نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، اصفهان، ایران
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Abstract:
Tourism potantials are considered of unique capitals of each country and region, that, their identification, classification and planning, has high importance for tourism development. Nowadays, urban life, has become a superior life, inrecent decades urbanizaton have had high growth in Iran,tht, ratio of this growth varios in different parts of the country. Bushehr is one of the provinces in which over 60% of the population live in cities, because, its cities often have high tourism potantials. Bushehr city is the center of Bushehr province, with numerous tourism potantials is tourism, historic and economic field. the purpose of this research is to identify tourism potantils of coastal city, Bushehr, and using them in stable urban ecpansion. Determining potential , weaknesses, opportunitis and thearts. according to SWOT model in way presentation, strategy for tourism devlopment in the coastal city of Bushehr has investigated. Also using TOPSIS model ranking and level of tourism potential Bushehr Bushehr took 8 species of respondents, the results showed The appropriate people close to a factor of .5347 The first priority, Beautiful sandy beach near a factor of .5339 Second priority and rituals - traditional near a factor of .3436 Priority placed third in attracting tourists to the city are impressive.
کلیدواژه‌ها [English]
1- مقدمه
1-1- طرح مسئله
کشور ایران با حدود 1400 کیلومتر ساحل در جنوب و حدود 260 کیلومتر ساحل در شمال، شرایط مناسبی برای رونق گردشگری ساحلی در جنوب و شمال کشور دارد. ولی به دلایلی چند و به خصوص شرایط اقلیمی مناسب در فصل گردشگری ایران یعنی تابستان، وجود برخی جاذبههای طبیعی و انسانی دیگر و همچنین فاصله نسبی کمتر به مراکز جمعیتی بزرگ و به خصوص استان تهران و تراکم بالای جمعیت در جلگه شمالی کشور، توجّه گردشگران به سواحل شمالی بیشتر از سواحل جنوبی است(رضائی و همکاران،45:1386). امّا با توجه به شرایط اقلیمی مناسب در فصول سرد و مخصوصاً فصل بهار در بخش سواحل جنوبی کشورمان عدّهی زیادی از گردشگران به سمت این مناطق مسافرت میکنند. گردشگری به مجموعه فعالیتی اطلاق میشود که در جریان مسافرت یک گردشگر اتفاق میافتد این فرآیند شامل فعالیتهایی از قبیل برنامهریزی سفر، مسافرت به مقصد، اقامت، بازگشت و حتی یادآوری خاطرات آن نیز میشود(وطنپور،2:1382). درتعریفی دیگر گردشگری عبارتست از گذران اختیاری مدتی از اوقات فراغت خویش در مکانی غیر از محل سکونت دائمی به قصد التذاذهای گردشگری(باهر،94:1377). گردشگری امروز در مقیاس جهانی جایگاه ویژهای را به خود اختصاص داده است، به طوری که اکثر کشورها آنرا در برنامهریزیهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود گنجاندهاند و به خاطر مزایای فراوان آن، هر کشوری به تبلیغات گستردهای جهت معرفی جاذبههای خویش دست زده است. امروزه، توسعه گردشگری به عنوان یکی از توانهای بالقوه توسعه منطقهای در کنار سایر فعالیتها محسوب شده و مطالعات، نشان دادهاند که بین رشد و توسعه صنعت گردشگری و رشد توسعه اقتصادی کشورها رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد(لی،50:1995). آمارهای اداره میراث فرهنگی و گردشگری استان بوشهر نشان می دهد که هر سال نسبت به سال قبل به تعداد گردشگران ورودی به منطقه افزوده شده و در سال اخیر (فروردین 1392) بیش از 3 میلیون گردشگر به شهر بوشهر سفر کرده اند(اداره میراث فرهنگی وگردشگری استان بوشهر،1392). شهر بوشهر یکی از بهترین مناطق برای گردشگری است و سواحل خلیج فارس از پتانسیل بالایی برای گردشگری و تفریح، به ویژه در ایّام نوروز برخوردارند. شهر بوشهر با داشتن سواحل ماسه‌ای بسیار زیبا می تواند محل بسیار مناسبی برای تفریح مسافران بخش گردشگری باشد و می‌طلبد که مسئولان استان؛ به ویژه مسئولان بخش گردشگری، با برنامهریزی و طراحی مناسب، در پی جذب سرمایه‌گذاران در این زمینه باشند. با توجه به شرایط اقلیمی و موقعیت جغرافیایی شهر بوشهر هدف از انجام این تحقیق شناسایی پتانسیل ها و جاذبه های گردشگری شهر بوشهر و ارائه راهبردهایی جهت توسعه گردشگری منطقه است. سواحل بوشهر، سالانه گردشگران بسیاری را برای بهرهمندی از این طبیعت زیبا به شهر بوشهر میکشاند. مسؤلین مربوطه میتوانند با یک سرمایهگذاری مناسب، جاذبه این اماکن تاریخی کهن و دیرینه را صدچندان کنند و به رشد گردشگری شهر بوشهر بیفزایند. عدم به کارگیری مناسب بودجه‌های اختصاص‌یافته، عدم هدایت و تشویق بخش خصوصی به سرمایهگذاری، نداشتن برنامه‌ای مناسب جهت توسعه و رشد گردشگری حتی با تصویب و تأیید طرح جامع‌گردشگری استان و کاهش کمّی و کیفی واحدهای پذیرایی و خدماتی در کاهش گردشگر به این منطقه تأثیرگذار بوده است. این مقاله در راستای پاسخ به سوالات مهم زیر است:
1- عوامل و نقاط ضعف و قوّت حاصل از محیط داخلی تأثیرگذار درتوسعه گردشگری شهر بوشهرکدام است؟
2- تهدیدها و فرصتهای حاصل از محیط خارجی تأثیرگذار در توسعه گردشگری شهر بوشهرکدام است؟
3- با توجه به ارزیابی عوامل داخلی و خارجی، استراتژیهای مناسب در توسعه گردشگری شهر بوشهر کدامند؟
4- کدامیک از پتانسیل های تأثیرگذار در توسعه گردشگری شهر بوشهر در اولویت قرار دارند؟
1-2- اهمیت پژوهش
امروزه گردشگری به پدیده ای تأثیرگذار در اقتصاد جهانی تبدیل شده است، بطوری که بر اساس آمار و ارقام منتشره از سوی سازمان جهانی گردشگری در هزاره ی جدید به بزرگترین منبع درآمد جهانی تبدیل گردیده است(Liu at all,2011:413). طبق پیشبینی بانک جهانی، در سال2020 میلادی درآمد حاصل از گردشگری به رقم 2000 میلیارد دلار خواهد رسید و این رقم شامل حمل و نقل نیست (بانک جهانی[1]،2010). بسیاری از کشورها سالانه درآمد سرشاری از این صنعت به دست میآورند، برای مثال در طی دو دهه گذشته استرالیا از این بخش 50 بیلیون دلار درآمد به دست آورده است(فاستر[2]،2:1997). با توجه به اینکه ساختار اقتصادی ایران به شدت متکی به صادرات نفت و درآمد حاصل از آن بوده است و تلاشهای صورت گرفته برای خروج از این وضعیت و اتخاذ سیاستهای اقتصادی غیر نفتی نتیجه چندانی در برنداشته است، برای ایجاد توسعهای همه جانبه و پایدار و همچنین جایگزینی منابع جدید کسب درآمد به جای منابع نفتی در کشور، نیازمند استفاده از تمامی امکانات و قابلیتها هستیم. این در حالی است که ایران یکی از دیدنیترین کشورهای جهان است، به طوری که کشور ما جزو ده کشور اول جهان از لحاظ جاذبههای (فرهنگی و تمدنی) گردشگری و جزو سه کشور اول جهان از نظر تنوع صنایع دستی است (زنگی آبادی و دیگران،1:1385). صنعت گردشگری در مدتی کوتاه توانسته است ارقام بزرگی از مبادلات جهانی را به خود اختصاص دهد. متوسط کلی درآمد ناشی از ورود هر گردشگر در مقیاس ملی بین1000 تا1500 دلار و در مقیاس بین المللی اغلب افزون بر1500 دلار است. پیش بینی سازمان جهانی گردشگری گویای این مطلب است که حد متوسط درآمد کشورهای گردش پذیر در سال 2020 میلادی 50 میلیارد دلار خواهد بود(امیدی نجف آبادی،35:1385). گردشگری به عنوان صنعتی بزرگ، پدیدهای است که از تحرک بالایی در تغییرات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و محیطی برخوردار است. گردشگری به عنوان فعالیت چهارم انسان، شهرها را به عنوان یکی از فضاهای مورد توجّه گردشگران تحت تاثیر خود قرار داده است؛ مسافرت و رفت و آمد میلیونها گردشگر، ساختارهایفضاییفرهنگی،اجتماعیواقتصادی شهر را به شکل مثبت یا منفی به چالش کشانده است(کاظمی، 1386). یکی از راه های جذب گردشگر و افزایش درآمد گردشگری در کشور شناخت مناطق مختلف از جنبههای طبیعی، تاریخی، زیستی در اقصی نقاط این سرزمین است، یکی از مناطقی که در توسعه صنعت گردشگری نقش مهمی ایفاء مینماید سواحل جنوبی کشور است که شهر ساحلی بوشهر در این منطقه قرار گرفته که با عنایت به پتانسیلهای بالای گردشگری میتواند در جذب گردشگر اعم از داخلی و خارجی نقش کلیدی و تعیینکنندهای داشته باشد.گردشگری می تواند در حل مشکلات اقتصادی مردم بوشهرازجمله توسعه اشتغال وکاهش بیکاری و افزایش ارزآوری ... تاثیر گذار باشد.این شهر هر ساله در فصول معتدل سال و خصوصاً در ایّام نوروز میزبان تعداد زیادی گردشگر از اقصی نقاط میهن پهناورمان میباشد، در چنین شرایطی عرصهها و جاذبههای گردشگری این شهر سالیانه با کمترین برنامهریزی جهت سازماندهیو عرضهی این جاذبهها چنانچه در چارچوب مطالعات علمی و دانشگاهی به درستی شناسایی، ارزیابی و معرفی شوند، میتواند نقش به مراتب بیشتری در جذب گردشگر و توسعه فعایتهای گردشگری ایفاء کند.
