مقاله پژوهشی
قاسم عزیزی؛ علی حنفی؛ محسن سلطانی؛ موسی آقاجانی
دوره 22، شماره 1 ، خرداد 1390، صفحه 1-14
چکیده
در این پژوهش به منظور بررسی الگوی سینوپتیکی یخبندان شدید و دیر هنگام دوره 23 تا 26 فروردین ماه 1388، نقشههای هواشناسی میانگین فشار سطح دریا، 850 و 500 هکتوپاسکال بررسی شده است، و با استفاده از نقشههای همدیدی، موقعیت و جابجایی سیستمهای جوی همچون: سیکلونها، آنتی سیکلونها و میدانهای باد مطالعه شده است. نتایج نشان دهنده آن است که ...
بیشتر
در این پژوهش به منظور بررسی الگوی سینوپتیکی یخبندان شدید و دیر هنگام دوره 23 تا 26 فروردین ماه 1388، نقشههای هواشناسی میانگین فشار سطح دریا، 850 و 500 هکتوپاسکال بررسی شده است، و با استفاده از نقشههای همدیدی، موقعیت و جابجایی سیستمهای جوی همچون: سیکلونها، آنتی سیکلونها و میدانهای باد مطالعه شده است. نتایج نشان دهنده آن است که فعالیت سامانه پرفشاری در شمال دریای خزر سبب ریزش هوای سرد عرضهای بالا به کشور شده به طوری که باعث وقوع یخبندان در بیشتر ایستگاههای کشور شده است. و میدان باد ترازهای پایین، نقش مهمی در تغذیه رطوبتی سامانههای جوی داشته است که طی دوره فعالیت این سامانه الگوی مناسب میدان باد ترازهای پایین، سبب تغذیه رطوبتی قابل ملاحظهای به کشور شده، به طوری که در برخی ایستگاهها ریزش برف مشاهده شد. همچنین نتایج حاصل از پهنه بندی مقادیر حداقل دمای 24 ساعته، نشان داد که طی این دوره، بخشهای غربی و جنوب غربی کشور نسبت به دیگر نواحی یخبندانهای شدیدتری را تجربه کردهاند.
مقاله پژوهشی
مریم بیاتیخطیبی؛ معصومه رجبی؛ فریبا کرمی
دوره 22، شماره 1 ، خرداد 1390، صفحه 15-34
چکیده
در سطوح دامنههای مناطقنیمه خشک انواع فرسایش و با شدتهای متفاوت فعال است. فرسایش خطی بویژه فرسایشخندقی در بین انواع فرسایش مهمترین عامل تخلیه و ورود مواد دامنه ای به دشتهایسیلابی وآبهای جاری محسوب میشود. این نوع فرسایش در محدودههای کوهستانی نواحینیمه خشک که دامنههابه خوبی توسط پوشش گیاهی محافظت نمیشوند، بیشتر دیده میشود.در ...
بیشتر
در سطوح دامنههای مناطقنیمه خشک انواع فرسایش و با شدتهای متفاوت فعال است. فرسایش خطی بویژه فرسایشخندقی در بین انواع فرسایش مهمترین عامل تخلیه و ورود مواد دامنه ای به دشتهایسیلابی وآبهای جاری محسوب میشود. این نوع فرسایش در محدودههای کوهستانی نواحینیمه خشک که دامنههابه خوبی توسط پوشش گیاهی محافظت نمیشوند، بیشتر دیده میشود.در تشدید فرسایش عوامل مختلفی دخیل هستند، اما سرعت تشکیل عوامل مختلفی دخیل ازپدیدههای مربوط به فرسایش، به ویژه خندقها در سطوح شیبدار متشکل از سازندهایسطحی مستعد به فرسایش خطی قابل ملاحظه است. در حوضه شورچای واقع در دامنههای شرقیکوهستان سهند (واقع در موقعیت جغرافیایی از́ 05˚ 36 تا́ 20 ˚37 عرضشمالی واز́ 43 ˚ 46 تا́ 15́˚ 47طول شرقی )بر روی دامنههای متشکل از سازندهای سطحی متشکل از مارن، سیلت و رس حضورخندقهای عمیق ودر