نویسنده
چکیده
راهبردهای دفاع سرزمینی از جمله موضوعات ملی است که در دستور کار غالب دولت‌ها قرار دارد. اسناد راهبردی در این مقوله بیشتر متأثر از موقعیت مکانی و فضائی هر سرزمین، توازن منطقه ای و ویژگی‌های طبیعی هر کشور بوده و خطوط کلی دفاع واحدهای سیاسی را شکل می دهند. ایران با ویژگی‌های متنوع جغرافیای سرزمینی، راهبرد دفاعی خاصی را به ما می‌آموزد. بکارگیری ویژگی‌های طبیعی به ویژه در مجاورت مرزهای پیرامونی ضمن ارائه راهبردهای کلی در مورد نحوه دفاع، نه تنها در مقیاس تاکتیکی می‌تواند تأثیرات عمیقی در طراحی و تصمیم‌گیری فرماندهان نظامی، نحوه انجام عملیات رزمی، بهره‌مندی مطلوب و بهره‌گیری از نیروها و تجهیزات داشته باشد، بلکه عاملی تأثیرگذار و مهم در نظریه‌پردازی‌های دفاعی نیز محسوب می‌شود. از میان راهبردهای دفاعی، نقش سیاست‌های دفاع غیرعامل با توجه به شیوه‌های متعدد دفاعی رایج، باید مدنظر طراحان وبرنامه ریزان آمایش سرزمینی نیز باشد زیرا این بخش از سیاست‌های راهبردی اگر چه با سیاست‌های امنیتی در ارتباط است ولی عملاً تأثیرات عمیقی بر برنامه‌های توسعه مناطق خواهد داشت. ویژگی‌های سرزمینی جلگه خوزستان امکانات مطلوبی را در جهت تدوین و بکارگیری شیوه دفاع غیرعامل به ما می‌آموزد و در این میان، راهبرد جنگ آب در صدر این گونه نظریه‌پردازی‌های دفاعی قرار دارد. بی تردید، تدوین چنین راهبردهایی (جنگ آب) می‌تواند بخش مهمی از محدودیت‌های تجهیزات، فن آوری و مدیریت ما را جبران نموده و به عنوان مکمل لایه‌های دفاع زمینی، در برخورد با تهدیدات منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای پاره ای از نواحی محسوب شود. این ایده درواقع چیزی جز تئوریزه کردن انچه ایرانیان در دفاع هشت ساله خود در برابر عراق که بصورت تجربی انجام داده اند نیست وتنها با پردازش ان سعی شده است با استفتده از روش تحلیل راهبردی و با تکیه بر سیستم اطلاعات جـغرافیایی، رابطه ویژگی‌های سرزمینی خوزستان جلگه ای را با راهبردهای دفاع غیر عامل آب تدوین گردد. ازجمله نکات برجسته این تجارب میدانی میتوان به موارد ذیل اشاره نمود. - چها رچوبه اصلی مدل‌های دفاع غیر عامل آبی در خوزستان از بردارهای طبیعی گذشته روان آب‌ها پیروی میکند. - اصول بکارگیری دفاع غیرعامل آب در خوزستان جلگه با وجود یکسان بودن ظاهری فضای طبیعی آن، از یک الگوی واحد پیروی نمی کند. - پنج الگو و مدل متفاوت در مقیاس‌های متعدد می‌تواند در دفاع غیر عامل آب این ناحیه بکار گرفته شود که هرکدام در برابر نحوه عملیات و مقصود دشمن قابل تصمیم گیری است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Passive Defense: a strategy for defending territory
نویسنده [English]
- A.A Poorirahim
چکیده [English]
Strategies of territorial defense are a national issue that consider on the agenda of most governments. Strategies agendas affected by spatial situation, regional balance and natural characteristics of each land. Various geography of Iran leads to special defense strategies.
To develop passive defense strategies, theoretical concepts are main fundamental topic which was perused along 8years war between Iraq and Iran. This approach was applied in Khuzestan along war which could be a needed concept for planners now. The main factor for passive defense in Khuzestan refers to water problem.
Along Iran-Iraq war 5 models have been used in relation water scarcity including:
1- Water Lands Model, 2- Inter-Water Bands Model, 3- Artificial Flood Model, 4- Huge Flood Model, and 5- Hur Management Model
The water land model means water distribution on soil surface to saturate soil as it is impossible to move floats in this condition. The inter-water band model involves hydrological network which distribute water in the plain. This model is applicable for plain areas same Azadegan plain and marginal zones of Hurs located Khuzestan. Establishing dike and levee causes hard moving for persons. Artificial flood model consider flood controlled in marginal rivers. Rivers in the Khuzestan are moving ridge. This situation provides an impossible way in the river paths for enemy. Huge flood model has been used in critical conditions to destroy enemyâs location in sensitive areas. Hur management model means management of natural hurs and pits based on purposes. Khuzestan is a plain with flat patches called Sahan in local language. This pits develop pond levels same lakes. In other hand, deep pits supply water to establish vegetation cover mainly canebrake that called Hur.
Generally, based on Khuzestan topography and climate conditions, this area are a passive defense for water.
Four big dams including Shahid Abbaspour, Karoon, Dez and Maroon may storage more than 10 billion cubic meters which could be dischargeable in critical periods. This volume of water could be used in war as passive defense.
