مریم بیاتی خطیبی؛ فریبا کرمی
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1393، صفحه 1-20
چکیده
شهر تبریز یکی از چهار شهر بزرگ ایران و بزرگترین پایگاه جمعیتی منطقه شمال غرب کشور میباشد. این شهر روی یک گسل فعال تکتونیکی قرار دارد. لرزه‌خیزی این منطقه از همگرایی پوسته‌های قاره‌ای عربستان و اوراسیا ناشی می‌شود. نتیجه این حرکات وقوع زمین‌لرزه‌های بزرگ تا متوسط است. بطوریکه شهرهای مستقردر این منطقه (مانند شهر تبریز) بارها بوسیله ...
بیشتر
شهر تبریز یکی از چهار شهر بزرگ ایران و بزرگترین پایگاه جمعیتی منطقه شمال غرب کشور میباشد. این شهر روی یک گسل فعال تکتونیکی قرار دارد. لرزه‌خیزی این منطقه از همگرایی پوسته‌های قاره‌ای عربستان و اوراسیا ناشی می‌شود. نتیجه این حرکات وقوع زمین‌لرزه‌های بزرگ تا متوسط است. بطوریکه شهرهای مستقردر این منطقه (مانند شهر تبریز) بارها بوسیله زمین-لرزه‌های قوی ویران شده‌اند. این پژوهش سعی دارد ضمن مرور وضعیت لرزه خیزی و سایزموتکتونیکی منطقه، به ارزیابی تکتونیک فعال با استفاده از شاخص‌های ژئومورفیک در حوضه‌های زهکشی ورکش‌چای، گماناب چای و نهندچای که در شمال شهر تبریز قرار دارند، بپردازد و خطر گسترش شهر را در پیرامون گسلهای زمین لرزه‌ای (مانند گسل تبریز) یادآوری نماید. برای این منظور از داده‌های زمین‌لرزه‌ای تاریخی و لرزه نگاری دستگاهی شمال‌غرب کشور استفاده شد. برای ارزیابی فعالیت‌های نئوتکتونیکی نیز از 6 شاخص‌های ژئومورفیک شامل نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن(Vf)، نسبت شکل حوضه (Bs)، شاخص شیب طولی رودخانه (SL)، عدم تقارن حوضه (AF)، عامل تقارن توپوگرافی(T) و شاخص سینوسی رودخانه (S) استفاده شد. ارزیابی نسبی فعالیت‌های تکتونیکی نیز با استفاده از شاخص (Iat) انجام شد. بررسی وضعیت لرزه‌خیزی گسل تبریز نشان می‌دهد که میزان لغزش راستگرد این گسل می‌تواند زمین‌لرزه‌های به بزرگی 3/7 – 7 ریشتر با دوره برگشت 300-250 سال را به همراه داشته باشد. نتیجه تحلیل شاخص‌های ژئومورفیک در حوضه‌های شمال تبریز، فعالیت تکتونیکی زیاد منطقه را نشان می‌دهد. به این ترتیب، شهر تبریز در یک منطقه مخاطره آمیزی از نظر حرکات تکتونیکی واقع شده است. این امر می‌بایست در مباحث برنامه ریزی و توسعه شهری و اجرای برنامه‌های عمرانی مورد توجه مسئولین شهری قرار گیرد.
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1393، صفحه 1-1
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1393، صفحه 1-1
منوچهر فرج زاده اصل؛ حسین سلیمانی؛ جلال کرمی
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1393، صفحه 21-42
چکیده
به واسطه تأثیرات منفی استفاده از سوخت‌های فسیلی و همچنین محدود بودن این منابع، استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر و به خصوص انرژی حاصله از باد برای تولید انرژی پاک در سالیان اخیر مورد توجه قرار گرفته است. به طوری که بیشترین ظرفیت تولید الکتریسیته در انرژی‌های نو در اروپا در سال 2008 متعلق به انرژی بادی (۴۳%) بوده است. به منظور بهره‌برداری ...
بیشتر
به واسطه تأثیرات منفی استفاده از سوخت‌های فسیلی و همچنین محدود بودن این منابع، استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر و به خصوص انرژی حاصله از باد برای تولید انرژی پاک در سالیان اخیر مورد توجه قرار گرفته است. به طوری که بیشترین ظرفیت تولید الکتریسیته در انرژی‌های نو در اروپا در سال 2008 متعلق به انرژی بادی (۴۳%) بوده است. به منظور بهره‌برداری مناسب و مطلوب از انرژی بادی، اولین گام مطالعه و معرّفی مناطق مناسب برای انجام پروژه است. در این پژوهش با بهره گیری از نظر کارشناسان خبره و مطالعه طرح‌ها و پژوهش‌های صورت گرفته در این زمینه، از 12 پارامتر پتانسیل باد، فاصله از شهرها، روستاها، رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، جاده‌ها، خطوط ریلی، فرودگاه، گسل و همچنین کاربری اراضی، شیب و ارتفاع برای ارزیابی تناسب اراضی جهت ایجاد مزارع باد در استان آذربایجان شرقی استفاده شده است. این پارامترها ابتدا از سه دیدگاه اقتصادی، اجتماعی_فرهنگی و زیست‌محیطی مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفته و سپس برای وزن دادن و همپوشانی لایه‌ها و معیارها از مدل AHP و منطق فازی در محیط سیستم اطلاعات مکانی (GIS) استفاده گردید. در نقشه حاصله، از کل مساحت منطقه در مدل AHP و منطق فازی به ترتیب، در حدود 025/0 و 3 درصد برای انجام چنین پروژه ای مناسب تشخیص داده شد. ضریب همبستگی روش فازی وAHP با لایه پتانسیل باد، به عنوان مهمترین لایه مورد استفاده به ترتیب 55 و 43 درصد بدست آمد، که حاکی از برتری نسبی روش فازی نسبت به روش AHP در مسئله مورد تحقیق است. همچنین بر اساس یافته های پژوهش حاضر مهمترین فاکتورهای موثر در مکانیابی مزارع باد لایه‌های پتانسیل باد، ارتفاع، فاصله از دریاچه‌ها، کاربری اراضی، شهرها و روستا هستند.
مریم قاسم نژاد؛ سید رضا حسین زاده
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1393، صفحه 43-62
چکیده
گر چه ژئومورفولوژیست‌های آمریکایی اصرار دارند شروع ژئومورفولوژی را به ویلیام موریس دیویس نسبت دهند لیکن موضوع ژئومورفولوژی تاریخچه‌ای بسیار طولانی‌تر دارد. فلاسفه یونان و رم قدیم در نوشته‌های خود نحوه شکل گیری رشته کوه‌ها و دیگر مناظر سطحی کره زمین را مورد توجه قرار داده و نظریاتی در این زمینه ارائه کرده‌اند. هردوت، ارسطو، تالس، ...