حال توسعه در بخشهای مختلف حوضه، بویژه در شیبهای منتهی بهرودخانه اصلی بیشتر دیده میشود. در این مقاله با استفاده از شاخصها وضرایب مختلفمانند شاخصهای V و TCI عوامل تشکیلوتوسعه این پدیده بررسی و تحلیل شده. نتایج حاصل از این بررسیها نشان می دهد کهدر بخشهای مختلف حوضه شورچای، شیب و نوع سازندهای سطحی دامنهها نقش اولیه را درفراهم نمودن زمینه لازم برای تشکیل خندقها ایفا نموده است. تحلیل مقادیر حاصل ازبه کارگیری شاخصها در بخشهایی از محدوده مورد مطالعه نشان می دهد که در مواردیمقادیر حاصل از حد آستانهها تجاوز نموده است، که این امر از پتانسیل بالای دامنههایمحدوده مذکور برای فرسایش خطی، حکایت میکند
مقاله پژوهشی
رضا اسماعیلی؛ امیر گندمکار؛ حسنعلی غیور
دوره 22، شماره 1 ، خرداد 1390، صفحه 35-52
چکیده
در این تحقیق سعی شده است تغییرات دما و بارش و همچنین بعضی از شاخصهای حدّی موثر بر بخش کشاورزی در دوره اقلیمی 1418-1389 در سطح استان خراسان رضوی ارزیابی گردد. با استفاده از دادههای آب وهوایی که توسط مدل GCM ECHO-G سناریوی A1 برای دوره آینده برآورد شده است، میزان تغییرات 8 شاخص موثر، نسبت به میانگین دوره گذشته محاسبه شده است. نتایج حاکی از ...
بیشتر
در این تحقیق سعی شده است تغییرات دما و بارش و همچنین بعضی از شاخصهای حدّی موثر بر بخش کشاورزی در دوره اقلیمی 1418-1389 در سطح استان خراسان رضوی ارزیابی گردد. با استفاده از دادههای آب وهوایی که توسط مدل GCM ECHO-G سناریوی A1 برای دوره آینده برآورد شده است، میزان تغییرات 8 شاخص موثر، نسبت به میانگین دوره گذشته محاسبه شده است. نتایج حاکی از افزایش متوسط درجه حرارت (5/0 درجه سلسیوسی)، طول دوره رشد(17روز)، میانگین بارندگی(7 میلیمتر)، تعداد بارشهای سنگین(یک روز) و ضریب تغیرات بارندگی (5/1 درصد) و همچنین کاهش در طول دوره یخبندان(7/14روز)، تعداد روزهای یخبندان(15روز) و تعداد روزهای همراه با بارندگی (9روز) را در دوره اقلیمی آینده نشان می دهد. نتیجه تحلیل فضایی که از ترکیب هشت لایه میزان تغییرات شاخصها در محیط GIS صورت گرفته، نشان می دهد، میزان تغییرات اقلیمی در سطح منطقه مورد مطالعه بین 46 تا 65 درصد خواهد بود. (از حداقل 0 تا حداکثر100درصد). نواحی عمده استان میزان تغییراتی بین 50 تا 60 درصد را تجربه خواهند کرد. بیشترین و شدیدترین تغییرات در مناطق شمالی استان خراسان رضوی و دشت مشهد رخ خواهد داد.
مقاله پژوهشی
بهلول علیجانی؛ پیمان محمودی؛ علی پناهی
دوره 22، شماره 1 ، خرداد 1390، صفحه 53-68
چکیده
تغییر آب و هوا، یکی از چالشهای برجسته سده جاری است. در این میان تغییرات دما به عنوان پایه ای ترین عنصر آب و هوایی هر ناحیه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این مطالعه، فرضیه جابه جایی هستههای زمانی و مکانی موجهای هوای سرد در قالب پایین ترین دماهای ماهانه برای ناحیه کوهستانی غرب و شمال غرب ایران بررسی شد. در جهت دستیابی به این ...