1-3- اهداف پژوهش
اهداف این تحقیق عبارتند از:
1- شناسایی پتانسیلهای گردشگری شهر بوشهر
2- شناسایی نقاط ضعف و قوت گردشگری شهر بوشهر
3- شناسایی تهدیدها و فرصتهای گردشگری شهر بوشهر
4- ارائه استراتژیهایی جهت توسعه صنعت گردشگری شهر بوشهر
5- پیشنهادات کاربردی جهت توسعه گردشگری شهر بوشهر
1-4- فرضیه های تحقیق
فرضیات این تحقیق به قرار زیر است:
1- به نظر می رسد پتانسیل های گردشگری در توسعه اجتماعی و فرهنگی شهر بوشهر تأثیرگذار است.
2- به نظر می رسد کمبود امکانات و خدمات رفاهی مانع توسعه گردشگری ساحلی شهر بوشهر شده است.
1-5- روش شناسی تحقیق
1-5-1- فرآیند کار:
در این تحقیق از روش ترکیبی ، توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. برای جمع آوری اطلاعات و دادههای مورد نیاز از بررسیهای اسنادی و کتابخانهای و مطالعات میدانی استفاده و با توجه به اطلاعات به دست آمده، به بررسی جاذبهها، امکانات، خدمات و وضعیت کلی گردشگری در منطقه پرداخته، سپس برای تجزیه و تحلیل یافتهها از مدل SWOT استفاده شده است. برای این منظور محیط درونی(نقاط قوت و ضعف) و محیط بیرونی (فرصتها و تهدیدها) منطقه مطالعه گردید و سپس برای تکمیل اطلاعات به دست آمده، به وسیله پرسش نامه مرتبط با گردشگری شهر بوشهر نظرخواهی شد که با وزن دهی به موارد موردنظر به تکمیل ماتریسSWOT و در نهایت به ارائه راهبردها و استراتژیهای مناسب جهت توسعه گردشگری شهر بوشهر پرداخته شده است. بعد از جمعآوری دادهها، پردازش وتحلیلدادهها به وسیله نرم افزارSPSS انجام شده و با استفاده از مدل تاپسیس رتبهبندی و سطحبندی پتانسیلهای گردشگری بوشهر از نظر پاسخدهندگان مناطق 8 گانه شهر بوشهر صورت گرفته است. در ادامه فرضیات تحقیق بر اساس تحلیل عاملی تأییدی مورد بررسی قرار گرفته اند و در انتها پیشنهاداتی جهت رونق و توسعه گردشگری شهر بوشهر ارائه شده است.
1-5-2- جامعه آماری و حجم نمونه:
تمامی افرادی که در شهر بوشهر سکونت دارند جامعه آماری پژوهش را در بر می گیرد. در این پژوهش جهت تعیین اندازه حجم نمونه بر اساس محاسبات آماری و از فرمول کوچران[3] استفاده شده است.
|
(1)
حجم نمونه تحقیق با توجه به جمعیت 195222 نفری شهر بوشهر با استفاده از فرمول کوچران 384 بدست آمده است.
1-6- پیشینه تحقیق
پژوهشهای نظاممند در مورد گردشگری شهر بوشهرتاکنون صورت نگرفته است. تاج علی(1385) در پایان نامه کارشناسی ارشد تحت عنوان بررسی اثرات اقتصادی گردشگری در شهرهای ایران، به این نتیجه رسیده است که صنعت گردشگری صنعتی است که در دهه های اخیر به عنوان یک منبع برای توسعه پایدار مورد توجه بسیاری از کشورهای جهان قرار گرفته است، از جمله اثرات اقتصادی این صنعت، کسب درآمد ارزی، افزایش اشتغال نیروی کار در شهرها می باشد. علی زنگی آبادی و همکاران (1387) در پژوهشی با عنوان امکان سنجی توانمندی های گردشگری طبیعی استان چهارمحال و بختیاری به روش SWOT به ارائه راهبردهایی برای توسعه گردشگری طبیعی در استان چهارمهال و بختیاری می پردازند و نشان می دهند که این استان توانمندی ها و فرصت های بسیاری دارد که رشد و شکوفایی آنها نیاز به برنامه ریزی جامع و گسترده دارد. طاهری دمنه و همکاران (1389) در مقاله ای تحت عنوان چالش های موجود در صنعت گردشگری شهر شیراز ، به این نتیجه رسیده است که علیرغم انبوه مسافر، در بسیاری از ماه های سال مراکز اقامتی زیر ظرفیت استاندارد فعالیت می کنند. از جمله تحقیقات صورت گرفته درباره گردشگری شهر بوشهر نیز میتوان به خانی (1389) اشاره کرد که در مقالهای تحت عنوان به کارگیری مدل ریاضی در سنجش میزان موفقیت گردشگران در مناطق جغرافیایی، مطالعه موردی شهر بوشهر به این نتیجه رسیده است که گردشگری به عنوان صنعتینوپا در سالهای اخیر تأثیرات زیادی بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جهان داشته است. ایجاد اشتغال، ارزآوری، کمک به صلح جهانی، کمک به سرمایهگذاری در میراث فرهنگی، بهسازی محیط، کمک به بهسازی زیستگاههای حیات وحش، توسعه نواحی شهری دارای جاذبههای گردشگری و جلوگیری از برون کوچی جمعیت و مانند آن، از جمله مزایای این صنعت بوده است. صالحی(1391) در مقالهای تحت عنوان بررسی رفتارهای محیطزیستی در بین گردشگران ساحلی، مطالعه موردیگردشگران ساحلی شهر بوشهر در ایّام نوروز به این نتیجه رسیده است که گردشگری، نه تنها پدیدهای به سرعتدرحال رشد است؛بلکهازعواملمؤثردرتوسعهینواحیوتأمین کنندهی مزایای مستقیم بسیاری برای میزبان است. کاچادی[4] (2002) در مقالهای تحت عنوان توسعه گردشگری ساحلی به این نتیجه رسیده است که اگر چه در جهان
شکل1. موقعیت محدوده مطالعاتی در تقسیمات سیاسی کشور
امروزی صنعت گردشگری از فرمول سابق گردشگری آفتاب و ماسه و دریا که از قرن 18 میلادی به بعد در اروپا متداول شد دورشده و به طرف تعطیلات هدفمند و مسافرتی که نیازهای استراحتی و ذهنی را با هم داشته باشد حرکت می کند، ولی سواحل کماکان یک مقصد عمده گردشگران است و برنامهریزانگردشگریتلاشمیکنند که نیازمندی های گردشگران را در نزدیکی سواحل طراحی و اجرا کنند. ام بلن[5] (2005) در مقاله ای تحت عنوان تأثیر هوا، آب و هواشناسی در ارتباط با چشم انداز جغرافیا و توریسم به این نتیجه رسیده است که تغییرات هوا و آب و هواشناسی در جذب و نگهداری توریسم نقش اساسی دارد. هیان[6] (2007) در تحقیقی به این نتیجه رسیده است که مطالعات صورت گرقته در مناطق مختلف جهان نشان می دهد که همزمان با این رشد سریع، تأثیرات منفی توریسم نیز در حال گسترش بوده است.
1-7- محدوده پژوهش
شهر بوشهر به طول 15 کیلومتر و عرض 2تا4 کیلومتر در موقعیت جغرافیایی 28 درجه و 59 دقیقه و 30 ثانیه عرض جغرافیایی و 50 درجه و 51 دقیقه و 15 ثانیه طول شرقی نسبت به نصفالنهارگرینویچ قرار گرفته است. به دلیل هم سطح بودن و در مواردی پایینتر بودن از سطح دریا و نفوذ آبهای خلیج فارس از شمال، جنوب و جنوب شرقی، به صورت یک شبه جزیره استثنایی درآمده که تنها از جهت گوشهای از شرق آن به خشکی منتهی میشود(کنین،60:1387). در شکل1 موقعیت محدوده مطالعاتی در تقسیمات سیاسی کشور آورده شده است.