بیشتر
گر چه ژئومورفولوژیست‌های آمریکایی اصرار دارند شروع ژئومورفولوژی را به ویلیام موریس دیویس نسبت دهند لیکن موضوع ژئومورفولوژی تاریخچه‌ای بسیار طولانی‌تر دارد. فلاسفه یونان و رم قدیم در نوشته‌های خود نحوه شکل گیری رشته کوه‌ها و دیگر مناظر سطحی کره زمین را مورد توجه قرار داده و نظریاتی در این زمینه ارائه کرده‌اند. هردوت، ارسطو، تالس، گزنفون و بسیاری دیگر در قرون قبل از میلاد نظریه‌هایی در باره منشاء دره‌ها، کوهزایی و فرسایش ارائه داده و سال‌ها بعد ابن سینا نظریه‌های ارزشمندی در علوم زمینی و از جمله موضوع ژئومورفولوژی ارائه داده که بسیاری از آنها در دوره انقلاب علم مدرن مورد تایید قرار گرفته است. در این مقاله ضمن معرفی نوشته‌های ابوعلی سینا در ژئومورفولوژی به مهمترین بخش نوشته‌های او که با نظریه معروف یونیفرمیتاریانیسم تطابق دارد تاکید نموده و به تشریح سوابق این نظریه در علم مدرن و ریشه آن در نوشته‌های ابوعلی سینا می‌پردازیم. با توجه به روش تحقیق مقاله که توصیفی - تحلیلی بوده، علاوه بر بهره برداری از کتب و مقالات مختلف، کتاب طبیعیات ابن سینا از عربی به فارسی ترجمه و سپس نظریه‌های این دانشمند بزرگ ایرانی در علوم زمین و ژئومورفولوژی استخراج و در کنار نظریه‌های دانشمندان عهد جدید مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که در تمام نوشته‌های ابن سینا اعتقاد به یونیفرمیتاریانیسم به وضوح قابل تشخیص بوده و تغییرات تدریجی پوسته زمینی، تشکیل انواع سنگ‌ها، فرسایش رودخانه‌ای، فرسایش تفریقی و پس روی و پیش روی دریاها همان گونه که در زمین شناسی مدرن مطرح و تایید شده به وسیله ایشان نیز بیان گردیده است.
محمود احمدی؛ محمدحسین رامشت؛ خه بات درفشی؛ محمدحسین رامشت
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1393، صفحه 63-74
چکیده
نواحی ساحلی به لحاظ فیزیکی و اکولوژیکی تحت تاثیر عامل‌های طبیعی و انسانی دائماً در حال تغییر هستند. این تغییرات بر روی خط ساحلی و نواحی ساحلی تأثیر گذاشته و در ادامه اثر منفی بر زندگی انسانی، فعالیت‌های انسانی و ارتباطات دریایی می-گذارد. پایش ناحیه ساحلی، امری مهم در توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست آن است؛ جهت پایش ناحیه ساحلی، ...
بیشتر
نواحی ساحلی به لحاظ فیزیکی و اکولوژیکی تحت تاثیر عامل‌های طبیعی و انسانی دائماً در حال تغییر هستند. این تغییرات بر روی خط ساحلی و نواحی ساحلی تأثیر گذاشته و در ادامه اثر منفی بر زندگی انسانی، فعالیت‌های انسانی و ارتباطات دریایی می-گذارد. پایش ناحیه ساحلی، امری مهم در توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست آن است؛ جهت پایش ناحیه ساحلی، استخراج خط ساحلی در زمان‌های مختلف کاری اساسی است. خط ساحل یکی از مهمترین عارضه‌های خطی برروی سطح زمین بوده که طبیعت پویا را نشان می‌دهد. خطوط ساحلی توسط کمیته داده جغرافیایی بین‌المللی (IGDC) به‌عنوان یکی از مهمترین عارضه‌های جغرافیایی برروی سطح زمین تعریف شده و از نظر جغرافیایی خط تلاقی ناحیه ساحلی و سطح پهنه آبی است. بر این اساس، تهیه نقشه خط ساحلی و تعیین تغییرات جهت ناوبری ایمن، مدیریت منابع، حفاظت محیط زیست، برنامه‌ریزی و توسعه پایدار ساحلی ضروری است. محدوده مطالعاتی؛ شهرستان دَیّر یکی از شهرستان‌های استان بوشهر در جنوب ایران و در ساحل خلیج فارس قرار دارد. گسل‌ها، شکستگی‌های دامنه کوه‌ها و وجود صدف‌های دریایی در شیارها، حکایت از پایین رفتن سطح آب دریا، حرکات زمین و مدفون شدن مواد آلی با گل‌های آهکی در ته دریا است. در پژوهش حاضر از تصاویره ماهواره‌ای لندست TM، ETM و ETM+ سالهای 1987، 2000 و 2006 برای پایش تغییرات خط ساحل شهرستان بندر دیر استفاده شده است. جهت بررسی و تعیین تغییرات مکانی خط ساحل منطقه مورد مطالعه، تغییرات مکانی از روی تصاویر سه سال 1987، 2000 و 2006 در 50 نقطه با فاصله‌های مساوی 3000 متر اندازه‌گیری شد. تغییرات مکانی خط ساحلی در این 50 نقطه به‌گونه-ایست که محدوده مطالعاتی از سال 1987 به سال 2000 شاهد پیشروی آب دریا به سمت خشکی و کاهش محدوده ساحلی در تمام نقاط بوده، در سال 2000 به 2006 نیز، ساحل شهرستان با پیشروی آب و کاهش مساحت خشکی ناحیه ساحلی در بیشتر نقاط مواجه بوده است. کم‌ترین و بیشترین مقدار جابجایی خط ساحلی از سال 1987 تا سال 2000 به‌ترتیب 17 و 2829 متر بوده و این مقادیر طی سالهای 2000 تا 2006 به‌ترتیب به 800 و 2 متر است؛ میانگین این تغییرات در دوره اول بررسی 502 و طی دوره دوم 138 متر به‌دست آمده است.
سیامک شرفی؛ داریوش نورالهی؛ قاسم عزیزی
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1393، صفحه 75-88
چکیده
اسناد ایزوتوپ اکسیژن (Oxsygen Isotope) موجود در آرشیو‌های رسوبات دریاچه ای، ابزار رایجی جهت بازسازی دیرینه محیط هستند. در این مقاله، اسناد ایزوتوپی دریاچه‌های زریوار، میرآباد، بختگان و پریشان جهت بررسی شرایط اقلیمی ایران در عصر یخبندان کوچک (Little ice age) مورد بررسی قرار گرفته اند. بین سالهای1350 تا 1850 مقارن با عصر یخبندان کوچک، تغییراتی در مقادیر ...