بیشتر
تغییر آب و هوا، یکی از چالشهای برجسته سده جاری است. در این میان تغییرات دما به عنوان پایه ای ترین عنصر آب و هوایی هر ناحیه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این مطالعه، فرضیه جابه جایی هستههای زمانی و مکانی موجهای هوای سرد در قالب پایین ترین دماهای ماهانه برای ناحیه کوهستانی غرب و شمال غرب ایران بررسی شد. در جهت دستیابی به این هدف، دادههای پایین ترین دماهای ثبت شده ماههای نوامبر تا می برای یک دوره 30 ساله (2005-1976) برای 11 ایستگاه منتخب از سازمان هواشناسی کشور دریافت گردید. سپس با انتخاب موجهای شاخص سرماهای سالانه که بر پایه معیارهایی همچون حداقل چهار ایستگاه در قالب یک گروه دارای پایین ترین دماهای حداقل و همچنین دو روز فاصله میان موج انتخاب شده با گروه ایستگاههای قبل، جابه جاییهای زمانی و مکانی موجهای سرما و روند تغییرات آنها بررسی شد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که: یک جابه جایی در هستههای مکانی موجهای شاخص سرما در طول دوره مورد مطالعه (2005-1976) از عرضهای جغرافیایی حدود 35 درجه به سمت عرضهای جغرافیایی بالاتر از 36 درجه انجام شده است. همچنین نتایج حاصل از تحلیل روند هستههای زمانی موجهای شاخص نیز نشان دهندۀ از یک جابه جایی در هستههای زمانی وقوع سرماهای شدید در غرب و شمال غرب ایران است؛ بدین صورت که هستههای زمانی شاخص سالانه ازاوایل ماه فوریه و اواخر ماه ژانویه به سوی اوایل ماه ژانویه و حتی اواخر ماه دسامبر جابه جایی نشان می دهند، اما شایان ذکر است که این جابه جاییها در سطح احتمالاتی 5 درصد تأیید نشده است. نکته دیگری که از این پژوهش منتج گردیده، این است که با توجه به جابه جایی هستههای مکانی و زمانی موجهای سرماهای شاخص در غرب و شمال غرب ایران، دمای موجهای شاخص روندی کاهشی داشتهاند؛ یعنی به سمت سردتر شدن سوق پیدا کردهاند.
مقاله پژوهشی
سید حسن مطیعیلنگرودی؛ ماهره نصرتی
دوره 22، شماره 1 ، خرداد 1390، صفحه 69-84
چکیده
توسعه گردشگری در روستاها، گسترش فرصتهای شغلی، ایجاد درآمد اضافی و فقرزدایی را در مناطق روستایی به ارمغان می آورد، و مزایای فرهنگی و زیست - محیطی نیز به دنبال دارد، اما همواره خلأ برنامه ریزی کار آمد، در سیاستهای توسعه روستایی برای فراهم آوری، یا یک پارچه کردن گردشگری، احساس می شود. هدف این پژوهش، امکان سنجی توسعه گردشگری در نواحی ...
بیشتر
توسعه گردشگری در روستاها، گسترش فرصتهای شغلی، ایجاد درآمد اضافی و فقرزدایی را در مناطق روستایی به ارمغان می آورد، و مزایای فرهنگی و زیست - محیطی نیز به دنبال دارد، اما همواره خلأ برنامه ریزی کار آمد، در سیاستهای توسعه روستایی برای فراهم آوری، یا یک پارچه کردن گردشگری، احساس می شود. هدف این پژوهش، امکان سنجی توسعه گردشگری در نواحی روستایی بخش کرگانرود شهرستان تالش بوده و روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است. دادههای تحقیق از طریق پرسشنامه و مستندات آماری و نقشه ای حاصل شده است. از آن جا که در مورد تعداد گردشگرانی که سالانه به بخش کرگانرود وارد می شوند، هیچ گونه آماری در دسترس نیست، برای این منظور، طی چند مرحله در فصل گردشگری(تابستان و عید نوروز) تعداد 70 پرسشنامه توسط گردشگران تکمیل گردید. نتایج این پژوهش نشان می دهد که بین جاذبههای طبیعی و یادمانهای تاریخی، میزان پذیرش گردشگران از سوی مردم بومی و امکان توسعه گردشگری در بخش کرگانرود رابطه معناداری وجود دارد، اما بین دیگر جاذبههای فرهنگی و اجتماعی و امکان توسعه گردشگری در بخش کرگانرود، رابطه معناداری وجود ندارد. به لحاظ این که بخش کرگانرود از توان جاذبههای فرهنگی و اجتماعی برخودار است، مسؤولان و مدیران منطقه با به روز کردن این توانها در توسعه گردشگری منطقه میتوانند بسیار مؤثر باشند.
