امکان سنجی نواحی مستعد کشت زعفران در استان اصفهان بر اساس مدل نسبت دهی

نویسندگان

1 زهره رجبی: گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

2 گروه جغرافیا، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

3 عضو هیات علمی پژوهشکده هواشناسی، تهران، ایران

چکیده

با توجه به شرایط خاص اقلیمی استان اصفهان که آب یکی از عوامل محدودکننده در توسعه کشاورزی است، زعفران گیاه مناسبی برای کاشت در مناطق خشک و نیمه خشک می باشد زیرا هم در دوران خواب زمستانی به آب نیازی ندارد و هم فصل رویش آن همزمان با شروع بارندگی ها در ایران مرکزی می باشد. در این تحقیق عناصر اقلیمی و عوامل محیطی موثر در کشت زعفران با استفاده از مدل نسبت دهی در نرم افزارGIS مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و مناطق مستعد کشت زعفران در استان مشخص شد. عناصر اقلیمی دما، بارش، رطوبت نسبی روزانه( به منظور مشخص شدن نیاز آبی گیاه در دوره گل دهی) در دوره آماری 1993-2008 میلادی با برنامه calculate.xlsx در نرم افزارexcel محاسبه شد و نقشه های سطوح ارتفاعی و شیب منتج شده از DEM استان، نقشه عوارض سطح زمین و نقشه های منابع آب زیرزمینی رستری تهیه شده از داده های نقطه ای شرکت آب منطقه ای استان، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت . در مدل نسبت دهی، بر اساس نسبت اثرگذاری هر یک از طبقات نقشه ها در کشت زعفران امتیاز داده شد سپس با تابع weighted sum در نرم افزارGIS همه لایه ها امتیازبندی و با هم تلفیق شد و در نهایت نقشه نهایی که استعداد منطقه برای تولید و سطح زیر کشت زعفران است، تهیه شد. نتایج این تحقیق نشان داد از بین عوامل موثر در کشت زعفران، شرایط اقلیمی مهم ترین نقش را در رویش گل زعفران دارند. در نقشه نهایی مناطق مناسب کشت زعفران در استان اصفهان مناطق شرقی و شمال شرقی تشخیص داده شد که حدود 15.6 % از کل مساحت استان را پوشش می دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Fisibility study of areas susceptible to plant saffron in the province of Esfahan depending on the Rating Model

نویسندگان [English]

  • zohreh rajabi 1
  • hasanali ghayoor 2
  • mohammadbagher behyar 3
  • amir gandomkar 2
  • victoria ezzatian 2
1 Zohreh Rajabi: Department of Geography, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran
2 Hasan Ali Ghayoor: Department of Geography, Najafabad Branch, Islamic Azad University, Najafabad, Iran
3 Mohammad Bagher Behyar: Metrological Research Institute, Tehran, Iran
چکیده [English]

Considering the climatic situation in the province of Esfahan, where water is a restricting factor in agricultural development saffron is a plant befitting for growing in arid and semiarid ereas.This is due to the fact that saffron requires no water in hibernation, on the the other hand the season of its growth synchronized With rainfull in Iran. These research aims to study the fundamental climatic and environmental elements affecting the growth of saffron using the Rating Model in gis software. The ereas which are suitable for the growth of saffron specify. Such elements as temperature, rainfull and relative humidity in statistic period 1993-2008 calculated by calculate.xlxs using excel software and then the maps related to elevation and slope resulted by them as well as the maps of landform and underground water raster resources provided point date of water corporation in the province of Esfahan were all investigated add analysed. In Rating Model, on the basis of the effect of map classes in the growth of saffron were scored and then all layers were also scored by useing weighted sum in gis software. Then they were composited and finally a map demonstrating. The intelligence of area for production and planting saffron was made. The results of this research in the indicate that climatic situation among others plays more vital role in the growth of saffron. In final map appropriates areas for planting saffron in the province of Esfahan includes eastern and north-eastern zones which covers 15.6 percent of total area in the province.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key Words: saffron
  • province Esfahan
  • GIS
  • feasibility study
  • rating model
 