بیشتر
اسناد ایزوتوپ اکسیژن (Oxsygen Isotope) موجود در آرشیو‌های رسوبات دریاچه ای، ابزار رایجی جهت بازسازی دیرینه محیط هستند. در این مقاله، اسناد ایزوتوپی دریاچه‌های زریوار، میرآباد، بختگان و پریشان جهت بررسی شرایط اقلیمی ایران در عصر یخبندان کوچک (Little ice age) مورد بررسی قرار گرفته اند. بین سالهای1350 تا 1850 مقارن با عصر یخبندان کوچک، تغییراتی در مقادیر ایزوتوپ اکسیژن این دریاچه‌ها قابل مشاهده است. در دریاچه‌های زریوار و میرآباد مقادیر ایزوتوپ اکسیژن(O18∂) به طرف مقادیر مثبت تر میل کرده است، در حالی که این مقادیر در دریاچه‌های پریشان و بختگان به سمت ارقام منفی تر گرایش داشته اند. شواهد ایزوتوپی حاکی از خشکتر بودن شرایط اقلیمی دریاچه‌های زریوار و میرآباد در عصر یخبندان کوچک نسبت به حال حاضر میباشد. همچنین این شواهد نشان میدهند که دریاچه‌های پریشان و بختگان در این عصر، شرایط اقلیمی سرد و مرطوبتری را تجربه کرده اند. ناهمگونی اقلیمی در این عصر می‌تواند نشانگر تغییرات الگوهای گردشی جو در ایران باشد. این شرایط را می‌توان نتیجۀ جابه جایی موج بادهای غربی به طرف عرضهای جنوبی تر و به دنبال آن گسترش دامنه فعالیت امواج ناشی از این بادها در این مناطق دانست.
احسان امام جمعه؛ سید علی المدرسی
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1393، صفحه 89-104
چکیده
استان یزد، در مرکز کشور و در زون ایران مرکزی واقع شده است. این زون یکی از واحدهای اصلی و عمده ای است که به شکل مثلث در مرکز ایران قرارگرفته و جزء بزرگترین و پیچـیده ترین واحــدهای زمین شـناسـی به‌شــمار می‌رود.منطقه مذکور، بر اثر حرکات کوهزایی، شدیداً دگرگون شده و در بر گیرنده گسلهای مهم مانند (گسل دهشیر، گسل انار، گسل پشت بادام، شهربابک ...
بیشتر
استان یزد، در مرکز کشور و در زون ایران مرکزی واقع شده است. این زون یکی از واحدهای اصلی و عمده ای است که به شکل مثلث در مرکز ایران قرارگرفته و جزء بزرگترین و پیچـیده ترین واحــدهای زمین شـناسـی به‌شــمار می‌رود.منطقه مذکور، بر اثر حرکات کوهزایی، شدیداً دگرگون شده و در بر گیرنده گسلهای مهم مانند (گسل دهشیر، گسل انار، گسل پشت بادام، شهربابک و. .....) است. مطالعات پیش بینی بزرگای زلزله احتمالی در استان یزد می تواند گام مؤثری در شناخت بهتر منطقه به منظور ارائه طرحهای آمایشی و پهنه‌بندی مناطق خطرآفرین و نیز اتخاذ تدابیر حفاظتی در سازه‌های احداثی باشد. در این مقاله رفتار گسلهای منطقه مورد مطالعه با استفاده از روش شبیه سازی عددی (ارگودیسیتی) مورد بررسی قرار می‌گیرد. ارگودیسیتی مدل سیر تحولات وتغییرات تاریخی یک پدیده است، بطوریکه بتوان این تغییرات را در فازهای فضایی طبقه بندی نمود. مهمترین ویژگی این تقسیم بندی، مبنا قرارگرفتن متوسط‌های یکسان میزان تغییرات فضایی، در طول هر مقطع زمانی از دوره تکوین است. متریک نوسان سازی (TM) تیرو مالای – مانتین یکی از متدهای قابل استفاده در پیش بینی سیستمهای غیرخطی طبیعی است. که تعادل یا عدم تعادل سیستمی را با استفاده از کمیت گذاری گسل (کمیت فضایی - زمانی) مورد بررسی قرار می دهد و با یافتن فازهای زمانی میانگین تحولات رخداده آن را معادل میانگین تحول فضایی که در اینجا بزرگای زلزله است فرض می نماید این روش فرصتی ارزنده در اختیار ما قرار داد تا عملکرد و برآورد توان لرزه زایی گسلهای طبیعی به وسیله پارامترهای آماری گسلهای منطقه را مورد بررسی قرار دهیم. بر اساس یافته‌های این پژوهش معلوم گردید که احتمال وقوع زلزله‌های با بزرگای بیشتر از 3 m³ در استان یزد وجود دارد.
راضیه فنایی؛ هوشمند عطایی
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1393، صفحه 105-118
چکیده
1- مقدمه تغییر اقلیم و افزایش درجه حرارت یکی از مسائل مهم زیست محیطی بشر به حساب می آید که در سال های اخیر مطالعات زیادی را به خود اختصاص داده است. افزایش میانگین دمای کره زمین و تغییرات آن نمایه ای از تغییرات اقلیمی است که در تمامی نظریه های تغییر اقلیم به آن توجه شده است (ابراهیمی و همکاران، 1384: 5). بررسی تغییرات دما و نقش آن در گرمایش ...