2- مبانی نظری تحقیق
به دلیل چند وجهیبودن و میان رشتهای بودن گردشگری، از دیدگاههای مختلفی اعم از اقتصادی، جامعهشناختی، جغرافیایی و مدیریتی میتواند مورد بررسی قرار گیرد. آرتور بورمن (1931) جهانگردی را چنین تعریف کرده است: «جهانگردی مجموعه مسافرتهایی را در بر میگیرد که به منظور استراحت و تفریح و تجارت یا دیگر فعالیتهای شغلی و یا اینکه به منظور شرکت در مراسم خاص انجام گیرد و غیبت شخص جهانگرد از محل سکونت دائم خود در طی این مسافرت موقتی و گذرا میباشد. بدیهی است کسانیکه اقدام به مسافرتهای شغلی منظمی بین محل کار و زندگی خود میکنند مشمول این تعریف نمیشوند». از دیدگاه بازاریابی و بازاریابان گردشگری به مجموعه فعالیتی گفته میشود که در جریان مسافرت یک گردشگر اتفاق میافتد. این فرآیند شامل هر فرآیندی از قبیل برنامهریزی سفر، مسافرت به مقصد، اقامت، بازگشت و حتی یادآوری خاطرات آن نیز میشود. همچنین فعالیتهایی را که گردشگر به عنوان بخشی از سفر انجام میدهد نظیرخرید کالاهای مختلف و تعامل میان میزبان و میهمان را نیز در بر میگیرد. بطور کلی میتوان هر گونه فعالیت و فعل و انفعالی را که در جریان سفر یک گردشگر اتفاق میافتدگردشگری تلقّی کرد (لومسدن[7]،18:1997). گردشگری از جریان هایی است که به خوبی بیانگر امور اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است، گردشگری میل به استفاده از فضا در اوقات فراغت با انگیزه ها و اهداف مختلف است. گردشگری در یک کلیت در برگیرنده جریانی سرمایه، انسان، فرهنگ و کنش متقابل میان آنهاست که در فضای جغرافیایی آثار مختلفی بر جای می نهد (بریدینهان[8]،7:2004). در بسیاری از کشورها نه تنها مشاغل گردشگری به عنوان موتور رشد اقتصادی و توسعه محسوب میشود بلکه از درجات مختلف حمایتهای دولتی نیز بهره مند می گردد(شارپلی[9]،1040:2006). گردشگری یکی از منابع اصلی تبادل فرهنگی و آشنایی با آداب و رسوم و اجتماعات بومی جوامع میزبان در سراسر دنیا می باشد. این صنعت می تواند موجبات بهبود فرایند توسعه شهری و روستایی را با ایجاد فعالیت مکمل بخش کشاورزی، اشتغال زایی وافزایش درآمدهای خانوارها امکان پذیر سازد (افتخاری، 1381: 37). شهر مهمترین، کاملترین و پیچیده ترین شکل مکانی است که در برگیرنده مراکز مهم اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ... است، بنابراین مهمترین فضاهایی که در میان مقصدهای گوناگون مورد توجه گردشگران داخلی و خارجی قرار می گیرند، شهرها می باشند. در این رابطه نیز شهرهای پرجمعیت جاذب گردشگران بیشتری هستند. امروزه چون در بیشتر کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه بخش عظیمی از جمعیت در شهرها سکونت دارند و این جمعیت عظیم و متراکم نیازمند به اشتغال و درآمد می باشند، لذا یکی از بخش هایی که می تواند توسعه شهری را سبب شود رونق و برنامه ریزی در صنعت گردشگری است. یکی از مهمترین مقصدهایی که روندهای گردشگری جهان را در دهه های گذشته تحت تأثیر قرار داده، مراکز شهری است. رشد سفرهای کوتاه مدت، این مقصدها را به یکی از اصلی ترین مراکز گردشگری تبدیل نموده و این پدیده نقش خود را در کاهش میانگین سفر گردشگران در بیشتر مقصدهای دنیا نشان داده است (کوپر[10] ،1998 :145). گردشگری شهری، در شهرهای کوچک که دارای توان ها و جاذبه های گردشگری هستند می تواند زمینه توسعه برای شکوفا شدن و رشد شهر دربخش های مرتبط با گردشگری گردد. گردشگری یکی از منابع اصلی تبادل فرهنگی و آشنایی با آداب و رسوم و اجتماعات بومی جوامع میزبان در سراسر دنیا می باشد. گردشگری تمامی پدیده ها و روابط حاصل از تعامل گردشگران، عرضه کننده گان و فروشندگان محصولات گردشگری ، دولت ها و جوامع میزبان در فرآیند جذب و پذیرایی را در بر می گیرد (دریتساکیس[11] ،2004: 309). اهمیت گردشگری شهری از نظر اقتصادی و اشتغال زایی به حدی است که می توان آن را به عنوان نیروی محرکهی اقتصادی هر کشوری محسوب کرد (بالا گوئر[12] ، 2002: 18). در جریان توسعه گردشگری، نواحی شهری به علت آن که جاذبه های تاریخی وفرهنگی بسیاری دارند غالباً مقاصدگردشگری مهمی محسوب می شوند، بنابراین حجم زیادی از امکانات گردشگری در شهرها متمرکز می شوند (پاپلی یزدی و سقایی، 188:1385). نوارهای ساحلی از جمله فضاهایی هستند که غالباً پیوند ناگسستنی با حوزه ها و مراکز شهری اطراف خود دارند. این نواحی، مرکز تجمع بیشترین فعالیتهای انسانی شامل: بازرگانی، تجارت، انرژی، ماهیگیری، سکونت و نیز گردشگری هستند(نورونها[13]،42:2002). باتوجه به اینکه ضعف تسهیلات و خدمات موجود در یک شهر درارتباط با گردشگری می تواند موضوعی مشکل ساز باشد، برای شهری همچون بوشهر که دارای توان ها و جاذبه های متعدد برای توسعه صنعت گردشگری است، توسعه این صنعت می تواند بسیار راهگشا باشد. اما کسب این مزایا و مطلوبیت ها زمانی امکان پذیر است که بستر مناسب آن یعنی نهادهای مدنی و زیرساختهای اجتماعی نیز فراهم شده باشد. همچنین قبل از هرگونه برنامه ریزی و اجرای طرح های تدوین شده، داشتن اطلاعات از ویژگیهای گردشگران ضرورتی اجتناب ناپذیر است. بنابراین استفاده از مواهب گردشگری جز با فراهم کردن بستر مناسب توسعه گردشگری امکان پذیر نیست، از این رو شناسایی جاذبه ها در مرحله اول و برنامه ریزی برای توسعه آن ها در مراحل بعدی، امری ضروری به نظر میرسد(بهزادفر و زمانیان،2:1386).
3- یافته های تحقیق
3-1-کاربرد مدلSWOT در تحلیل پتانسیلهای گردشگری و نقش آن در توسعه شهرساحلی بوشهر
تکنیک یا ماتریس[14]SWOT ابزاری برای شناخت تهدیدهاو فرصتهای موجود در محیط بیرونی یک سیستم و بازشناسی ضعفها و قوتهای داخلی آن به منظور سنجش وضعیت و تدوین راهبرد برای هدایت و کنترل آن سیستم است.تجزیه و تحلیل سوآت بر این منطق استوار است که استراتژی اثربخش، قوت ها و فرصت ها را حداکثر می کند، در عین حال که ضعف ها وتهدیدات آن را به حداقل میرساند(هونگ و چان[15]،136:2010).این روش نتیجه مستقیم مدل دانشکده تجاری هاروارد است. در واقع، این روش بهترین استراتژی برای سازمانهاست. به طور خلاصه میتوان گفت که این تکنیک ابزاری برای تحلیل وضعیت و تدوین راهبرد است و این امور از طریق:
* بازشناسی و طبقهبندی قوّتها و ضعفهای درونی سیستم
* بازشناسی و طبقهبندی فرصتها و تهدیدهای موجود در محیط خارج سیستم
* تکمیل ماتریس سوآت و تدوین راهبردهای گوناگون برای هدایت سیستم در آینده؛ صورت میگیرد(گلکار،49:1384). مدلSWOT یکی از ابزارهای استراتژیک تطابق نقاط قوت و ضعف درون سیستمی با فرصتها و تهدیدات برون سیستمی است. این مدل تحلیلی سیستماتیک را برای شناسایی این عوامل و انتخاب استراتژای که بهترین تطابق بین آنها را ایجاد مینماید، ارائه میدهد. از دیدگاه این مدل، یک استراتژی مناسب قوتها و فرصتها را به حداکثر و ضعف ها و تهدیدها را به حداقل ممکنمیرساند. برای این منظور، نقاط قوت و ضعف و فرصتها و تهدیدها در چهارحالت کلیSO،WO،ST،WT پیوند داده میشوند و گزینههای استراتژی از بین آنها انتخاب میشوند(هریسون و کارون،192:1382). برای تهیه و ساخت جدولی از این عوامل و چگونگی تأثیرگذاری آن بر کارکردهای گردشگری و تحلیل آن مراحل زیر انجام گرفته است:
در ستون یک نوع عوامل مؤثر در گردشگری بوشهر قرار می گیرد که به انواع اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، اکولوژیکی و نهادی تقسیم شده است.
در ستون دو (عوامل خارجی و داخلی)، مهم ترین قوت ها، ضعف ها، فرصت ها و تهدیدهای گردشگری شهر بوشهر قرار گرفته است.
در ستون سه (وزن)، به هر یک از این عوامل و بر اساس اثر احتمالی آنها بر موقعیت استراتژیک فعلی سیستم (بر اساس نتایج یافته های حاصل از شناخت و تجزیه و تحلیل وضع موجود) وزنی از یک (مهم ترین) تا صفر (بی اهمیت ترین ) می دهیم. هر چقدر وزن بیشتر باشد، تأثیر بر موقعیت کنونی و آینده آن سیستم بیشتر خواهد بود(جمع ستون 2 بدون توجه به تعداد عوامل 1 است).
در ستون چهار (درجه بندی)، به هر عامل و بر اساس اهمیت و موقعیت کنون سیستم به آن عامل خاص امتیازی از 5 (بسیار خوب) تا 1 (ضعیف)، (بر اساس نتایج یافته های حاصل از شناخت و تجزیه و تحلیل وضع موجود) می دهیم. این درجه بندی نشان می دهد که سیستم چگونه به هر یک از عوامل پاسخ می دهد.
در ستون پنج (امتیاز وزنی)، وزن را در درجه هر عامل (ستون 2 ضرب در ستون 3) ضرب می کنیم تا به این وسیله امتیاز وزنی آن به دست آید. به این ترتیب برای هر عامل، یک امتیاز وزنی از 1 تا 5 به دست می آید، که به طور متوسط ( میانگین) این امتیاز عدد 3 است. سرانجام ، امتیازات وزنی تمام عوامل خارجی و داخلی در ستون 5 را به طور جداگانه با یکدیگر جمع می زنیم و امتیاز وزنی را محاسبه می کنیم. امتیاز وزنی کل نشان می دهد که یک سیستم چگونه به عوامل و نیروهای موجود و بالقوه در محیط بیرونی اش پاسخ می دهد. همیشه متوسط امتیاز وزنی کل در یک سیستم در یک زمینه عدد 3 است، چنانچه بالاتر از آن باشد اهمیت آن بیشتر و اگر کمتر از آن باشد، از اهمیت و تأثرگذاری کمتری برخوردار است(هانگر و ویلن[16]،92:1384).
