آثار ژئومورفیکی عملیات راهسازی در مناطق حساس ژئومورفولوژیک (مطالعه موردی: راه روستایی ارلان در شمال غرب ایران)

نویسندگان

دانشگاه تبریز

چکیده

     چکیده   راه روستای ارلان (از توابع شهرستان مرند در آذربایجان شرقی در شمال غرب ایران)، جاده‌ای خاکی به طول 7/10 کیلومتر است که عملیات تعریض و مرمت آن از سال 85 آغاز شده است. بی توجهی به ملاحظات ژئومورفولوژیک منطقه در اجرای این عملیات، موجب فعال شدن برخی فرایندهای ژئومورفولوژیک در برخی از قسمت‌های مسیر راه شده است. در این مقاله، علاوه بر بررسی و تحلیل وضعیت ژئومورفولوژیک مسیر راه ارلان، سعی شده است تا نقش این گونه عملیات در تغییر چشم اندازها تحلیل شده و بخشی از نتایج تصمیم‌گیری‌هایی که بدون توجه به مسایل ژئومورفیکی صورت می‌گیرد، بررسی و مطالعه   گردید. روش مطالعه در این پژوهش مبتنی بر مشاهدات میدانی بوده، برای تکمیل و تفسیر این مشاهدات از نقشه‌های زمین‌شناسی و توپوگرافی، عکس‌های هوایی و ادبیات موضوع کمک گرفته شده است. بر اساس نتایج این پژوهش، راه روستایی ارلان در مسیر خود از چهار واحد ژئومورفولوژیک مستقل با فرایندهای خاص عبور می‌کند: 1- مخروط افکنه (سیلاب‌ها و جریانهای آواری ( Debris flows )؛ 2- میوسن قرمز (فرسایش آبکندی و زمین لغزش)؛ 3- دره طوق مانند (افتان‌های سنگی، زمین لغزش و ریزش) و 4) فلات مرتفع(روان شدگی و زمین لغزش).وجود پوششی از نهشته‌های آواری و آبرفتی کواترنری بر روی رسوبات میوسن در سه واحد عمده ژئومورفولوژیک اخیر، نقش عمده‌ای در پایداری دامنه‌های اطراف کوه گچی قلعه‌سی ایفا می کند، ولی از بین رفتن این پوشش‌ها در اثر مرمت‌های اخیر راه ارلان و تظاهر رسوبات مارنی میوسن و استقرار راه بر روی این رسوبات، موجبات تشدید فعالیت فرایندهای ژئومورفیک از قبیل حرکات توده‌ای(زمین لغزش، ریزش، روان‌گرایی) و   فرسایش شیاری و آبکندی فراهم نموده است؛ پدیده‌ای که با در نظر گرفتن ملاحظات ژئومورفیکی منطقه امکان کاستن از شدت آن وجود داشت و بی توجهی به تأثیرات بعدی آن می‌تواند ما را به همان پارادایمی که از طریق قطع جنگل‌ها یا فعالیت‌های نابجای کشاورزی و دامداری دچار شدیم، گرفتار کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Geomorphic Effects of Road construction Operations in Geomorphological Sensitive Regions: Case study, Rural Road of Aralan (Northwest of Iran)

نویسنده [English]

  • D. Mokhtari
University of Tabriz
چکیده [English]

   �     Abstract   The road of Aralan village (38°23′21″ - 38°27′15″N and 45°33′08″- 45°34′24″E) is a 10.7km paved mountain road. Widening and repairing operations on this road have begun since 2007. Inattention to regional geomorphologic considerations at the time of these operations caused activity of some of geomorphologic processes in parts of the route. This paper is an effort to analyze the role of these kinds of operations on the landscape transformation and their geomorphic results and to investigate and analyze geomorphology of road route. The methodology of this paper is based on field studies and interpretation of geologic maps, topographic maps and aerial photos and study of literature review are used for complete field information. The results showed that, the road of Aralan crossed four geomorphological units with special processes: 1) alluvial fan (floods and debris flows), 2) red Miocene (gully erosion and landslide), 3) arcuate ridge (rockfalls, falls and landslide) and 4) high plateau (liquification and landslide). The presence of debris deposits and Quaternary alluvials on Miocene sediments (mainly marly) on three recent units has an inevitable role on slope stability. In spite of the importance of such debris deposits, removal of this debris cover and appearance of Miocene formations as the result of recent road widening and repairing operations have caused aggravation of geomorphic processes such as mass wasting and gully and rill erosion. This is a regrettable phenomenon that could be prevented by taking into consideration the assessment of geomorphologic activities inattention to its next effects can capture us into a crisis similar to forest removal and inopportune activities in the domains of agricultural and animal husbandry.  �

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words : Geomorphological sensitive regions
  • Road construction operations
  • Rural roads
  • Aralan village
  • the Northwest of Iran