طی ماههای اردیبهشت، خرداد، شهریور و مهر شهر شیراز در شرایط آسایش قرار دارد. طی ماههای تیر و مرداد شیراز دارای شرایط گرم بوده و در خارج از محدوده آسایش است. در ماههای دی، بهمن، اسفند، فروردین، آبان و آذر نیز با داشتن شرایط خیلی خنک، شیراز از محدوده آسایش فاصله میگیرد جدول (9).
جدول 9- وضعیت آسایش اقلیمی بر اساس دمای مؤثر در شهر شیراز
|
آذر |
آبان |
مهر |
شهریور |
مرداد |
تیر |
خرداد |
اردیبهشت |
فروردین |
اسفند |
بهمن |
دی |
ماه /پارامتر |
|
3/9 |
5/13 |
8/17 |
4/21 |
6/23 |
5/23 |
3/21 |
1/18 |
1/14 |
9/10 |
8/7 |
1/7 |
مقدار دمای مؤثر |
|
خیلی خنک |
خیلی خنک |
آسایش |
آسایش |
گرم |
گرم |
آسایش |
آسایش |
خیلی خنک |
خیلی خنک |
خیلی خنک |
خیلی خنک |
وضعیت آسایش |
شاخص فشار عصبی
یکی از روش‌های تعیین دمای مؤثر استفاده از شاخص فشار عصبی است که هدف آن تشریح درجات آسایش با استفاده از عنصر دما، رطوبت و باد است، محمدی(1387). شاخص فشار عصبی برای دماهای بالاتر از 20 درجه سانتیگراد از رابطه زیر محاسبه می‌شود:
(4)
(U11/0+80T-) (4-10×U2+5/0 I=(
در رابطه فوق I: شاخص دمای مؤثر، T: دما برحسب فارنهایت و U: رطوبت نسبی به درصد است.
شاخص فشار عصبی برای دماهای کمتر از20 درجه سانتیگراد از رابطهی زیر محاسبه می‌شود:
(5)
+9-V)(33-T) H=(10/9V
در رابطه فوق H: قدرت خنک کنندگی بر حسب، T: دمای هوا بر حسب درجه سانتیگراد وV: سرعت باد بر حسب متر بر ثانیه است جدول (10).
جدول 10- درجهبندی ضرایب آسایش حاصل از فرمولهای تعیین شاخص فشار عصبی
|
اقالیم سرد (دماهای کمتر از20 درجه سانتیگراد) |
اقالیم گرم(دماهای بیشتر از20 درجه سانتیگراد) |
||
|
ضریب آسایش(H) |
آهنگ سرمایش |
ضریب آسایش (CI) |
آهنگ گرمایش |
|
540-396 |
خنک |
کمتر از 5- |
خنک با شرایط عدم آسایش |
|
790-541 |
خیلی خنک |
کمتر از 5- تا 1- |
خنک |
|
999-791 |
سرد |
0 |
آسایش |
|
1199-1000 |
خیلی سرد |
بین 1 تا 5 |
گرم با شرایط آسایش |
|
1439-1200 |
سرمای گزنده |
بین 6 تا 10 |
گرم با شرایط عدم آسایش |
|
1440 و بیشتر |
سطح پوست به سرعت یخ می زند. |
بین 11 تا 15 |
شرایط عدم آسایش زیاد |
برای محاسبه شاخص فشار عصبی شهر شیراز در ماههای اردیبهشت، خرداد، تیر، مرداد، شهریور و مهر که میانگین دما بیش از 20 درجهی سانتیگراد است، از رابطهی (4) و طی ماههای دی، بهمن، اسفند، فروردین، آبان و آذر که میانگین دما از 20 درجهی سانتیگراد کمتر است، از رابطهی(5) استفاده شده است. بر اساس جدول (11) که ضرایب آسایش انسانی شیراز را بر حسب شاخص فشار عصبی نشان می دهد در ماههای خرداد تا شهریور شرایط آسایش وجود دارد. اردیبهشت و مهر شرایط آسایش خنک دارند. ماههای فروردین و آبان ضریب آسایش خیلی خنک دارند. در ماههای دی، بهمن، اسفند و آذر ضریب آسایش سرد است و بالاخره مرداد ماه ضریب گرم با شرایط آسایش را داراست.