نقاط قوت ، ضعف ، فرصتها و تهدیدها
به منظور ارائه راهکارهای و سیاستهای تحلیل پتانسیلهای گردشگری و نقش آن در توسعه شهر ساحلی بوشهر، در این نواحی شناخت عوامل چهارگانه فوق در جهت رفع نقاط ضعف و تهدیدها و بهبود قوتها و فرصتها امری اجتنابناپذیر تلقی میگردد. بر این مبنا راهکار توسعه این نواحی با فهرست نمودن مهمترین نقاط قوت و فرصتها به منظور طرح استراتژیهای تهاجمی مبتنی بر بهره گیری از برتریهای رقابتی بوشهر، تبیین مهمترین فرصتهای پیش رو به منظور رفع نقاط ضعف درون ناحیهای ، از طریق ارائه استراتژیهای بازنگری به منظور تخصیص مجدد منابع، طرح مهمترین قوتهای درون ناحیهای به منظور رفع تهدیدهای برون ناحیهای، با تأکید بر استراتژیهای تنوع بخشی در جهت رفع نیازمندیهای ناحیه و نیز طرح استراتژیهای تدافعی به منظور رفع آسیبپذیری سایر نواحی به مرحله اجرا گذاشته میشود.
3-1-1- عوامل مؤثر داخلی بر گردشگری در ناحیه مورد مطالعه
هدف این مرحله سنجش محیط داخلی ناحیه مورد مطالعه جهت شناسایی نقاط ضعف و قوّت ، یعنی جنبههایی که در راه دستیابی به اهداف برنامهریزی و اجرای تکلیفهای آن مساعد یا باز دارنده است، میباشد. در این قسمت نقاط قوّت و نقاط ضعف و در چهارچوب ابعاد اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، اکولوژیکی و نهادی به شرح ذیل تقسیم بندی شده است که در جدول1و2 آورده شده است.
جدول 1. نتایج تجزیه و تحلیل عوامل داخلی(نقاط قوت)
|
انواع عوامل مؤثر بر گردشگری |
قوت ها |
وزن |
درجه بندی |
امتیاز وزنی |
|
اقتصادی |
شرایط مناسب جهت سرمایه گذاری و برنامه ریزی گردشگری |
03/ |
3 |
09/ |
|
دیدگاه مثبت مردم در مورد مشارکت افراد برای توسعه گردشگری |
02/ |
2 |
04/ |
|
|
آمادگی گردشگران جهت هزینه کردن در زمینه فراغت و تفریح |
02/ |
3 |
06/ |
|
|
اجتماعی- فرهنگی |
همکاری و مشارکت در بین مردم و آگاهی آنها |
03/ |
3 |
09/ |
|
آداب و رسوم ، فرهنگ بومی و مکانهای تاریخی و دیدنی شهر بوشهر |
08/ |
4 |
32/ |
|
|
خونگرمی و مهمان نوازی مردم بوشهر |
07/ |
4 |
28/ |
|
|
اکولوژیکی |
دسترسی مناسب به نواحی دیدنی برای گردشگران ورودی به منطقه |
02/ |
2 |
04/ |
|
وجود مناطق ساحلی و چشم انداز ساحلی منحصربه فرد منطقه |
07/ |
4 |
28/ |
|
|
تنوع چشم انداز زیبا در منطقه |
06/ |
4 |
24/ |
|
|
تنوع گونه های آبزی وکنار آبزی و پرندگان موجود در منطقه |
02/ |
2 |
04/ |
|
|
نهادی
|
اعتقاد مسئولین به اشتغالزایی و ایجاد بستر مناسب جهت گسترش گردشگری شهری |
01/ |
1 |
01/ |
|
وجود تأسیسات مناسب آب و برق و.. درسطح شهرستان |
02/ |
3 |
06/ |
|
|
همکاری سازمانها و نیروهای امنیتی جهت برقراری امنیت و رفاه مسافران |
02/ |
3 |
06/ |
|
|
|
جمع |
47/0 |
|
1.61 |
منبع: تحقیق نگارندگان
از دیدگاه پرسش شوندگان مهم ترین نقاط قوتی که شهر بوشهر در زمینه گردشگری از آن برخوردار است، عبارتند از : آداب و رسوم ، فرهنگ بومی و مکانهای تاریخی و دیدنی شهر بوشهر با امتیاز وزنی 32/0 در رده اول، خونگرمی و مهمان نوازی مردم بوشهر و وجود مناطق ساحلی و چشم انداز ساحلی منحصربه فرد منطقه هر دو با امتیاز وزنی 28/0 در رده دوم، تنوع چشم انداز زیبا در منطقه با امتیاز وزنی 24/0 در رده سوم قرار دارد. از سوی دیگر به نظر پرسش شوندگان کمبود امکانات اقامتی موجود در منطقه با امتیاز وزنی 28/ در رده اول به عنوان مهمترین نقطه ضعف و سپس نامناسب بودن زیر ساختهای محیطی و کالبدی (همانند جاده ها و فاضلاب) با امتیاز وزنی 24/0 در رده دوم و کمبود تجهیزات شهری موجود در منطقه با امتیاز وزنی20/0 نیز در رده سوم نقاط ضعف گردشگری شهر بوشهر قرار گرفته است.
جدول2. نتایج تجزیه و تحلیل عوامل داخلی(نقاط ضعف)
|
انواع عوامل مؤثر بر گردشگری |
ضعف ها |
وزن |
درجه بندی |
امتیاز وزنی |
|
|
اقتصادی |
عدم وجود برنامه ریزی و سرمایه گذاریهای محلی در این ناحیه در خصوص صنعت گردشگری |
03/ |
3 |
09/ |
|
|
عدم سرمایه گذاری برای شناسایی نواحی مستعد در زمینه گردشگری |
02/ |
2 |
04/ |
||
|
اجتماعی- فرهنگی
|
کمبود امکانات اقامتی توسط نهادهای دولتی یا بخشهای خصوصی |
03/ |
3 |
09/ |
|
|
کمبود نیروهای متخصص و آموزش دیده در زمینه گردشگری ساحلی |
02/ |
2 |
04/ |
||
|
عدم آشنایی مردم بومی وعدم آموزش آنها در نحوه برخورد با گردشگران |
02/ |
3 |
06/ |
||
|
افزایش تعداد جوانان بیکار |
02/ |
2 |
04/ |
||
|
پایین بودن سطح آگاهی مردم در خصوص مزایای توریسم |
02/ |
3 |
06/ |
||
|
کمبود جذابیت منطقه به دلیل نبود امکانات رفاهی مطلوب |
03/ |
3 |
09/ |
||
|
عدم آشنایی و شناخت سرمایه گذاران محلی، منطقه ای و ملی |
02/ |
2 |
04/ |
||
|
اکولوژیکی |
نامناسب بودن زیر ساختهای محیطی و کالبدی (همانند جاده ها و فاضلاب) |
06/ |
4 |
24/ |
|
|
بالا بودن سطح آب سفره زیرزمینی در منطقه ساحلی |
03/ |
3 |
09/ |
||
|
نهادی
|
عدم تبلیغات لازم در زمینه گردشگری |
02/ |
2 |
04/ |
|
|
عدم معرفی جاذبه های گردشگری بوشهر به عنوان مقصد گردشگری |
02/ |
3 |
06/ |
||
|
عدم وجود منابع آب با کیفیت مناسب در فاصله نزدیک به شهر بوشهر |
03/ |
3 |
09/ |
||
|
سیستم حمل و نقل نامناسب |
02/ |
2 |
06/ |
||
|
کمبود امکانات اقامتی موجود در منطقه |
07/ |
4 |
28/ |
||
|
کمبود تجهیزات شهری موجود در منطقه |
05/ |
4 |
20/ |
||
|
عدم وجود کانونهای فعالیتی مناسب در ساحل که سبب سرزندگی و تشویق حیاتی شهری گردد. |
02/ |
2 |
04/ |
||
|
|
جمع |
53/0 |
|
1.65 |
|
|
|
|
|
|||
منبع: تحقیق نگارندگان
3-1-2- عوامل مؤثر خارجی بر گردشگری ناحیه مورد مطالعه
هدف این مرحله بررسی آثار محیط خارجی در ناحیه مورد مطالعه جهت شناسایی فرصتها و تهدیدهایی است که ناحیه در ارتباط با گسترش گردشگری با آن مواجه است. بر اساس پرسش نامه توزیع شده ، مجموعه فرصتها وتهدیدهایی موجود بر این ناحیه از لحاظ گردشگری در غالب ابعاد اقتصادی، اجتماعی فرهنگی، اکولوژیکی و نهادی مورد توجه و بررسی قرارگرفته است که در جداول3 و4 آورده شده است.