مقاله پژوهشی
داریوش رحیمی؛ قدیر ولیپور؛ حجتاله یزدانپناه
دوره 22، شماره 1 ، خرداد 1390، صفحه 85-96
چکیده
روش سامانهها و خوشه بندی فازی، یکی ازتکنیکهای نو در شناخت پدیدههای است که با تاکید بربیان متغیرهای زبانی و شاخصهای میزان درجه عضویت اعضای، میانگین و عرض همپوشانی به کمک قوانین استنتاج فازی انجام می پذیرد. این سامانه که بر پایه نقش تمامی اجزای یک سیستم در شکل گیری یک پدیده استوار است، هدف اصلی نشان داده مرزهای در فضای خاکستری ...
بیشتر
روش سامانهها و خوشه بندی فازی، یکی ازتکنیکهای نو در شناخت پدیدههای است که با تاکید بربیان متغیرهای زبانی و شاخصهای میزان درجه عضویت اعضای، میانگین و عرض همپوشانی به کمک قوانین استنتاج فازی انجام می پذیرد. این سامانه که بر پایه نقش تمامی اجزای یک سیستم در شکل گیری یک پدیده استوار است، هدف اصلی نشان داده مرزهای در فضای خاکستری در خصوص جداسازی جوامع از یکدیگر دارد.لذا دما به عنوان یک عنصر افلیمی که دارای پیوستگی آثار خارج از منطق دو دویی است، انتخاب شده و البته، استان چهارمحال و بختیاری به عنوان یک پهنه متنوع اقلیمی با نمودهای خاص و قابل توجه انتخاب شده است. در این مطالعه به منظور شناخت پهنههای دمایی، استان چهارمحال و بختیاری با استفاده از روش مجموعهها و خوشه بندی فازی طبقه بندی شده است.بررسیها در این استان با استفاده از روش فازی و خوشه بندی آن بر اساس فاصله اقلیدسی حکایت از وجود سه گروه دمایی شهرکرد با متوسط دمایی 13-11 درجه سانتیگراد(ناحیه سرد)، کوهرنگ با متوسط دمایی 11-8 درجه سانتی گراد(بسیار سرد)، وگروه لردگان با متوسط دمایی 20-14 درجه سانتی گراد(معتدل و نیمه گرم) دارد. این تنوع دمایی در محدوده استان منجر به واحدهای ارضی متعدد،توان اکولوژیک متنوع سرزمین و پوشش گیاهی متفاوت شده است.
مقاله پژوهشی
محمدحسین سرایی؛ عبدالحمید زارعی فرشاد
دوره 22، شماره 1 ، خرداد 1390، صفحه 97-106
چکیده
جایپای بومشناختی یک ابزار ارزیابی میزان ارتباط انسان با طبیعت است. این شاخص، کیفیت نیازهای یک گروه انسانی را که با مقدار مشخصی از سطح زمین و آب، به تولید منابع مصرفی و دفع مواد زائد حاصل از زندگی خود اقدام میکند، اندازهگیری مینماید. جای پای بوم شناختی، مقایسه جامعی از تقاضا و مقدار عرضه منابع طبیعی ارائه میدهد. در ارزیابیهای ...