بیشتر
1- مقدمه تغییر اقلیم و افزایش درجه حرارت یکی از مسائل مهم زیست محیطی بشر به حساب می آید که در سال های اخیر مطالعات زیادی را به خود اختصاص داده است. افزایش میانگین دمای کره زمین و تغییرات آن نمایه ای از تغییرات اقلیمی است که در تمامی نظریه های تغییر اقلیم به آن توجه شده است (ابراهیمی و همکاران، 1384: 5). بررسی تغییرات دما و نقش آن در گرمایش جهانی به سبب آزادسازی گازهای گلخانه ای در جو زمینه غالب مطالعات اقلیمی در دهه های اخیر بوده است. این مطالعات در مقیاس های منطقه ای و جهانی تقریباً همگی افزایش دما در سده گذشته را تأیید می کند. هر چند آهنگ افزایش در همه نقاط یکسان نبوده و در برخی مناطق روندهای منفی نیز گزارش شده است (موحدی و همکاران، 1384: 15). در این میان، نقش دماهای حداکثر در افزایش تبخیر و تعرق، کاهش آب های سطحی و زیرزمینی، گسترش انواع بیماری ها، آتش سوزی جنگل ها، فرآیند ذوب یخچال ها و بروز خشکسالی و کم آبی در مناطق دیگر بر کسی پوشیده نیست (حسینی، 1388: 3). 2- مواد و روش ها در راستای انجام این پژوهش از آمار میانگین دمای حداکثر 8 ایستگاه سینوپتیک و 8 ایستگاه کلیماتولوژی با پراکندگی مناسب در داخل استان و 4 ایستگاه سینوپتیک و 1 ایستگاه کلیماتولوژی جهت پوشش مناسب و دقت بیشتر محاسبات در خارج استان استفاده به عمل آمد (شکل 1). در مطالعات تغییر اقلیم جهت اطمینان از صحت یافته های به دست آمده دوره آماری طولانی مدت را مد نظر قرار می دهند. بدین جهت در این پژوهش دوره آماری 50 ساله طی سال های 2010-1961 در نظر گرفته شد. نخست داده های مورد نظر توسط آزمون های اندرسون-دارلینگ و رایان- جوینر مورد سنجش قرار گرفت و پس از اطمینان از نابهنجار بودن آنها، آزمون ناپارامتری من-کندال جهت محاسبه و تحلیل روند انتخاب گردید. همچنین از آزمون های کای-اسکور و کالموگورف اسمیرنوف جهت اطمینان از همگن بودن داده ها استفاده به عمل آمد. در ادامه داده ها در ماتریسی به ابعاد 600×21 آرایش شده و به وسیله برنامه نویسی در نرم افزار سرفر و به روش میان یابی داده های ایستگاهی به داده های یاخته ای با ابعاد 5 × 5 کیلومتر تبدیل شد. سپس در ماتریسی با ابعاد 600×4260 چیدمان شده و توسط نرم افزار مت لب روند ماهانه هر یک از یاخته ها با استفاده از آزمون من- کندال در سطح معنی داری 95 درصد محاسبه و پهنه بندی آنها توسط نرم افزار ArcGis صورت گرفت. 3- بحث نتایج استنباط شده از بررسی های روند روشن می سازد، در ماه ژانویه تمام استان شامل پهنه بدون روند می باشد و در هیچ یک از ایستگاه های مورد مطالعه روندی مشاهده نشده است. طی ماه فوریه تنها ایستگاه اصفهان از روند افزایشی برخوردار بوده و سایر نقاط استان فاقد روند می باشند. با شروع ماه مارس موقعیت مکانی پهنه روند افزایشی به شمال استان منتقل شده و ایستگاه های بادرود نطنز و کاشان را در بر می گیرد و هر سال 023/0 درجه سانتی گراد افزایش داشته است. سایر نقاط استان همچنان فاقد روند می باشند. طی ماه آوریل و همزمان با گرم شدن هوا، پهنه روند افزایشی به بیشترین وسعت خود در طول سال می رسد تا جایی که 2/52 درصد (2225 یاخته) یا به عبارت دیگر نیمی از مساحت استان را فرا می گیرد و با آهنگ 044/0 درجه سانتی گراد در هر سال در حال افزایش می باشد. با پشت سر گذاشتن ماه آوریل از مساحت پهنه هایی که دارای افزایش دمای حداکثر بوده اند کاسته گردیده و از 2/52 درصد در ماه آوریل به 1/5 درصد در ماه ژوئن می رسد. طی ماه مه روند افزایشی به جنوب استان منتقل شده و تنها قسمت اندکی از نواحی شمالی استان شامل پهنه روند افزایشی می باشد. با شروع ماه ژوئن، روند های کاهشی نیز در سطح استان آشکار می شود به طوری که به میزان 005/0 درجه سانتی گراد در هر سال و 25/0 درجه سانتی گراد در طول 50 سال گذشته کاهش داشته است. پس از آن، از ماه ژولای تا اکتبر بر وسعت پهنه روند افزایشی، افزوده می گردد به طوری که طی 50 سال گذشته از 35/0 درجه سانتی گراد افزایش در ماه ژولای به 55/0 درجه سانتی گراد افزایش در ماه اکتبر می رسد. طی ماه ژولای از پهنه روند کاهشی کاسته شده و محدود به کناره های غربی استان می گردد. در ماه سپتامبر و مصادف با اتمام فصل تابستان پهنه های روند دار به شمال غرب و غرب استان محدود می شود. طی این ماه در شمال و جنوب غرب استان روند افزایشی و در نواحی غربی استان شامل ایستگاه میمه روند کاهشی به وقوع پیوسته است. در این ماه دما به میزان 15/0 درجه طی نیم سده گذشته (003/0 درجه در هر سال) افزایش پیدا کرده است. طی ماه اکتبر و مقارن با شروع فصل پاییز پهنه روند کاهشی رو به افول رفته و محدود به ایستگاه نطنز می گردد و روندهای افزایشی بیشتر آشکار می شود به طوری که 011/0 درجه سانتی گراد در هر سال افزایش داشته است. در ماه نوامبر از پهنه روند افزایشی به مقدار زیادی کاسته شده و محدود به ایستگاه نجف آباد واقع در جنوب غرب استان و شمال ایستگاه بادرود نطنز می گردد. طی ماه دسامبر تنها پهنه روند دار استان، پهنه روند کاهشی است و آن هم تنها در ایستگاه نطنز قابل مشاهده می باشد. با توجه به شیب خط برازش شده، ماه دسامبر در هر سال 001/0- درجه سانتی گراد کاهش داشته است. 4- نتیجه گیری نتایج استنباط شده از بررسی های روند میانگین دمای حداکثر استان اصفهان در این پژوهش روشن می سازد طی ماه های سرد سال در اکثر مناطق استان اصفهان روند محسوسی مشاهده نمی شود و روندهای افزایشی یا کاهشی نیز سطوح محدودی را به خود اختصاص داده اند، به طوری که در ماه ژانویه هیچ گونه روندی در پارامتر مذکور در سطح استان پدیدار نیست و تمام مساحت آن را پهنه بدون روند فرا می گیرد. این یافته ها با نتایج به دست آمده از تحقیق موحدی و همکاران (1384: 19) برای حوضه مارون هم آهنگی دارد. با گرم شدن هوا روندهای افزایشی و کاهشی نیز پدیدار می گردد به طوری که در فصل بهار تنها روندهای افزایشی مشاهده شده اما با شروع فصل تابستان روندهای کاهشی نیز در سطح استان آشکار می شود. با توجه به بررسی های انجام شده بیشترین درصد مساحت پهنه روند افزایشی در ماه آوریل با 2/52 درصد از مساحت استان شامل 2225 یاخته و بیشترین درصد مساحت پهنه روند منفی در ماه ژوئن با 1/13 درصد از مساحت استان و 559 یاخته قابل ملاحظه می باشد. شایان ذکر است ماه آوریل با 2/2 درجه سانتی گراد بیشترین آهنگ افزایش و ماه ژوئن با 25/0- درجه سانتی گراد بیشترین آهنگ کاهش را طی نیم قرن اخیر به خود اختصاص داده اند. در مجموع عدم وجود روند در بیشتر ماه های سال غالب می باشد.