جدول3. نتایج تجزیه و تحلیل عوامل خارجی(فرصت ها)
|
انواع عوامل مؤثر بر گردشگری |
فرصت ها |
وزن |
درجه بندی |
امتیاز وزنی |
|
اقتصادی |
افزایش توجّه دولت به برنامه ریزی و سرمایه گزاری در بخش گردشگری |
03/0 |
3 |
09/0 |
|
توسعه و تجهیز محورهای اصلی و فرعی ارتباطی کشور |
05/0 |
4 |
20/0 |
|
|
پتانسیل احداث کاربری های مناسب جهت استفاده گردشگران ازقبیلشهر بازی، ایجاد هتل های بین المللی چند ستاره و سایرتجهیزات رفاهی، تفریحی |
03/0 |
3 |
09/0 |
|
|
اجتماعی-فرهنگی |
سطح بالای آگاهی گردشگران در برخورد با مردم |
02/0 |
2 |
04/0 |
|
سنتها ومراسم مذهبی بومی منطقه |
06/0 |
4 |
24/0 |
|
|
استقبال خوب گردشگران از مناطق ساحلی |
03/0 |
3 |
09/0 |
|
|
ساماندهی فعالیتهای مربوط به صنایع دستی و برگزاری نمایشگاههای فصلی صنایع دستی |
03/0 |
2 |
06/0 |
|
|
اکولوژیکی |
وجود خلیج فارس به عنوان اصلی ترین جاذبه گردشگری |
08/0 |
4 |
32/0 |
|
درجه حرارت مناسب در فصول سرد سال و بالا بودن ساعات آفتابی روز |
03/0 |
3 |
09/0 |
|
|
آمادگیگردشگرانجهت تفریح و تفرج در کنار ساحل در زمان مناسب در شرایط اقلیمی |
03/0 |
3 |
09/0 |
|
|
وجود تعداد زیادی شناور سنتی و کارگاه لنج سازی در بوشهر |
02/0 |
2 |
04/0 |
|
|
استفاده از تنوع چشم اندازی منطقه |
03/0 |
3 |
09/0 |
|
|
نزدیکی به کشورهای خلیج فارس و جذب گردشگر خارجی |
03/0 |
3 |
09/0 |
|
|
نهادی |
افزایشتوجهوحمایتمسؤلان کشوراز توسعهی شهری با رویکرد اشتغالزایی و کسب درآمد |
02/0 |
2 |
04/0 |
|
تربیت نیروهای متخصص و باتجربه در سطح شهرستان |
02/0 |
3 |
06/0 |
|
|
امکان ایجاد پارک- موزه با تأکید بر گونه های ساحلی(انواع پرندگان کنار آبزی و آبزی) |
03/0 |
2 |
06/0 |
|
|
|
جمع |
54/0 |
|
1.69 |
منبع:تحقیق نگارندگان
با توجه به جدول 3 مهم ترین فرصتهایی که شهربوشهر در زمینه توسعه گردشگری از دیدگاه پرسش شوندگان با آن روبه روست عبارتند از : وجود خلیج فارس به عنوان اصلی ترین جاذبه گردشگری که با امتیاز وزنی 32/0 به عنوان اولین فرصت شناخته شده است، سنتها ومراسم مذهبی بومی منطقه با امتیاز وزنی 24/0 به عنوان دومین فرصت پیش رو و توسعه و تجهیز محورهای اصلی و فرعی ارتباطی کشور با امتیاز وزنی 20/0 در اولویت بعدی قرار دارد. همچنین از مهم ترین تهدیدهای مد نظر پرسش گران، بالا بودن درجه حرارت و رطوبت در فصل تابستان با امتیاز وزن 36/0 به عنوان مهم ترین تهدید، از بین رفتن فرهنگ سنتی و محلی مردم و عدم توجه به فرهنگ سنتی و محلی با امتیاز وزنی 28/0 به عنوان دومین عامل و تهدیدهای زیست محیطی و ایجاد خسارت به آثار تاریخی، فرهنگی و طبیعی با امتیاز وزنی 20/0 به عنوان سومین عامل تهدیدی روبه روی شهر بوشهر در زمینه توسعه گردشگری است
|
انواع عوامل مؤثر بر گردشگری |
تهدیدها |
وزن |
درجه بندی |
امتیاز وزنی |
|
اقتصادی |
کافی نبودن سرمایه گذاریهای خارج از منطقه در جهت جذب گردشگر |
03/0 |
3 |
09/0 |
|
عدم توجه مسئولین به اقتصاد گردشگری موجود در منطقه |
04/0 |
3 |
12/0 |
|
|
اجتماعی- فرهنگی |
افزایش تمایل و انگیزه گردشگران به مسافرت سایر مناطق تفریحی نزدیک و رقیب |
03/0 |
3 |
09/0 |
|
از بین رفتن فرهنگ سنتی و محلی مردم و عدم توجه به فرهنگ سنتی و محلی |
07/0 |
4 |
28/0 |
|
|
آشنائی مردم بومی با عقاید جدید و شیوه نادرست رفتاری |
04/0 |
3 |
12/0 |
|
|
اکولوژیکی |
بالا بودن درجه حرارت و رطوبت در فصل تابستان |
09/0 |
4 |
36/0 |
|
آلودگی آب در مناطق در مناطق ساحلی |
01/0 |
2 |
02/0 |
|
|
تهدیدهای زیست محیطی و ایجاد خسارت به آثار تاریخی، فرهنگی و طبیعی |
05/0 |
4 |
20/0 |
|
|
نهادی |
عدم ارائه مجوز و تسهیلات از سوی دولت جهت گسترش و توسعه تجهیزات و تأسیسات گردشگری |
02/0 |
2 |
04/0 |
|
محدودیت قانونی موجود در توسعه مناطق ساحلی |
02/0 |
2 |
04/0 |
|
|
رسوبگذاریدرمنطقه ساحلی که عامل تهدید کننده فعالیتهای دریایی و تاسیسات ساحلی خواهد بود. |
03/0 |
3 |
09/0 |
|
|
غلبه بصری دریا و کم توجهی به سایر پدیده های طبیعی |
03/0 |
3 |
09/0 |
|
|
|
جمع |
46/0 |
|
54/1 |
جدول4. نتایج تجزیه و تحلیل عوامل خارجی (تهدیدها)
منبع: تحقیق گیرندگان
3-1-3- ارائه استراتژیها توسعهگردشگری شهری ساحلی در بوشهر بر اساس مدل SWOT
ماتریس سوآت امکان تدوین چهار انتخاب یا راهبرد متفاوت را فراهم می آورد. البته، در جریان عمل برخی از راهبردها با یکدیگر هم پوشانی داشته، یا به طور هم زمان و هماهنگ با یکدیگر به اجرا در میآیند. در واقع، برحسب وضعیت سیستم، چهار دسته راهبرد را که از نظر درجه کنشگری متفاوت هستند، میتوان تدوین کرد:
1- راهبرد دفاعی: هدف کلی راهبرد دفاعی یا حداقل – حداقل که می توان آنرا « راهبرد بقا » نیز نامید، کاهش ضعفهای سیستم برای کاستن و خنثی سازی تهدیدهاست.
2- راهبرد انطباقی: راهبرد انطباقی یا راهبرد حداقل- حداکثر، تلاش دارد با کاستن از ضعفها حداکثر استفاده را از فرصتهای موجود ببرد. یک سازمان ممکن است در محیط خارجی خود متوجّه وجود فرصتهایی شود، ولی به واسطه ضعفهای سازمانی خود قادر به بهره برداری از آن نباشد، در چنین شرایطی اتخاذ راهبرد انطباقی میتواند امکان استفاده از فرصت را فراهم آورد.
3- راهبرد اقتضایی( حداکثر- حداقل): این راهبرد بر پایه بهره گرفتن از قوّتهای سیستم برای مقابله با تهدیدات تدوین میشود و هدف آن به حداکثر رساندن نقاط قوّت و به حداقل رساندن تهدیدات است. با وجود این، از آنجا که تجارب گذشته نشان داده است که کاربرد نابجای قدرت میتواند نتایج نامطلوبی به بار آورد، هیچ سازمانی نباید به طور نسنجیده از قدرت خود برای رفع تهدیدات استفاده کند.
4- راهبرد تهاجمی( حداکثر- حداکثر): تمام سیستمها خواهان وضعیتی هستند که قادر باشند همزمان قوّت و فرصتهای خود را به حداکثر برسانند. برخلاف راهبرد دفاعی که یک راه حل واکنشی است، راهبرد تهاجمی یک راهحل کنشگر است، در چنین وضعیتی سازمان با استفاده از نقاط قوّت خویش برای گسترش بازار تولیدات و خدمات گام بر میدارد(گلکار،53:1384). راهبردهای تحلیل سوآت در جدول5 و6 ارائه شده است.
جدول 5. راهبردهای چهارگانه بر اساس تحلیل سوآت
|
محیط داخلی |
ماتریس SWOT |
||
|
ضعف ها |
قوت ها |
||
|
WO راهبرد انطباقی (حداقل – حداکثر) |
SO راهبرد تهاجمی (حداکثر – حداکثر) |
فرصتها |
محیط بیرونی |
|
WT راهبرد دفاعی (حداقل – حداقل) |
ST راهبرد اقتضایی (حداکثر – حداقل) |
تهدیدها |
|
(منبع: پیرس و رابینسون، 1380)
3-2- رتبهبندیوسطحبندی پتانسیلهایگردشگری بوشهرازنظرپاسخدهندگان مناطق 8 گانه شهرستان بوشهر
تکنیک اولویتبندی به وسیله شباهت به وضعیت ایدهآل (TOPSIS) یکی از روشهای تصمیمگیری چند معیاره است که در سال 1981 به وسیله هوانگ و یون ارایه گردید. در این روش m گزینه به وسیله n شاخص مورد ارزیابی قرار میگیرد(طواری و همکاران،1387: 11). اصل اساسی مدل TOPSISاین است که گزینه انتخابی باید دارای کمترین فاصله از وضعیت ایدهآل (بهترین حالت) و دورترین فاصله از وضعیت ایدهآل منفی (بدترین حالت) داشته باشد. به عبارت دیگر در این روش میزان فاصله یک عامل با عامل ایدهآل مثبت و منفی سنجیده میشود و این خود معیار درجهبندی واولویتبندی عوامل است (شفیعی رودپشتی و میرغفوری، 1387 : 42) جهت بهره گیری از این تکنیک مراحل زیر به اجرا گذاشته می شود.