بیشتر
جایپای بومشناختی یک ابزار ارزیابی میزان ارتباط انسان با طبیعت است. این شاخص، کیفیت نیازهای یک گروه انسانی را که با مقدار مشخصی از سطح زمین و آب، به تولید منابع مصرفی و دفع مواد زائد حاصل از زندگی خود اقدام میکند، اندازهگیری مینماید. جای پای بوم شناختی، مقایسه جامعی از تقاضا و مقدار عرضه منابع طبیعی ارائه میدهد. در ارزیابیهای جایپای بومشناختی، جایپای بومشناختی واقعی یک منطقه(مانند: شهر، کشور و غیره) با جای پای بوم شناختی بالقوهای که برای پایداری آن منطقه مورد نیاز خواهد بود، سنجیده میشود. مدیریت منابع طبیعی به توانایی و سرعت تجدید آن منابع در راستای توسعه پایدار مربوط میشود. هم اکنون جایپای بومشناختی به عنوان یک شاخص توسعه پایدار به طور گسترده پذیرفته شده است. کشورها، شهرها یا سازمانها با سنجش مقدار جایپای بومشناسی شان میتوانند پایداری فعالیتهایشان را ارزیابی کنند. تاکنون تخمینهای بسیاری از مقدار جایپای بومشناختی در سطوح مختلف جهانی، ملی و منطقهای ارائه شده است. کاهش جای پای بوم شناختی یک جمعیت یا سازمان اساساً به تغییر در رفتار افراد مربوط میشود. کاهش جای پای بوم شناختی یک شخص یا یک فعالیت ویژه، ممکن است به واسطه تغییر در مواردی، نظیر: منابعی که مصرف شدهاند، چگونگی به وجود آمدن مواد زائد و نوع غذای مصرف شده باشد. چنین جای پایهای بومشناختی ناشی از اختلاف بین کشورها در مراحل مختلف توسعه اقتصادی و خصوصیات جغرافیایی مختلف آنها است. ما در این پژوهش به دنبال این هستیم تا منابع بومشناختی ایران را از انقلاب اسلامی تا سال 1380 بررسی کنیم. با بررسیهای و همچنین آمارهای ارائه شده، مشخص گردید که منابع اکولوژیک در ایران به صورت ناپایدار استفاده شده است.
مقاله پژوهشی
صفر قائدرحمتی؛ ایمان باستانیفر؛ لیلا سلطانی
دوره 22، شماره 1 ، خرداد 1390، صفحه 107-122
چکیده
وضعیت تراکم در شهرهای بزرگ از جمله اصفهان، با افزایش جمعیت و بدون توجه به آثار اجتماعی، اقتصادی، فضایی - کالبدی و زیبایی شناختی، مسایل و مشکلاتی را به وجود آورده که توجه برنامه ریزان شهری را به خود جلب کرده است. پژوهش حاضر به دنبال دستیابی به یک الگوی منطقی از تراکم ( کاربری، ارتفاعی و جمعیتی ) در شهر اصفهان و تأثیر آن بر آسیب پذیری ...
بیشتر
وضعیت تراکم در شهرهای بزرگ از جمله اصفهان، با افزایش جمعیت و بدون توجه به آثار اجتماعی، اقتصادی، فضایی - کالبدی و زیبایی شناختی، مسایل و مشکلاتی را به وجود آورده که توجه برنامه ریزان شهری را به خود جلب کرده است. پژوهش حاضر به دنبال دستیابی به یک الگوی منطقی از تراکم ( کاربری، ارتفاعی و جمعیتی ) در شهر اصفهان و تأثیر آن بر آسیب پذیری ناشی از زلزله با رویکرد فازی صورت گرفته است. پژوهش از نوع کاربردی، روش پژوهش بر اساس مدل استنتاج فازی و روش جمع آوری دادهها به صورت اسنادی است. اهداف این پژوهش، شامل؛ شناسایی وضعیت تراکم جمعیتی، تراکم کاربری و تراکم ارتفاعی ( ساختمانی ) در مناطق شهر اصفهان و کشف ارتباط بین میزان تراکمهای شهری و آسیب پذیری ناشی از زلزله در شهر اصفهان است. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که در بررسی وضعیت تراکم شهری، در نظر گرفتن رابطه بین سه نوع تراکم جمعیتی، ارتفاعی و کاربری الزامی است. همچنین، رویکرد فازی در نرمال سازی دادههای مربوط به تراکمهای شهری، یکی از بهترین رویکردها محسوب میشود. بیشترین ضریب در بخش آسیب پذیری لرزه ای به ترتیب مربوط به تراکمهای کاربری و جمعیتی است؛ به عبارت دیگر، ادامه روند فشردگی شهر در مناطق خاص و نیز گرایش شهروندان به سکونت در همان مناطق، بدون توجه به توزیع متعادل، میزان آسیب پذیری لرزه ای را افزایش میدهد. در نهایت، مناطق 1 و 6 شهر اصفهان به ترتیب بالاترین میانگین رتبه تراکم را دارند؛ به عبارت دیگر، عمده تراکمهای جمعیتی، کاربری و ارتفاعی در این مناطق است.