لیلا صبور؛ سید حسین میرموسوی
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1393، صفحه 119-136
چکیده
یکی از صفات مشترک همه پیش بینی‌های مربوط به تغییرات اقلیمی، گرم شدن میانگین دمای هوا، در نزدیکی سطح زمین است. از تاثیرات منفی گرمایش جهانی، کاهش آب رودخانه‌ها و سطح آب دریاچه‌ها، بخصوص در محیط‌هایی است که به ذوب تدریجی برف وابسته اند.به طور خاص، درجه حرارت گرمتر هوا، باعث کاهش تجمع برف در فصل سرد سال شده و این موضوع به شدت، رواناب ...
بیشتر
یکی از صفات مشترک همه پیش بینی‌های مربوط به تغییرات اقلیمی، گرم شدن میانگین دمای هوا، در نزدیکی سطح زمین است. از تاثیرات منفی گرمایش جهانی، کاهش آب رودخانه‌ها و سطح آب دریاچه‌ها، بخصوص در محیط‌هایی است که به ذوب تدریجی برف وابسته اند.به طور خاص، درجه حرارت گرمتر هوا، باعث کاهش تجمع برف در فصل سرد سال شده و این موضوع به شدت، رواناب را در فصل بهار و تابستان کاهش می‌هد. این تغییر فصلی در رواناب، باعث کاهش شدید منابع آب در بخش‌های مختلف، نظیر شهری، صنعتی و کشاورزی شده و آب پشت دیواره سدها را نیز، به شدت کاهش می‌دهد. با توجه موارد مطرح شده در فوق، در این مطالعه با استفاده از داده‌های بارش روزانه برف و میانگین سالانه دمای تعداد 15 ایستگاه سینوپتیک منطقه شمال غرب ایران، نسبت به بررسی تغییرات دراز مدت بارش برف و میانگین دمای سالانه اقدام شده است.روش مورد استفاده در این مطالعه، تحلیل روند بر مبنای سری‌های زمانی و آزمون روند بر مبنای روشهای اسپیرمن، کندال و پیرسون میباشد. نتایج حاصل از مقایسه بین مجموع بارش برف و نسبت بارش برف به کل بارش سالانه با روند تغییرات دما نشان داد که در ایستگاههای ارومیه، تبریز، اهر، خلخال، پیرانشهر و ماکو ضمن افزایش میانگین دمای سالانه، میزان بارش برف از روند نزولی معنی داری برخوردار میباشد و این موضوع می‌تواند نشان دهنده اثرات منفی گرمایش تدریجی در منطقه شمال غرب ایران بر روی تغییر رﮊیم بارش از برف به باران و کاهش شدید منابع آب وابسته به ذوب تدریجی برف باشد.
ایوب منوچهری؛ صابر محمدپور؛ احمد پوراحمد
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1393، صفحه 137-156
چکیده
حمل و نقل به دو دلیل عمده مورد علاقه جغرافی دانان است. اول اینکه زیر ساخت‌ها، ترمینال‌ها، تجهیزات و شبکه‌های حمل و نقل مکان‌های قابل توجهی را در فضای جغرافیایی اشغال کرده‌اند و پایه‌های اصلی سیستم فضای پیچیده را تشکیل داده اند، دوم؛ از آنجایی که جغرافی‌دانان به دنبال تشریح و تبیین روابط فضایی هستند، با یک دید جغرافیایی هدف اصلی ...
بیشتر
حمل و نقل به دو دلیل عمده مورد علاقه جغرافی دانان است. اول اینکه زیر ساخت‌ها، ترمینال‌ها، تجهیزات و شبکه‌های حمل و نقل مکان‌های قابل توجهی را در فضای جغرافیایی اشغال کرده‌اند و پایه‌های اصلی سیستم فضای پیچیده را تشکیل داده اند، دوم؛ از آنجایی که جغرافی‌دانان به دنبال تشریح و تبیین روابط فضایی هستند، با یک دید جغرافیایی هدف اصلی حمل و نقل، غلبه بر فضاست. از این رو این سوال پیش می‌آید که با چه مدلی می‌توان با بهترین شکل، فضا و عوامل انسانی را تحلیل کرده و با شناخت پتانسیل‌ها و محدودیت‌های آنها، بهترین برنامه‌ریزی برای استفاده بهتر از فضا را با افزایش کسب رضایت استفاده کنندگان، انجام داد. سنجش رضایت مسافران از سیستم حمل و نقلBRT با بررسی ابعاد چهارگانه میزان کیفیت خدمات ارائه شده (ابعاد خدمات، سرعت، رفتار رانندگان، و محیط عامل‌های انسانی) از طرف سازمان اتوبوس‌رانی تبریز، در چهارچوب مدل آماری سنجش کیفیت خدمات شهری(مدل Servqual)، هدف پژوهش حاضر میباشد. مدل کیفیت خدمات شهری Servqual یکی از مدل‌های توسعه یافته در اندازه گیری کمی کیفیت خدمات شهری در بخش دولتی متعلق به پاراسورامن، زیتامل و بری میباشد، که در این پژوهش به تشریح و کاربرد آن در سنجش رضایت مسافران از سیستم حمل و نقلBRT پرداخته می‌شود. سوال تحقیق این است که آیا بین راهاندازی اتوبوس‌های تندرو و رضایت شهروندان و مسافران سامانه حمل و نقل BRT رابطه ای وجود دارد یا خیر؟ روش تحقیق توصیفی – پیمایشی و از نوع تحقیقات همبستگی است. در این مقاله بعد از بررسی مبانی مختلف نظری سیستم حمل و نقل عمومی وBRT، سعی شده است با بررسی ابعاد کیفیت خدمات سیستمBRT -بکار رفته در مدل مفهومی تحقیق- از طریق گردآوری داده‌ها با پرسشنامه و تحلیل متغیرهای تحقیق با بکارگیری آزمون‌های مختلف آماری(آلفای کرونباخ، کولموگوروف – اسمیرنوف، ضریب همبستگی پیرسون، آزمون فریدمن) در چهارچوب مدلServqual، به شناخت مسائل و مشکلات خطوط BRT پرداخته شود و در نهایت پیشنهاداتی در راستای بهبود حمل و نقل BRTدر سطح شهر تبریز ارائه گردد. نتایج بررسی نشان می‌دهد که با توسعه و ارتقاء ابعاد چهارگانه کیفیت خدمات مورد بررسی، می‌توان سطح رضایت شهروندان را از سیستم حمل و نقل BRT افزایش داد.