مرحله اول: تشکیل ماتریس داده ها بر اساس n آلترناتیو و m شاخص.
|
جدول6. راهبردهای4 گانه مدل سوآت در توسعه گردشگری شهر بوشهر
|
ماتریس |
نقاط قوت(S) |
نقاط ضعف((W |
|
فرصتها (O)
|
راهبردهای رقابتی/ تهاجمی[17] (SO) -SO1 تأکید بر توسعه گردشگری طبیعی و فرهنگی به دلیل وجود مزیت های نسبی برای توسعه گردشگری در شهر بوشهر. -SO2 استفاده از نیروهای متخصص و با تجربه به منظور ایجاد تشکلهای تعاونی مردمی از طریق نشستها و جلسات مختلف با مردم منطقه مورد مطالعه. SO3- تمرکز عمده فعالیتهای گردشگری بر بهره برداری از منابع و جاذبه های موجود در منطقه SO4- آموزش هرچه بیشتر افراد متخصص در زمینه اشتغال زایی و توسعه گردشگری درمنطقه. SO5- جذب گردشگران با معرفی و تبلیغات مربوط به جاذبه های طبیعی و فرهنگی شهر بوشهر. |
راهبردهای بازنگری[18] (WO) -WO1 تشویق بخش خصوصی به سرمایه گذاری در ساختار اقتصادی در راستای افزایش امکانات و خدمات مورد نیاز برای جذب گردشگر . -WO2 آموزش و اطلاع رسانی از ضوابط و معیارها توسط دستگاه ها و نهادهای مسئول به منظور کاهش آسیب های زیست محیطی و منطقی نمودن روند توسعه گردشگری شهری. WO3- بازنگری و توسعه نهادها و سازمانهای مرتبط در منطقه مورد مطالعه برای آموزش مردم و گردشگران به منظور بهره گیری بهینه و هدفمند از منابع و اثرات مثبت گردشگری. WO4- بازنگری قوانین و مقررات شهری و مکانهای گردشگری این ناحیه به منظور بهره برداری و استفاده مردم و همچنین جلوگیری از بورس بازی زمین. WO5- آشنا کردن مدیران هتل ها و دفاتر خدمات مسافرتی با روش های نوین ارتباطات و بازاریابی گردشگری. |
|
تهدیدها (T) |
راهبردهای تنوع[19] (ST)
-ST1 تنوع بخشی به امکانات، فعالیتها و خدمات گردشگری به منظور جلب رضایت گردشگران ورودی به شهر بوشهر ST2- بهرهگیری از پتانسیلهای منطقه و همجواری با خلیج فارس در فراهم سازی و توسعه فعالیت های سازگار با محیط. ST3- تنوع بخشی و توسعه برنامههای تبلیغاتی برای معرفی جاذبههای طبیعی و انسانی، خصوصیات بارز فرهنگی و شرکت در سایر جشنوارهها، نمایشگاهها و سمینارها بطور فعالانه. -ST4 توسعه خدمات پشتیبان تولید، گردشگری، بازرگانی، بانکی و بیمهای، حمل و نقل، ترانزیت. -ST5 تأمین امنیت مکانهای توریستی بوشهر جهت جلوگیری از بروز تخلفات اجتماعی و سایر تخلفات.
|
راهبردهای تدافعی[20] ( WT) -WT1 برگزاری سمینارها و نشست های «توسعه سرمایه گذاری در صنعت گردشگری شهری و ساحلی» توسط سازمان گردشگری با سایر دستگاهها و مسئولان مرتبط و کارآفرینان و دانشگاهیان. WT2- تدوین قوانین و مقررات ویژه جهت استفاده بهینه از جاذبه های گردشگری و جلوگیری از تخریب، آلودگی واز بین رفتن این منابع در این نواحی. WT3- جلوگیری از ساخت وساز انبوه و بدون برنامهریزی در حریم ساحل به وسیله آگاه نمودن مردم از پیامد های مخرب آن. -WT4 ایجاد زیرساخت هایی مناسب (حمل و نقل ، امکانات و خدمات رفاهی و ... از طریق هدایت سرمایه گذاری دولتی برای جلوگیری از جذب مسافرها و گردشگران توسط مراکز تفریحی رقیب در سطح منطقه. -WT5 آموزش و اطلاع رسانی در نحوه برخورد با گردشگران، به منظورجلوگیری از تعارض بین گردشگران و مردم.
|
منبع: تحقیق نگارندگان
در واقع، ماتریس پایه ما در اینجا همان ویژگیهایی که در جذب گردشگران موثرند برای هر بخش بوده که به عنوان شاخص خام قلمداد شده و جهت سطح بندی از مدل TOPSISاستفاده شده که در جدول 7 ارائه شده است.
جدول7.ماتریس اولیه شاخصهای گردشگری بخش های مختلف شهرستان بوشهر
|
شاخصها |
امنیت |
ساحل |
جادهها و حمل ونقل |
مراکز اقامتی |
آداب و رسوم |
پوشش گیاهی منحصربه فرد |
خدماتشهری |
ابنیه تاریخی |
برخورد مناسب مردم |
مراسم مذهبی سنتی |
جمع کل |
|
منطقه 1 |
8 |
6 |
4 |
8 |
6 |
6 |
3 |
4 |
8 |
9 |
65 |
|
منطقه2و3 |
7 |
6 |
8 |
7 |
6 |
6 |
3 |
4 |
8 |
7 |
64 |
|
منطقه 4 |
7 |
6 |
4 |
8 |
6 |
6 |
4 |
4 |
9 |
9 |
68 |
|
منطقه 5 |
7 |
7 |
4 |
7 |
7 |
6 |
4 |
4 |
8 |
8 |
65 |
|
منطقه 6 |
7 |
6 |
4 |
7 |
7 |
6 |
4 |
4 |
9 |
8 |
66 |
|
منطقه 7 |
6 |
6 |
4 |
7 |
6 |
6 |
3 |
4 |
8 |
8 |
63 |
|
منطقه 8 |
7 |
6 |
4 |
7 |
7 |
6 |
4 |
4 |
8 |
9 |
66 |
|
منطقه 9و10 |
7 |
6 |
6 |
7 |
7 |
6 |
4 |
3 |
9 |
9 |
67 |
منبع: تحقیق نگارندگان
مرحله دوم: استاندارد نمودن داده ها و تشکیل ماتریس استاندارد (بی مقیاس) از طریق رابطه زیر:
در این مرحله، اقدام به استاندارد کردن و یکدست کردن دادههای خام شده، که نتایج در جدول 8 ارائه شده است.
|
جدول8. ماتریس استاندارد شده شاخصها
|
منطقه 9 و10 |
منطقه 8 |
منطقه 7 |
منطقه 6 |
منطقه 5 |
منطقه 4 |
منطقه2و3 |
منطقه 1 |
بخش |
|
329. |
338. |
305. |
338. |
337. |
327. |
344. |
385. |
امنیت |
|
282. |
290. |
305. |
290. |
337. |
281. |
295. |
289. |
ساحل |
|
282. |
193. |
203. |
193. |
192. |
187. |
394. |
192. |
جاده ها و حمل ونقل |
|
329. |
338. |
355. |
338. |
337. |
347. |
344. |
385. |
مراکز اقامتی |
|
329. |
338. |
305. |
338. |
337. |
281. |
295. |
289. |
آداب و رسوم |
|
282. |
290. |
305. |
290. |
289. |
281. |
295. |
289. |
پوشش گیاهی منحصربه فرد |
|
188. |
193. |
157. |
193. |
192. |
187. |
147. |
144. |
خدماتشهری |
|
141. |
193. |
203. |
193. |
192. |
187. |
197. |
192. |
ابنیه تاریخی |
|
423. |
386. |
406. |
435. |
385. |
421. |
394. |
385. |
برخورد مناسب مردم |
|
423. |
435. |
406. |
386. |
385. |
421. |
344. |
433. |
مراسم مذهبی سنتی |
منبع: تحقیق نگارندگان
مرحله سوم: تعیین وزن هر یک از شاخصها و ایجاد ماتریس بی مقیاس وزین(v):
|
از آنجایی که اهمیت شاخصها (در اینجا انواع گردشگری) یکسان نیست بنابراین بسته به اهمیت هر شاخص و شاخصهای دیگر در گردشگری شهرستان به صورت کارشناسی شده وزنی به هر شاخص اختصاص داده میشود.
مرحله چهارم و پنجم: مشخص نمودن حالتهای ایده آل مثبت و ایده آل منفی (بالاترین و پایین ترین حالت هر شاخص):
=گزینهایدآل مثبت
= گزینهایدآلمنفی
مرحله ششم: تعیین معیار فاصله ای برای آلترناتیو ایده آل و آلترناتیو حداقل :
= فاصله گزینه i ام از ایده آل مثبت
= فاصله گزینه i ام از ایده آل منفی
مرحله هفتم: محاسبه نزدیکی نسبی گزینه (Ai) i به وضعیت ایده آل:
|
مرحله هشتم: رتبه بندی آلترناتیوها براساس میزان به ترتیب نزولی، در این راستا =1 نشان دهنده بالاترین رتبه و نیز نشان دهنده کمترین رتبه است. در نهایت، با توجه به میزان بخشها به طبقه (بسیار ضعیف 0 تا 2/0، ضعیف 2/0 تا 4/0، متوسط 4/0 تا 6/0، خوب 6/0 تا 8/0، بسیار خوب 8/0 تا 1) سطح بندی می گردد که در جدول 9 ارائه شده است.
جدول9. رتبهبندینهایی بخش های مختلف شهر بوشهر از لحاظ پتانسیل گردشگری با استفاده از مدل TOPSIS
|
سطح |
رتبه |
نام بخش |
|
|
متوسط |
5 |
5347. |
امنیت |
|
متوسط |
2 |
5339. |
ساحل |
|
ضعیف |
8 |
3436. |
جاده ها و حمل ونقل |
|
ضعیف |
4 |
2830. |
مراکز اقامتی |
|
ضعیف |
6 |
2815. |
آداب و رسوم |
|
ضعیف |
7 |
2778. |
پوشش گیاهی منحصربه فرد |
|
بسیار ضعیف |
10 |
1968. |
خدماتشهری |
|
بسیار ضعیف |
9 |
0332. |
ابنیه تاریخی |
|
بسیار ضعیف |
1 |
0086. |
برخورد مناسب مردم |
|
بسیار ضعیف |
3 |
0023. |
مراسم مذهبی- سنتی |
منبع: تحقیق نگارندگان
3-2-1- رتبهبندیوسطحبندی وضعیت توسعه یافتگی گردشگری بخش های شهر بوشهر براساس نظر پاسخدهندگان با استفاده از تکنیک TOPSIS
جهت سنجش وضعیت کنونی توسعه یافتگی گردشگری از منظر شاخصهایی همچون امنیت، مدیریت، وضعیت تسهیلات و امکانات اقامتی و رفاهی، وضعیت تسهیلات دسترسی، ارتباطی و حمل و نقل مربوط به گردشگری و پرسش نامه در اختیار افراد بومی شهر بوشهر قرار میگیرد و از آنها خواسته میشود که برای هر بخش به هر شاخص امتیازی را به درصد (بین صفر و صد) اختصاص دهند. سپس از هر شاخص برای هر بخش میانگینگرفته میشود و از مجموع آنها یک ماتریس اولیه تشکیل میگردد.
