واکاوی مگانی زمانی دما در جمهوری آذربایجان

مسعودیان, سید ابوالفضل; یونسی, مرضیه

واکاوی مگانی زمانی دما در جمهوری آذربایجان

نویسندگان

دانشگاه اصفهان

چکیده

در این پژوهش،جهت بررسی روند تغییرات دمای جمهوری آذربایجان از داده های دمای میانگین پایگاه داده دانشگاه سانتا کلارا که دارای تفکیک مکانی 5/0×5/0 درجه است،در یک دوره 50 ساله (1950-1999) استفاده شده است. نخست برای واکاوی مکانی داده‌ها،با روش نزدیک‌ترین همسایگی در نرم افزار Surfer نقشه‌های همدمای سالانه، فصلی و ماهانه تهیه گردید.پس از بررسی نقشه سالانه،میانگین یاخته‌ای دمای سالانه آذربایجان 7/11 درجه سانتی گراد تعیین شد.کمینه دما در ارتفاعات شمالی (شاه داغ و بازاردوزو) و باختری آذربایجان حدود 5 درجه سانتی گراد است،اما در بخش های مرکزی و خاوری آذربایجان (شیروان) بیشینه دمایی که حدود 15 درجه سانتی گراد است نشان داده شده،خط همدمای 11 درجه بیشتر بخش نخجوان را گرفته که نشان می دهد دمای هوای نخجوان نسبت به آذربایجان خنک تر است.فصل تابستان با میانگین دمای 22 و 7/22 درجه سانتی گراد به ترتیب برای آذربایجان و نخجوان به عنوان گرمترین فصل سال و فصل زمستان با میانگین دمای 9/1- و 8/0 درجه سانتی گراد به ترتیب برای آذربایجان و نخجوان به عنوان سردترین فصل سال شناخته شد.برج بهمن با میانگین دمای 8- درجه سردترین ماه سال است،کمینه دمای این برج در ارتفاعات شمالی بازاردوزو و شاه داغ و ارتفاعات باختری آذربایجان است،برای واکاوی روند زمانی دما،سری‌های زمانی ماهانه،فصلی و سالانه محاسبه گردید و سپس با آزمون ناپارامتری من-کندال روند افزایشی یا کاهشی با سطح اطمینان 95% و 99% آزمون شد.در بین سریهای زمانی سالانه، فصلی و ماهانه فقط برج فروردین در سطح 95 درصد در آذربایجان دارای روند معنادار افزایشی است.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.20085362.1394.26.2.1.2

عنوان مقاله [English]

spatio-temporal analysis of temperature in azerbaijan republic

نویسندگان [English]

abolfazl masoodian
marziyeh yunesi

university of isfahan

چکیده [English]

Mean daily temperature data from SantaKlara University database with a spatial resolution of 0. 5Ëfor 50 years has been used to detect the trend of temperature in Azerbaijan Republic. First of all monthly, seasonal and yearly maps and regional mean time series calculated. According to the annual map mean annual temperature of the country is about 11.7 degree Celsius. The lowest temperature in the northern and eastern Azerbaijan heights is around 5 degree Celsius. Maximum temperature is in the central and west Azerbaijan. Annual map shows that temperature in Nakhichevan is lower than the Azerbaijan. Summer is the hottest season of the year. Mean summer temperature is 22 and 22.7 in Azerbaijan and Nakhichevan respectively. Average winter temperature is -1.9 and 0.8, respectively for Azerbaijan and Nakhichevan coldest season of the year. Bahman (February) is the coldest month of the year that the temperature is -8 that found in the northern and western heights. Trend analysis of annual and seasonal time series shows that there are no significant trends. Farvardin (April) has significant and increasing trend that is significant in 96 percent confidence level.

کلیدواژه‌ها [English]