محمدرضا رضایی؛ طاهر پریزادی؛ حجت شیخی
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1393، صفحه 157-170
چکیده
عدم تعادل و تمرکز شدید از جمله ویژگی کشورهای جهان سوم است که این ویژگی معلول نتایج سیاست‌های رشد قطبی به شمار می‌آید که در نتیجه این سیاست، تمام امکانات در یک یا چند منطقه تمرکز می‌یابد و سایر مناطق به صورت حاشیه ای عمل می‌نمایند. عدم توجه به نظام شهری و نحوه پراکنش مراکز و کانون‌های شهری در پهنه سرزمین از یک سو و رشد شتابان شهرنشینی ...
بیشتر
عدم تعادل و تمرکز شدید از جمله ویژگی کشورهای جهان سوم است که این ویژگی معلول نتایج سیاست‌های رشد قطبی به شمار می‌آید که در نتیجه این سیاست، تمام امکانات در یک یا چند منطقه تمرکز می‌یابد و سایر مناطق به صورت حاشیه ای عمل می‌نمایند. عدم توجه به نظام شهری و نحوه پراکنش مراکز و کانون‌های شهری در پهنه سرزمین از یک سو و رشد شتابان شهرنشینی از سوی دیگر به گسیختگی و عدم انسجام در ساختار فضایی منجر خواهد شد. هدف از این پژوهش، آشنایی با میزان پراکنش فضایی در نقاط شهری منطقه زاگرس است. روش پژوهش ترکیبی از روشهای توصیفی، تحلیلی و تطبیقی با تاکید بر مدل‌های بررسی کننده است. یافته‌های پژوهش، بیانگر آن است که ضریب تمرکز و نخست شهری در منطقه از سال 1375 تا کنون در حال کاهش بوده است؛ اما از نظر شاخص‌های ضریب آنتروپی، ضریب جینی و منحنی لورنز توزیع جمعیت در طبقات شهری به سمت عدم تعادل فضایی میل کرده است. همچنین با استفاده از شاخص مرکزیت، میزان تمرکز فضایی خدمات در شهرها در زمینه‌های مختلف فرهنگی- اجتماعی، آموزشی، بهداشتی- درمانی، زیربنایی و کالبدی مشخص شده که نتایج بیانگر نابرابری شدید فضایی است. بنابراین توجه به جنبه‌های ساختار فضایی شهرها از نظر شاخص‌های مختلف خدماتی و نحوه توزیع جمعیت امری ضروری به نظر می‌رسد.
رضا قضاوی؛ عباسعلی ولی؛ یعقوب یزدانی مقدم؛ رضا قضاوی؛ عباسعلی ولی
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1393، صفحه 171-184
چکیده
چکیده: امروزه خطر ناشی از کاهش کمی و کیفی منابع آب زیر زمینی به عنوان چالشی در پیش روی منابع آب کشور قرار دارد لذا آب های زیر زمینی به عنوان یک ذخیره آبی سالم باید بیش از بیش مورد توجه قرار گیرد، با توجه به این مهم ضرورت آگاهی از چگونگی تغییرات زمانی و مکانی این متغییر در مناطق گوناگون دارای اهمیت بسزایی است و زمین آمار به عنوان ابزاری ...
بیشتر
چکیده: امروزه خطر ناشی از کاهش کمی و کیفی منابع آب زیر زمینی به عنوان چالشی در پیش روی منابع آب کشور قرار دارد لذا آب های زیر زمینی به عنوان یک ذخیره آبی سالم باید بیش از بیش مورد توجه قرار گیرد، با توجه به این مهم ضرورت آگاهی از چگونگی تغییرات زمانی و مکانی این متغییر در مناطق گوناگون دارای اهمیت بسزایی است و زمین آمار به عنوان ابزاری مناسب ما را در رسیدن به این امر یاری می کند. هدف از انجام این مطالعه بررسی کیفیت آب های زیر زمینی دشت کاشان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و روشهای زمین آمار می باشد. جهت انجام این مطالعه تغییرات Ec,Na,Hco3و Ca 42 چاه پیزومتری که دارای آمار کامل و مناسب از سال 1388-1380 بودند استفاده شد و با روش های زمین آمار کریجینگ ساده، کریجینگ معمولی، روش عکس فاصله، تابع شعاعی، درون یاب موضعی و درون یاب عام تغییرات این متغییرها مورد بررسی قرار گرفت. پس از بررسی نرمالیته داده واریوگرام ترسیم شد. در این تحقیق از مدل کروی به دلیل استحکام ساختار فضایی قوی جهت برازش واریوگرام بر روی پارامتر های کیفی استفاده شد. نتایج ارزیابی روش های زمین آمار که در این تحقیق به کار برده شد نشان داد که از بین روش های انتخابی برای ترسیم نقشه تغیرات Hco3، روش تابع شعاعی به دلیل بالاتر بودن R و کم بودن مقدار RMSE (44/0 R=و76/1 RMSE=) به عنوان بهترین روش شناخته شد. جهت ترسیم نقشه ی تغیرات SAR ، روش کریجینگ معمولی (با مقادیر 75/0R= و96/1RMSE=)، جهت ترسیم نقشه تغیرات کلسیم، روش کریجینگ معمولی (با مقادیر41/0 R= و 75/5RMSE=) و جهت ترسیم نقشه تغیرات NA روش درون یاب موضعی (با مقادیر 55/0R=و24/8 RMSE=) انتخاب گردیدند. بررسی نقشه های بدست آمده نشان می دهد که بطور کلی هر چه از سمت غرب به سمت شرق حوضه حرکت می کنیم از کیفیت آب زیر زمینی کاسته می شود که علت اصلی این امر توسعه نامناسب اراضی کشاورزی و بهره برداری بیش از حد آب های زیر زمینی می باشد که باعث هجوم آب های شور و در نهایت بی کیفیتی آب های زیر زمینی در این مناطق می گردد.
محمود سلطانیان؛ کورش شیرانی؛ مسعود علیمرادی
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1393، صفحه 185-206
چکیده
برای کاهش زیان‌های ناشی از رخداد زمین‌لغزش و شاید پیشگیریی از وقوع آن اولین گام تهیه نقشه‌‌ای نسبتاً دقیق از مناطق مستعد زمین‌لغزش است. پارامترهای بسیاری بر دقت مدل‌های پهنه‌بندی خطر رخداد زمین‌لغزش موثراند که اولویت‌بندی اولیه عوامل موثر از جمله این پارامترها میباشد. هرچه اولویت‌بندی اولیه عوامل موثر بر رخداد زمین‌لغزش‌ها ...