در نهایت با استفاده از تکنیک TOPSIS به سنجش توسعه یافتگی گردشگری بخشها و سطح بندی و رتبه آنها از این لحاظ مبادرت میشود. بنابرنتایج بدست آمده استخراجی از پرسشنامه که در 8 منطقه مشخص شده شهر بوشهر توزیع گردیده است، اولویتهای پتانسیلهای گردشگری و سطح آن با استفاده از تکنیک و نرم افزار تاپسیس مشخص گردیده است. نتایج بدست آمده از خروجی نرم افزار در جدول 10 و شکل 2 ارائه شده است.
جدول10. خروجی نرم افزار تاپسیس
|
اولویت |
گزینه ها |
ضضضریب نزدیکی |
|
1 |
برخوردمناسبمردمبومی |
5347. |
|
2 |
مناطقساحلی |
5339. |
|
3 |
مراسممذهبیسنتی |
3436. |
|
4 |
مراکزاقامتی |
2830. |
|
5 |
امنیت |
2815. |
|
6 |
آدابورسوم |
2778. |
|
7 |
پوششگیاهی |
1968. |
|
8 |
جادههاوحملونقل |
0332. |
|
9 |
ابنیهتاریخی |
0086. |
|
10 |
خدماتشهری |
0023. |
منبع: تحقیق نگارندگان
شکل2. رتبهبندی و سطحبندی وضعیت پارامترهای مربوط به توسعه یافتگی شهر بوشهر
3-2-2- رتبهبندیوسطحبندیپتانسیلهایگردشگری بوشهر از نظر پاسخدهندگان مناطق8گانه شهربوشهر
اصل اساسی مدل TOPSISبر این است که گزینه انتخابی باید دارای کمترین فاصله از وضعیت ایدهآل (بهترین حالت) و دورترین فاصله از وضعیت ایدهآل منفی (بدترینحالت) داشته باشد. به عبارت دیگر در این روش میزان فاصله یک عامل با عامل ایدهآل مثبت و منفی سنجیده میشود و این خود معیار درجهبندی و اولویتبندی عوامل است(شفیعی رودپشتی و میرغفوری، 1387 : 42). در سطح بندی پتانسیلهای گردشگری شهر بوشهر در ابتدا برای توزیع پرسشنامه، شهر به 8 منطقه تقسیم شده است. همچنین در تدوین پرسشنامه عوامل 10 گانه امنیت ، مناطق ساحلی، جادهها و حملونقل، آداب و رسوم سنتی، پوشش گیاهی منحصر به فرد، خدمات شهری، مراکز اقامتی، ابنیه تاریخی، برخورد مناسب مردم بومی و مراسم سنتی مذهبی را در نظرگرفته شده است. با توجه به تعداد افراد پاسخگو در هر منطقه، جهت رتبهبندی و سطحبندی وزن مناسب به معیارها (مناطق 8 گانه) داده شد و نتیجه به دست آمده در جدول10 و شکل3 آمده است.
3-3- تحلیل فرضیات بر اساس روش تحلیل عاملی
تحلیل عاملی[21] یک تکنیک چند متغیری است که به منظور پی بردن به متغیرهای زیربنایی یک پدیده یا تلخیص مجموعهای از داده ها مورد استفاده قرار میگیرد. داده های اولیه برای تحلیل عاملی دادههای حاصل از ماتریس همبستگی بین متغیرهاست. در تحلیل عاملی متغیرهای وابسته از قبل تعیینشدهای وجود ندارد؛ بلکه مجموعهای از متغیرهاست که با یکدیگر همبستگی دارند. تحلیل عاملی معمولاً با دو رویکرد اکتشافی و تأییدی به کار میرود(سرمدو بازرگان، 268:1379). تحلیل عاملی تأییدی به ترتیب طی چند مرحله انجام میشود. ابتدا جدول ماتریس همبستگی بین متغیرها تهیه میشود. این ماتریس میزان همبستگی متغیرها را با یکدیگر مشخص می کند و بدیهی است که همبستگی هر متغیر با خودش همبستگی کاملی است با شاخص 1+ مشخص می گردد. در مرحه دوم عاملها استخراج و میزان اشتراکات نشان میدهد که چند درصد از واریانس هر متغیر، واریانس «عامل مشترک» است. در مرحله سوم عوامل استخراج شده مورد چرخش قرار میگیرد تا ساختار متغیرها سادهتر گشته و دقیقاً معلوم شود که کدام متغیرها با کدام تحلیل و تفسیر محقق قرارمیگیرند(فرگوسن و تاکانه،1380: 660-649). اجرای این روش تحلیل نیازمند پیش فرض هایی اساسی است. تحلیل عاملی مستلزم یک ماتریس همبستگی مناسب، حجم گروه نمونه کافی، وجود ارتباط، استقلال اندازه ها و با معنی بودن ماتریس همبستگی است. از بین این پیش فرضها معنیداربودن ماتریس همبستگی و کافی بودن نمونه از اهمیت زیادی برخوردار است. صاحب نظران علم آمار برای معنی دار بودن ماتریس همبستگی از «آزمون بارتلت»[22]و برای کافی بودن حجم نمونه از آزمون « آزمون[23]KMO » استفاده می کنند. آزمون بارتلت کفایت حداقل ارتباط لازم بین متغیرها را آزمون می کند در این آزمون چنانچه فرضیه صفر رد شود، داده ها برای تحلیل عاملی مناسب است. آزمون KMO شاخص کفایت حجم نمونه را مشخص میکند(هومن، 1384: 384). چنانچه مقدار KMO بزرگتر از 9/ . باشد نمونه عالی، در دامنه 8/ . شایسته، در دامنه 7/ . خوب، در دامنه 6/ . متوسط و در دامنه 5/ . ضعیف و کمتر از آن غیرقابل قبول است آزمون بارتلت این فرضیه را آزمون میکند که همبستگی بین متغیرها صفر است (بین متغیرها همبستگی وجود ندارد) رد این فرضیه، نشانگر این است که حداقل شرایط برای تحلیل عاملی وجود دارد(سرمد و بازرگان، 1379: 271).
3-3-1- تأیید فرضیه اول با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی
فرضیهاول: بهنظرمیرسدپتانسیلهایگردشگریشهربوشهردرتوسعهاجتماعیوفرهنگیآنتأثیرگذار است.
مقدار شاخصKMO، مقدار آماره آزمون بارتلت، درجه آزادی و سطح معناداری در جدول ذیل آمده است و چون شاخص KMO برابر 0.560 است تعداد نمونه برای تحلیل عاملی کافی است و چون در دامنه 0.5 قرار دارد به آن ضعیف گویندکه در جدول11 ارائه شده است.
.جدول11. آزمون KMOو بارتلت
|
مقدار شاخص KMO مقدار آماره آزمون بارتلت درجه آزادی سطح معنی داری |
560. 63.260 10 000. |
منبع:یافتههای تحقیق
ماتریس اجزا که شامل بارهای عاملی هر یک از متغیرها در عوامل باقیمانده است.چون تفسیر بارعاملی بدون چرخش ساده نیست بنابراین عامل ها را میچرخانیم که در جدول 12 ارائه شده است.
جدول12.ماتریس اجزاء
|
پارامترها |
اجزاء |
||||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
|
|
آداب و رسوم سنتی مردم بوشهر وجود تنوع غذایی امنیت منطقه نحوه پذیرش و استقبال مردم منطقه مراسم مذهبی سنتی |
597. 530.- 658. 425. 335. |
229.- 455. 181.- 664.- 641. |
467.- 133. 536. 430. 557.- |
534. 692. 208. 088.- 151.- |
297.- 122. 451. 430.- 381. |
منبع:یافتههایتحقیق
ماتریس چرخیده شده، شامل بارهای عاملی هریک از متغیرها در عوامل باقیمانده پس از چرخش است، هرچه مقدار قدر مطلق این ضرایب بیشتر باشد، عامل مربوطه نقش بیشتری در کل تغییرات متغیر مورد نظر دارد که در جدول13 ارائه شده است.
جدول13. اجزای ماتریس چرخیده شده
|
پارامترها |
اجزاء |
||||
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
|
|
آداب و رسوم سنتی مردم بوشهر وجود تنوع غذایی امنیت منطقه نحوه پذیرش و استقبال مردم منطقه مراسم مذهبی سنتی |
072.- 994. 080.- 014. 009.- |
062. 009.- 034.- 092. 993. |
992. 072.- 080. 016.- 062. |
016.- 014. 093. 991. 092. |
079. 079.- 989. 092. 034.- |
منبع:یافتههای تحقیق
5 عامل مشخصدراینفرضیهداریمکه میزان همبستگی آنها با متغیر های مورد نظر سنجیده شده است :
عامل اول:غذا،میزانهمبستگیاینعاملباوجودتنوعغذاییویژهدربوشهر همبستگی بسیار بالایی 994. دارد.
عاملدوم:مراسماتمذهبی،میزانهمبستگیاینعاملبا مراسم سنتی مذهبی در بوشهر همبستگی بسیار بالایی 991. دارد.
عاملسوم:آدابورسوم،میزان همبستگی این عامل با آداب و رسوم سنتی در بوشهر همبستگی بسیار بالایی 992. دارد.
عامل چهارم : مهمان نوازی، میزان همبستگی این عامل با نحوه پذیرش و استقبال مردم منطقه در بوشهر همبستگی بسیار بالایی 991. دارد.