جدول 11- وضعیت ضریب آسایش اقلیمی شهر شیراز بر اساس فرمولهای تعیین شاخص فشار عصبی
|
پارامتر / ماه |
دی |
بهمن |
اسفند |
فروردین |
اردیبهشت |
خرداد |
تیر |
مرداد |
شهریور |
مهر |
آبان |
آذر |
|
|
مقدار ضرایب |
CI |
|
|
|
|
2/1- |
2/0 |
8/0 |
9/0 |
23/0 |
1/1- |
|
|
|
H |
6/917 |
2/907 |
1/793 |
2/648 |
|
|
|
|
|
|
4/628 |
3/827 |
|
|
شاخص فشار عصبی |
سرد |
سرد |
سرد |
خیلی خنک |
خنک |
آسایش |
گرم با آسایش |
گرم با آسایش |
آسایش |
خنک |
خیلی خنک |
سرد |
|
جدول 12- مقایسۀ ضرایب آسایش شهر شیراز بر اساس شاخصهای زیست اقلیمی
|
آذر |
آبان |
مهر |
شهریور |
مرداد |
تیر |
خرداد |
اردیبهشت |
فروردین |
اسفند |
بهمن |
دی |
ماه / شاخص |
|
بسیار خنک |
بسیار خنک |
مطبوع |
مطبوع |
گرم |
گرم |
مطبوع |
مطبوع |
بسیار خنک |
بسیار خنک |
بسیار خنک |
بسیار خنک |
ترجونگ |
|
سرد |
خیلی خنک |
خنک |
آسایش |
گرم با آسایش |
گرم با آسایش |
آسایش |
خنک |
خیلی خنک |
سرد |
سرد |
سرد |
فشار عصبی |
|
خنک(تحریک ملایم) |
مطبوع محدوده آسایش |
مطبوع محدوده آسایش |
گرم قابل تحمل |
گرم قابل تحمل |
گرم قابل تحمل |
گرم قابل تحمل |
مطبوع محدوده آسایش |
مطبوع محدوده آسایش |
خنک (تحریک ملایم) |
خنک (تحریک ملایم) |
خنک (تحریک ملایم) |
بیکر |
|
خوب |
عالی |
عالی |
خوب |
قابل قبول |
قابل قبول |
خوب |
خوب |
عالی |
خوب |
قابل قبول |
قابل قبول |
TCI |
|
خیلی خنک |
خیلی خنک |
آسایش |
آسایش |
گرم |
گرم |
آسایش |
آسایش |
خیلی خنک |
خیلی خنک |
خیلی خنک |
خیلی خنک |
دمای مؤثر |
بررسی نتایج حاصل از این پژوهش و مقایسه آن با تحقیقات پیشین، ضمن تایید بسیاری از نظرات محققین قبلی آشکار نمود که شهر شیراز با داشتن استعدادهای فراوان گردشگری دارای دو دوره اوج آسایش زیست اقلیمی در بهار و اوایل پاییز است. تجربه آب و هوای شیراز در طول سال و مقایسۀ آن با نتایج جدول شمارهی(12) نشان می دهد که دو شاخص ترجونگ و دمای مؤثر کارایی بیشتری برای تبیین شرایط مناسب گردشگری این شهر ارائه می دهند.
نتیجهگیری
شیراز مرکز استان فارس، یکی از کلانشهرهای ایران و از مهمترین شهرهای گردشگری کشور است. این شهر با داشتن توانهای محیطی قابل بهره برداری بسیار در بخشهای کشاورزی، صنعتی و نیز جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی، مذهبی و طبیعی فراوان همواره گردشگران بسیاری را به‌سوی خود فرا می‌خواند.
این پژوهش نشان داد که شاخصهای زیست اقلیمی مورد استفاده، توانایی آشکارسازی دوره‌های آسایشی و عدم آسایش شیراز را دارند و ابزار سودمندی برای تحلیل و معرفی اوقات مطلوب و نامطلوب برای فعالیتهای گردشگری در این شهر هستند.
ارزیابی آسایش انسانی شیراز با استفاده از شاخصهای زیستی اقلیمی بیکر، ترجونگ، فشار عصبی، دمای مؤثر و (TCI) آشکار نمود که اولاً شرایط بیوکلیمایی این شهر در طول سال از تنوع نسبتاً زیادی برخوردار است و از شرایط گرم تا بسیار خنک متغیر است؛ ثانیاً با وجود تفاوتهای جزئی، همه شاخصها نمودهای نسبتاً همگونی از اقلیم آسایشی شهر شیراز ارائه می‌دهند
بررسی و مقایسه شاخصها نشان داد که از نظر زمانی، در اردیبهشت، خرداد و مهر بهترین شرایط آسایشی برای انجام فعالیتهای محیطی و گردشگری در شیراز فراهم است. در دوره سرد سال(آبان تا فروردین)، شیراز با داشتن هوای بسیار خنک تا سرد از محدوده آسایش زیست اقلیمی خارج است و طی ماههای تیر و مرداد شرایط بیوکلیمایی گرمی و نامطلوبی دارد. در مجموع بهار با شرایط منحصر بفرد آسایش انسانی، بهترین فصل برای انجام فعالیتهای محیطی و گردشگری در شیراز است.
)