اسماعیل زاده. یاسمن، جهانبخش.سعید، انطباق نیازهای آگروکلیمایی گیاه زعفران با اقلیم جلگه مغان، 1389، فصلنامه علمی-پژوهشی فضای جغرافیایی، سال11، شماره35، ص18-1
امیر قاسمی. تراب، 1387، زعفران طلای سرخ ایران، انتشارات نشر آیندگان چاپ سوم، تهران، ص23
بهدانی. مهدی، نصیری. محمد ، کوچکی. احمد، 2003، مدل سازی تاریخ شروع گل دهی زعفران در طول نوسانات دمایی، سمپوزیوم بین المللی بیولوژی و تکنولوژی زعفران
ثنایی نژاد. امیرحسین، سلاجقه. مریم، حسینی. سید نصیر، عراقی زاده. محسن، 1389، بررسی و پیش بینی عملکرد محصول زعفران در استان خراسان جنوبی به وسیل عوامل اقلیمی با استفاده از روابط تجربی، اولین کنفرانس بین المللی مدل سازی گیاه، آب و خاک و هوا، دانشگاه شهید باهنر کرمان
جعفربیگلو. منصور، مبارکی. زهرا، 1387، سنجش تناسب اراضی استان قزوین برای کشت زعفران بر اساس روش های تصمیم گیری چند متغیره، مجله پژوهش های جغرافیای طبیعی، شماره 66، ص119-101
حسینی. محمد، ملافیلابی. عبدالله، نصیری محلاتی. مهدی، اثر نوسانات دراز مدت درجه حرارت و بارندگی بر عملکرد زعفران، 1387، مجله پژوهش های ایران، جلد 6، شماره 1،ص 88-79
رحمتی. عزیز، 1382، نقش عوامل محیطی در تولید و عملکرد و کیفیت زعفران، مجموعه مقالات سومین همایش ملی زعفران، انتشارات سازمان پژوهش های علمی و  صنعتی ایران، خراسان، ص151-146
سالنامه آماری استان اصفهان، 1388، فصل اول (سرزمین و آب و هوا)، سازمان برنامه و بودجه استان اصفهان
سعیدی راد. محمد حسین، مختاریان. علی، 1389، اصول علمی کاربردی کاشت، داشت و برداشت، تهران، چاپ دوم، انتشارات آموزش و ترویج کشاورزی
علیجانی. بهلول، 1385، تعیین نواحی مستعد کشت زرشک در استان خراسان جنوبی با استفاده از GIS، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، شماره 8، ص33-14
کافی،محمد،1381، زعفران. فناوری. تولید و فرآوری، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد
کوچکی. علیرضا، علیزاده. امین، گنجعلی. علی، 1389، تاثیر افزایش درجه حرارت بر رفتار گل دهی زعفران، نشریه پژوهش های زراعی ایران، جلد 8، شماره2، ص335-324
کوزه گران. سعیده، موسوی بایگی. محمد، سنایی نژاد. سید حسین، بهدانی. محمدعلی، 1390، بررسی درجه حرارت های حداقل، میانگین و حداکثر در خراسان جنوبی به منظور شناسایی مناطق مستعد کشت زعفران با استفاده از GIS، نشریه آب و خاک، جلد 25، شماره4، ص 904-892
محمدی.حسین، رنجبر.فیروز، سلطانی.محسن، ارزیابی پتانسیل های اقلیمی کشت زعفران در شهرستان مرودشت، مجله جغرافیا و برنامه ریزی محیطی،شماره پیاپی43، ص143-154
یزدچی. سعید، رسولی. علی اکبر، محمودزاده. حسن، زرین  بال. محمد، 1389، سنجش قابلیت اراضی شهرستان مرند برای کشت زعفران بر اساس روش های تصمیمگیری چند متغیره، مجله دانش آب و خاک، جلد 201، شماره 3، ص170-151
Downing, T.E. Ringlus.L.Hulme.m and. D waughray 1997. Adapting to climate of cold regions .Dordreeht. Kluwer Academic Publishers.pp 809-825
Gresta. F, G.M.Lombardo, L.Siracusa, G.Ruberto, 2009, saffron an alternative crop for sustainable agricultural systems, A review Agronomy for sustainable Development, 28, 95-112
1Halevy, A.H. 1990, Recent Advance in control of flowering Habit of geophythes , Acta Horticulture, No.266: 35-42
Carsjens,G, Wim G.M.Van.1996, Multi-Criteria techniques integrated in applied for land use alloction problems,int geograghical information. Pp. 575-578.
Cook,H.F and Lee,H,C.2000.Integrating climate, soil and crop information: A land suitability study using GIS. GIS/EMUNO,129
 
Molina.R.V, Valero. M,Narro.Y.Guardiola.J.L, and G.arcia- Luis A. 2005, Temperature effects on flower information in saffron (crocus sativus L). Scientia. Hort. Sci, 103:3. 361-379
Menegolo and G.M.Van. Multicriteria techniques integrated in gis applied for landuse allocation problems, geographical information, 1996, pp 575-578
Plessner, O. and Ziv, M. 1990, corn production in saffron crocus, Department of Agricultural Botany
Rosenzweig.c. and M.L. Parry.1994. Ptential impacts of climatic change on world food supply .Nature. 367. 133-138