مقاله پژوهشی
اکرم پرنده خوزانی؛ حسن لشکری
دوره 22، شماره 1 ، خرداد 1390، صفحه 123-136
چکیده
به منظور بررسی شرایط سینوپتیکی مربوط به بارش 31 دسامبر1984 تا 4 ژانویه 1985 رود خانه دالکی،الگوی گردش فوقانی وتحتانی ونحوه فرارفت آن در زمان بارش بررود خانه دالکی مورد بررسی قرار گرفت. جهت بررسی این بارش ابتدا نقشههای روزانه سطح زمین و ترازهای 700 و 500 هکتوپاسکال از 48 ساعت قبل از وقوع بارش استخراج ومورد بررسی وتحلیل قرار گرفت ونتایج ...
بیشتر
به منظور بررسی شرایط سینوپتیکی مربوط به بارش 31 دسامبر1984 تا 4 ژانویه 1985 رود خانه دالکی،الگوی گردش فوقانی وتحتانی ونحوه فرارفت آن در زمان بارش بررود خانه دالکی مورد بررسی قرار گرفت. جهت بررسی این بارش ابتدا نقشههای روزانه سطح زمین و ترازهای 700 و 500 هکتوپاسکال از 48 ساعت قبل از وقوع بارش استخراج ومورد بررسی وتحلیل قرار گرفت ونتایج زیر حاصل گردید:بر روی نقشه سطح زمین، نقش اصلی و کنترل کننده باپر فشار سیبری،پر فشار دینامیکی آزور و حالت ادغام شده دو سیستم کم فشار سودان و مدیترانه میباشد. در ترازهای بالاتر نیز سیستمهای اصلی کنترل کننده، مرکز ارتفاع زیاد آزور در پشت سیستم و مرکز ارتفاع زیاد عربستان در جلو سیستم و تراف عمیق شمال آفریقا میباشد.نتایج این مطالعه میتواند درپیش بینی بارشهای سنگین و سیل زا وهمچنین پیش آگاهی برای برنامه ریزی و مدیریت بهترمنابع آب منطقه به کار برده شود.
مقاله پژوهشی
اشرف اسدی؛ علی حیدری
دوره 22، شماره 1 ، خرداد 1390، صفحه 137-152
چکیده
در مطالعه حاضر، همبستگی، میزان و روند تغییرات عناصر دما و بارش ایستگاه شیراز طی دوره آماری 2005- 1951 در مقاطع سالانه و فصلی با استفاده از روشهای رگرسیون سریهای زمانی، شاخص استاندارد زی اسکور و روش میانگینهای متحرک، آزمونهای استقلال و همگنی، بتا( β ) و مان ـ کندال بررسی شده است. بررسی عنصر دما نشان میدهد که متوسط دمای سالانه دارای ...
بیشتر
در مطالعه حاضر، همبستگی، میزان و روند تغییرات عناصر دما و بارش ایستگاه شیراز طی دوره آماری 2005- 1951 در مقاطع سالانه و فصلی با استفاده از روشهای رگرسیون سریهای زمانی، شاخص استاندارد زی اسکور و روش میانگینهای متحرک، آزمونهای استقلال و همگنی، بتا( β ) و مان ـ کندال بررسی شده است. بررسی عنصر دما نشان میدهد که متوسط دمای سالانه دارای روند افزایشی به میزان9/1 درجه سانتیگراد در طی دوره مورد مطالعه است و این افزایش تقریباً در هر چهار فصل نیز قابل مشاهده است، اما متوسط بارش سالانه بر عکس متوسط دمای سالانه در کل یک روند کاهشی از خود نشان میدهد و از نظر فصول سال نیز این روند کاهشی به غیر از فصل زمستان در سایر فصول مشاهده میشود. با توجه به ضریب همبستگی رتبهای مان ـ کندال روند مشخصی در آماره بارش سالانه ایستگاه همدید شیراز یافت نشد.