عامل پنجم: امنیت،میزانهمبستگیاینعاملباامنیت منطقه در بوشهر همبستگی بسیار بالایی 989. دارد.
به دلیل وجود همبستگی بالا و مناسب بین عوامل و متغیرها نتیجه می گیریم تمامی پتانسیلهای گردشگری در بوشهر در توسعه اجتماعی و فرهنگی بوشهر تأثیر میگذارد.
3ـ 3 ـ 2 ـ تأیید فرضیه دوم با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی
فرضیه دوم:به نظر میرسدکمبودامکاناتوخدماترفاهیمانع توسعه گردشگری شهر بوشهر شده است.
مقدار شاخصKMO، مقدار آماره آزمون بارتلت،درجه آزادی و سطح معناداری در جدول ذیل آمده است و چون شاخص KMO برابر 591. است تعداد نمونه برای تحلیل عاملی کافی است و چون در دامنه 0.5 قرار دارد به آن ضعیف گویند که در جدول 14 ارائه شده است.
جدول14. آزمون KMOو بارتلت
|
مقدار شاخص KMO مقدار آماره آزمون بارتلت درجه آزادی سطح معنی داری |
591. 18.105 3 000. |
منبع:یافتههای تحقیق
ماتریس اجزا که شامل بارهای عاملی هر یک از متغیرها در عوامل باقیمانده است.چون تفسیر بارعاملی بدون چرخش ساده نیست بنابراین عامل ها را میچرخانیم که در جدول 15 ارائه شده است.
جدول 15. ماتریس اجزاء
|
پارامترها |
اجزاء |
||
|
1 |
2 |
3 |
|
|
امکانات زیرساختی ایجاد مراکز تفریحی و اقامتی خدمات شهری |
707. 316.- 783. |
425. 907. 018.- |
565.- 277. 622. |
منبع:یافتههای تحقیق
ماتریسچرخیدهشده، شامل بارهای عاملی هریک از متغیرها در عوامل باقیمانده پس از چرخش است، هرچه مقدار قدر مطلق این ضرایب بیشتر باشد، عامل مربوطه نقش بیشتری در کل تغییرات متغیر مورد نظر دارد که در جدول 16ارائه شده است.
جدول 16. اجزای ماتریس چرخیده شده
|
پارامترها |
اجزاء |
||
|
1 |
2 |
3 |
|
|
امکانات زیرساختی ایجاد مراکز تفریحی و اقامتی خدمات شهری |
005. 999. 046.- |
995. 005. 098. |
098. 046.- 994. |
منبع:یافتههای تحقیق
سهعاملمشخصدراینفرضیهداریم که میزان همبستگی آنها با متغیر های مورد نظر سنجیده شده است:
عاملاول:مراکزاقامتگاهی:میزانهمبستگیاینعاملباایجادمراکزتفریحیهمبستگیبسیار بالایی 999. دارد.
عاملدوم:زیرساختها:میزانهمبستگیاینعاملباامکاناتزیرساختیهمبستگی بسیار بالایی 995. دارد.
عاملسوم: خدمات : میزان همبستگی این عامل با خدمات شهری همبستگی بسیار بالایی 994. دارد.
به دلیل وجود همبستگی بالا و مناسب بین عوامل و متغیرها نتیجه میگیریم که کمبود امکانات و خدمات، مانع توسعه گردشگری در شهر بوشهر است و فرضیه دوم نیز تأیید میگردد.
4- نتیجه گیری
شهر بوشهر با توجه به پیشینه تاریخی و فرهنگی، میبایست به طور جدی در عرصه گردشگری در کشور و جهان قدم بگذارد تا جلوه اصلی خود را اثبات کند. از مجموع آنچه که بیان شد میتوان به این نتیجه رسید که با وجود توانها و استعدادهای بالقوه شهر بوشهر برای جذب گردشگر، هنوز راه طولانی جهت استفاده از این توانها وجود دارد. بهرهمندی از مزایایی صنعت گردشگری مانند درآمد و اشتغالزایی، نیازمند توجه به تمام بخشهای مرتبط به این صنعت بوده و ایجاد هماهنگیهای لازم بین آنها، مدیریت واحد و تقسیم کار بین بخش های دولتی و خصوصی را طلب میکند. جداول 2 و3 و 4 و5 نقاط قوّت و ضعف، تهدیدها و فرصتهای گردشگری شهر بوشهر در زمینه های مختلف را نشان داده است که با تقویت کردن مهم ترین نقاط قوّت و فرصتها و همچنین برنامهریزی جهت نقاط ضعف و تهدیدها و کاهش آنها میتوان چشم انداز مناسبی برای توسعه صنعت گردشگری در شهر بوشهر را شاهد باشیم. مهم ترین نقاط قوتی که شهر بوشهر در زمینه گردشگری از آن برخوردار است، عبارتند از : آداب و رسوم ، فرهنگ بومی و مکانهای تاریخی و دیدنی شهر بوشهر در رده اول، خونگرمی و مهمان نوازی مردم بوشهر و وجود مناطق ساحلی و چشم انداز ساحلی منحصربه فرد منطقه در رده دوم، تنوع چشم انداز زیبا در منطقه در رده سوم، به ترتیب با امتیازهای وزنی 32/0، 28/0 و24/0 قرار دارند. کمبود امکانات اقامتی موجود در منطقه به عنوان مهمترین نقطه ضعف و سپس نامناسب بودن زیر ساختهای محیطی و کالبدی (همانند جاده ها و فاضلاب) در رده دوم و کمبود تجهیزات شهری موجود در منطقه در رده سوم به ترتیب با امتیازهای وزنی ، 28/0 و24/0 و20/0 قرار دارند. با توجه به داده های برگرفته از مدلSWOTمهم ترین فرصتهایی که شهربوشهر در زمینه توسعه گردشگری با آن روبه روست عبارتند از : وجود خلیج فارس به عنوان اصلی ترین جاذبه گردشگری، سنتها ومراسم مذهبی بومی منطقه به عنوان دومین فرصت پیش رو و توسعه و تجهیز محورهای اصلی و فرعی ارتباطی کشور در اولویت بعدی به ترتیب با امتیازهای وزنی 32/0، 24/0 و20/0 قرار دارند. به عنوان مهم ترین تهدید، بالا بودن درجه حرارت و رطوبت در فصل تابستان درر رده اول از بین رفتن فرهنگ سنتی و محلی مردم و عدم توجه به فرهنگ سنتی و محلی به عنوان دومین عامل و تهدیدهای زیست محیطی و ایجاد خسارت به آثار تاریخی، فرهنگی و طبیعی به عنوان سومین عامل به ترتیب با امتیازهای وزنی 36/0، 28/0 و20/0 قرار دارند. در جدول7 راهبردهای 4 گانه مدل سوآت در توسعه گردشگری شهر بوشهر ارائه شده است که مد نظر قرار گرفتن این راهبردها می تواند شهر بوشهر را به توسعه در زمینه گردشگری هدایت کند. نتایج حاصل از مدل تاپسیس جهت رتبه بندی و سطح بندی پتانسیلهای گردشگری بوشهر از نظر پاسخ دهندگان مناطق 8 گانه شهر بوشهر نشاندهنده آن است که برخورد مناسب مردم با ضریب نزدیکی5347. در اولویت اول، ساحل زیبا وشنی با ضریب نزدیکی 5339. در اولویت دوم و مراسم مذهبی- سنتی با ضریب نزدیکی 3436. در اولویت سوم قرارگرفته و در جذب گردشگر به این شهر تأثیرگذار هستند. تحلیل فرضیات بر اساس روش تحلیل عاملی نیز نشان می دهد، به دلیل وجود همبستگی بالا و مناسب بین عوامل و متغیرها، تمامی پتانسیل های گردشگری در شهر بوشهر در توسعه اجتماعی و فرهنگی آن تأثیر می گذارند، در نتیجه فرضیه اول تأیید می گردد و در فرضیه دوم به دلیل وجود همبستگی بالا و مناسب بین عوامل و متغیرها نتیجه میگیریم که کمبود امکانات و خدمات، مانع توسعه گردشگری در شهر بوشهر است و فرضیه دوم نیز تأیید میگردد.
5- پیشنهادات
* هماهنگی بین مدیران منطقه و دیگر ارگانها و مؤسسات مرتبط با گردشگری شهر بوشهر.
* تهیه نقشه جامع گردشگری شهر بوشهر و توزیع آنها بین مسافران در ورودیهای منتهی به شهر بوشهر.
* برنامهریزی مناسب برای کاهش هزینههای تمام شده برای گردشگران از طریق ایجاد تورهای گردشگری گروهی، ارائه تخفیفات ویژه از طریق شرکتهای هواپیمایی و مسافرتی و هتلها و ارائه تخفیفات استثنایی به گردشگران خارجی برای جذب بیشتر آنها به این منطقه.
*ایجادامکاناتسفردریاییباکشتیهایمجهز برای رفت و آمد بین جزایر خلیج فارس و کشورهای حاشیه خلیج فارس.
* اختصاص درصدی از درآمد نفت و گاز استان جهت رونق بخشیدن فعالیتهای سرمایهگذاری مرتبط با حوزه گردشگری
* فرهنگ سازیواطلاعرسانی عموم مردم در جهت برخورد مناسب با گردشگران ورودی به استان و اطلاع از مزیت حضور آنها برای توسعه شهر.
* بهبود زیرساختهای حمل ونقل داخلی و خارجی، تجهیز فرودگاه بینالمللی شهر بوشهر و ایجاد وگسترش پروازهای داخلی و خارجی، تکمیل پروژه راهآهن بوشهر به شیراز و اتصال به شبکه ریلی کشور.
* توسعه یافتگی سواحل و امکانات تفریحی لازم مانند پارکهای آبی و باغهای دریایی و استفاده از داشته های بومی در کنار آن که باعث افزایش اشتغال میشود.
)