بیشتر
برای کاهش زیان‌های ناشی از رخداد زمین‌لغزش و شاید پیشگیریی از وقوع آن اولین گام تهیه نقشه‌‌ای نسبتاً دقیق از مناطق مستعد زمین‌لغزش است. پارامترهای بسیاری بر دقت مدل‌های پهنه‌بندی خطر رخداد زمین‌لغزش موثراند که اولویت‌بندی اولیه عوامل موثر از جمله این پارامترها میباشد. هرچه اولویت‌بندی اولیه عوامل موثر بر رخداد زمین‌لغزش‌ها دقیق‌تر باشد، مدل نهایی انطباق بیشتری با پتانسیل لغزه خیزی منطقه خواهند داشت. هدف اصلی این پژوهش، ارزیابی تاثیر نوع اولویت‌بندی اولیه عوامل موثر بر دقت نقشه‌های پهنه‌بندی خطر تهیه شده به روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) میباشد. برای این منظور ابتدا اولویت‌بندی اولیه عوامل موثر با استفاده از نظرات کارشناسی محض انجام گرفت، سپس از رابطه رگرسیونی چند متغیره (MR) و نظرات کارشناسی به صورت تلفیقی برای اولویت‌بندی اولیه عوامل موثر استفاده گردید. نهایتاً نقشه‌های پهنه‌بندی خطر تهیه شده به هر دو روش AHP کارشناسی محض و AHP تلفیقی با استفاده از شاخص‌های ارزیابی مدل‌های پهنه‌بندی به آزمون گذاشته شدند. برای انجام این تحقیق، حوضه رودخانه ماربر (پادنای سمیرم) به عنوان منطقه هدف انتخاب و نقشه پراکنش زمین‌لغزش-های حوضه تهیه شد. سپس 9 عامل لیتولوژی، فاصله از جاده، فاصله از گسل، فاصله از آبراهه، شیب، جهت شیب، پوشش گیاهی، کاربری ارضی و بارش در قالب 54 پارامتر به عنوان عامل‌های موثر در رخداد زمین‌لغزش‌های منطقه در نظر گرفته شدند و لایه‌های اطلاعاتی آنها جهت انجام آنالیزها تهیه شد. اولویت‌بندی اولیه عوامل و پارامترهای موثر بسته به روش اولویت‌بندی (کارشناسی محض یا تلفیقی) انجام و مراحل تحلیل سلسله مراتبی برای هرکدام انجام شد. تجزیه و تحلیل نتایج نشان داد که شاخص زمین‌لغزش در نقشه پهنه‌بندی تهیه شده به روش AHP تلفیقی (ضرایب رگرسیونی و قضاوت کارشناسی) کاملاً مشخص و از دقت بیشتری در تفکیک پهنه‌های مستعد خطر نسبت به روش AHP کارشناسی محض برخوردار است. همچنین کلیت مدل نیز بر اساس شاخص کیفیت (Qs) مناسب‌تر میباشد.
سعیده جوانمردی؛ حمیدرضا پورخباز
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1393، صفحه 207-216
چکیده
همه ترکیبات و یا عناصر شیمیایی ناشی از فعالیت های انسانی که به داخل اتمسفر رها می گردند، و به موجودات زنده می توانند آسیب رسانند، به عنوان آلاینده های هوا شناخته می شوند. انتشار آلاینده های هوا در طول دو دهه اخیر افزایش چشمگیری داشته است که این امر به دلیل رشد سریع اقتصادی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه در نتیجه توسعه شهری، حمل و ...
بیشتر
همه ترکیبات و یا عناصر شیمیایی ناشی از فعالیت های انسانی که به داخل اتمسفر رها می گردند، و به موجودات زنده می توانند آسیب رسانند، به عنوان آلاینده های هوا شناخته می شوند. انتشار آلاینده های هوا در طول دو دهه اخیر افزایش چشمگیری داشته است که این امر به دلیل رشد سریع اقتصادی در بسیاری از کشورهای در حال توسعه در نتیجه توسعه شهری، حمل و نقل، صنعتی شدن و تولید انرژی بوده است. هدف از این تحقیق بیان سطح آلودگی هوای شهر مشهد توسط تعدادی از فلزات سنگین (سرب، کروم، کبالت، کادمیم، مس و روی) و همچنین تعیین انتشار منابع آلوده کننده (طبیعی یا انسانی) آنها می باشد. در دو منطقه از شهر مشهد و 20 کیلومتر دورتر از مرکز شهر با استفاده از دستگاه مکش هوا در سال های 1387- 1386، نمونه برداری هوا انجام گرفت. برای جمع آوری نمونه ها از فیلترهای تفلونی و جهت آنالیز غلظت فلزات از روش هضم اسیدی استفاده شد. سپس غلظت فلزات سنگین در نمونه ها بوسیله دستگاه جذب اتمی مجهز به کوره گرافیتی تعیین گردید. میانگین غلظت فلز سرب در هوای شهر مشهد 32±2/98، کروم 3/4 ± 6/49، روی و کادمیم به ترتیب 4/1 ±8/4 و 5/1±3/2 نانو گرم بر متر مکعب بود، که غلظت سرب 13، کروم 5 و روی و کادمیم حدود 2 برابر بیشتر از غلظت آنها در منطقه طرقبه با حجم ترافیکی بسیار پایین بود. تعیین منبع آلودگی عناصر از طریق مدل ریاضی فاکتور غنی سازی برآورد گردید، که داده ها انتشار عناصر سمی به هوا بوسیله منابع انسانی را نشان داد. در منطقه کنترل به استثناء روی و سرب سایر فلزات EF کمتر از 10 را نشان می دهند. در منطقه شهری کبالت و کادمیم همانند نواحی شاهد EF پایین دارند در حالی که سرب، کروم، روی و مسEF بالایی در این منطقه نشان می دهند. در هر صورت، هوای مشهد در مقایسه با شهر های مختلف جهان از آلودگی کمتری به فلزات برخوردار می باشد.
هیوا علمی زاده؛ سیاوش شایان؛ سیاوش شایان
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1393، صفحه 217-230
چکیده
چکیده
نظریه کیاس به بیان نوعی نظم در چهارچوب روندی بی‌نظم می‌پردازد، گرچه سیستمهای پیچیده صرفاً ظاهری پر آشوب و نامنظم دارند و درنتیجه نامنظم و تصادفی به نظر می‌رسند، در واقعیت دارای نظمی پیچیده و تابع یک جریان معین هستند. این مقاله به تبیین مبانی تئوری کیاس و تطبیق آن در ژئومورفولوژی جریانی با تحلیل تغییرات مسیر رودکل در ...
بیشتر
چکیده
نظریه کیاس به بیان نوعی نظم در چهارچوب روندی بی‌نظم می‌پردازد، گرچه سیستمهای پیچیده صرفاً ظاهری پر آشوب و نامنظم دارند و درنتیجه نامنظم و تصادفی به نظر می‌رسند، در واقعیت دارای نظمی پیچیده و تابع یک جریان معین هستند. این مقاله به تبیین مبانی تئوری کیاس و تطبیق آن در ژئومورفولوژی جریانی با تحلیل تغییرات مسیر رودکل در سواحل شمالی تنگه-هرمز می‌پردازد و برای دست‌یابی به چنین منظوری با مقایسه عکس‌های‌هوایی و تصاویر ماهواره‌ای در دوره‌های‌زمانی مختلف، ضمن تشریح پاره‌ای مفاهیم، تغییرات بستر رودکل در طول زمان را که شواهد بارز کیاس به‌شمار می‌آید، تشریح نموده و با مواردی که این پدیده در آن قابل مشاهده نیست، مقایسه می‌کند. نتایجی که این تئوری در اختیار ما قرار می‌دهد، تغییر مقیاس در نگاه به وقایع است؛ به گونه‌ای که بتوان نظم ساختاری آن را کشف کرد. مسیرهای قبلی رود کل حالتی از سیستم جریانی است که با فرایندهای امروزی در تعادل نیستند و بیانگر نوعی بی‌نظمی در رابطه بین پاسخ فرم و فرایند میباشد، اما این امر به مفهوم ایجاد عدم تعادل در کل سیستم نیست؛ تغییرات حول وحوش میانگین صورت می‌گیرد و نوسان خاصی که بیانگر افت وخیز روند کلی تغییر باشد، دیده نمی‌شود. منحنی ناتعادلی در ابتدا تغییرات فرمی زیادی نشان می‌دهد، اما این تغییر در جهت دست‌یابی به پایداری‌است، اگرچه هنوز این امر رخ نداده است.
لیلا گلی مختاری؛ لیلا گلی مختاری؛ زهرا داداش زاده؛ هایده آراء
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1393، صفحه 231-242
چکیده
چکیده
پاره‌ای تغییرات جزئی در یک سیستم محیطی می‌تواند پیامدهای شگرف و غیر قابل پیش بینی را بدنبال داشته باشد. چنین تغییرات اندک، که می‌تواند تحولات بزرگ و غیر قبل تصوری را بوجود آورد اصطلاحاً کیاس گفته می‌شود. رصد تغییر در حوضه-های آبی از جمله مباحث مهم و اساسی است که همواره دید تیز بین محققان را بخود معطوف داشته است. همجواری حوضه‌های ...
بیشتر
چکیده
پاره‌ای تغییرات جزئی در یک سیستم محیطی می‌تواند پیامدهای شگرف و غیر قابل پیش بینی را بدنبال داشته باشد. چنین تغییرات اندک، که می‌تواند تحولات بزرگ و غیر قبل تصوری را بوجود آورد اصطلاحاً کیاس گفته می‌شود. رصد تغییر در حوضه-های آبی از جمله مباحث مهم و اساسی است که همواره دید تیز بین محققان را بخود معطوف داشته است. همجواری حوضه‌های آبی می‌تواند تاثیرات عمده‌ای بر رفتار پاره‌ای از حوضه‌ها بگذارد. یکی از تاثیرات مهم همجواری حوضه‌ها وقوع پدیده فرسایش قهقرائی و بدنبال آن رخ دادن پدیده اسارت است. چاله اردبیل نیز از این قائده مستثنی نبوده و تحت تاثیر حوضه مجاور خود در شرف وقوع پدیده فرسایش قهقرایی است که در ادامه به اسارت و انحراف شبکه اصلی زهکش‌های این دریاچه قدیمی خواهد انجامید و در صورت وقوع چنین فرایند محتملی تغییرات عمده‌ای در ساختار هیدرولوژی کل منطقه ایجاد و تحولات بسیار مهمی برای مراکز جمعیتی، کشاورزی و صنعتی این دشت رخ خواهد داد. این مقاله که بر گرفته از یک طرح پژوهشی در دانشگاه اصفهان است با اتکا به روش تحلیل مقاطع توپوگرافی و زمین‌شناسی سعی دارد علاوه بر شناسایی عامل یا عوامل ایجاد اسارت رودخانه‌ای و مکانیسم چنین فرایندی در چاله اردبیل، آثارناشی از وقوع این پدیده را نیز مورد بررسی قرار دهد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که: محتمل ترین مکان وقوع چنین پدیده‌ای در حوالی کوه خان بلاغی است. با وقوع چنین پدیده‌ای جریان عمومی آب‌های سطحی و زیرزمینی در چاله اردبیل بطور کلی تغییر یافته و از میانه چاله به سمت خزر جاری خواهد شد. بیشترین خطر-پذیری در این رخداد متوجه فرودگاه اردبیل خواهد بود و تغییرات بنیادی در شبکه فاضلاب شهری رخ خواهد داد. از عوامل کنترل چنین فرایندی بازنگری در نحوه توسعه قسمت شرقی دشت اردبیل است.
افشین دانه کار؛ مهدی پورطاهری؛ نرگیس وزین؛ عبدالرضا رکن‌الدین افتخاری
دوره 25، شماره 3 ، آذر 1393، صفحه 243-264
چکیده
در خصوص اکوسیستم تالاب الگوی رفتاری و شیوه زیست نامناسب ساکنان حاشیه تالاب‌ها در بخش‌های اکولوژیکی، اجتماعی و اقتصادی باعث شکل‌گیری وضعیت نامطلوب و نسبتاً ناپایدار اکوسیستم تالاب شده است. مدل اکوویلج الگویی برای ارتقای زندگی به شیوه‌های پایدارتر با رفع بی‌ثباتی‌های زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی از طریق اجرای ساختارها و شیوه‌های ...
بیشتر
در خصوص اکوسیستم تالاب الگوی رفتاری و شیوه زیست نامناسب ساکنان حاشیه تالاب‌ها در بخش‌های اکولوژیکی، اجتماعی و اقتصادی باعث شکل‌گیری وضعیت نامطلوب و نسبتاً ناپایدار اکوسیستم تالاب شده است. مدل اکوویلج الگویی برای ارتقای زندگی به شیوه‌های پایدارتر با رفع بی‌ثباتی‌های زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی از طریق اجرای ساختارها و شیوه‌های پایدار است. با توجه به اهمیت تالاب‌ها و تأثیر آن بر زندگی روستاییان، مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و پیمایشی بدنبال آزمون این فرضیه است که «براساس شاخص‌های الگوی اکوویلج وضعیت روستاهای منطقه مورد مطالعه از جهت الگوی زیست در سطح پایینی قرار دارد» در ابتدا با توجه به تجارب جهانی و نظرات خبرگان 15 شاخص ترکیبی بدست آمد و در روستای حاشیه تالاب میانکاله و لپوی زاغمرز و 360 نفر حجم نمونه مورد آزمون قرار گرفت و برای تجزیه و تحلیل از آزمون آماری t و غیرآماری مدل بارومتری (Barometer) و رادار (Radar) استفاده شد. نتایج نشان می‌دهد سطح پایداری الگوی زیست براساس الگوی اکوویلج در روستاهای مورد مطالعه پایین و نامطلوب است.
