جغرافیا و برنامه ریزی محیطی

استفاده از تصاویرسنجنده‌ی TM-5 در تعیین تغییرات عمق نسبی و مساحت دریاچه‌ی پریشان

سعید رحیمی هرآبادی؛ فرزام خسروی؛ سعید گودرزی مهر؛ مهران مقصودی

دوره 26، شماره 3 ، آذر 1394، صفحه 1-16

چکیده

  پایش اطلاعات در خصوص وضعیت دریاچه‌ها و تالاب‌های کشور یکی از مهمترین عوامل حفاظت از محیط زیست است و اطلاعات ارزشمندی را در اختیار مدیران حوزه محیط زیست قرار می‌دهد. در این راستا استفاده از روش‌های کم هزینه‌تر و سریع‌تر می‌تواند بسیار راهگشا باشد. فناوری سنجش از دور به عنوان یکی از جدیدترین روش‌های مطرح در این زمینه همواره در ...  بیشتر پایش اطلاعات در خصوص وضعیت دریاچه‌ها و تالاب‌های کشور یکی از مهمترین عوامل حفاظت از محیط زیست است و اطلاعات ارزشمندی را در اختیار مدیران حوزه محیط زیست قرار می‌دهد. در این راستا استفاده از روش‌های کم هزینه‌تر و سریع‌تر می‌تواند بسیار راهگشا باشد. فناوری سنجش از دور به عنوان یکی از جدیدترین روش‌های مطرح در این زمینه همواره در بسیاری از مطالعات زیست محیطی مورد استفاده بوده است. از این رو در این پژوهش دو پارامتر کلیدی عمق نسبی و وسعت دریاچه در سال‌های 1985 و 1999میلادی و بر مبنای استفاده از تصاویر سنجنده TM-5 مورد بررسی قرار گرفت و با مقایسه روش SID در مقابل SAM و BEC،‌ و همچنین استفاده از فیلتراسیون Sieve، روش بکار رفته به عنوان روشی کارآمد برای تعیین مساحت دریاچه مطرح گردید و با استفاده از 4 باند اول این سنجنده تغییرات عمق نسبی به روش Log Ratio Transform در دو سال پایش شد. نتایج نشان دادند روش SID با 20 درصد افزایش دقت در زمینه تفکیک محدوده دریاچه، عملکرد بهتری نسبت به دو روش دیگر دارد. تغییرات محاسبه شده برای وسعت دریاچه حاکی از 42/46٪ درصد افزایش مساحت دریاچه در سال 1999 نسبت به سال 1985 است همچنین تغییرات عمق محاسبه شده نیز حاکی از افزایش ناحیه با عمق متوسط دریاچه در سال 1999 نسبت به قبل است و بطور کلی پستی و بلندی‌های کف دریاچه تغییر قابل توجه و معناداری در این دو سال داشته است. این پژوهش نشان داد تصاویر لندست TM-5 می‌توانند در بررسی تغییرات عمق نسبی دریاچه‌های کم عمق و همچنین تغییرات مساحت دریاچه استفاده گردند و برای مطالعات آتی به عنوان روشی کارامد مطرح باشند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.5 MB

رفتارسنجی الگوی تغییرات دمای ژرفای خاک و ارائه مدل عددی برآورد آن (مطالعه موردی: تهران)

معصومه مقبل؛ مصطفی کریمی احمدآباد؛ علی اکبر شمسی پور

دوره 26، شماره 3 ، آذر 1394، صفحه 17-28

چکیده

  دمای خاک در اعماق مختلف مهمترین برایند برهمکنش جو با سطح زمین است. با توجه به محدود بودن تعداد ایستگاه‌های ثبت دمای ژرفای خاک، از معادلات تجربی برای محاسبه دمای ژرفاهای مختلف خاک با توجه به ویژگی‌های تابش ورودی و خصوصیات فیزیکی و گرمایی انواع خاک‌ها، استفاده می‌گردد. در این پژوهش تلاش گردید تا علاوه بر تعیین الگوی تغییرات دمای اعماق ...  بیشتر دمای خاک در اعماق مختلف مهمترین برایند برهمکنش جو با سطح زمین است. با توجه به محدود بودن تعداد ایستگاه‌های ثبت دمای ژرفای خاک، از معادلات تجربی برای محاسبه دمای ژرفاهای مختلف خاک با توجه به ویژگی‌های تابش ورودی و خصوصیات فیزیکی و گرمایی انواع خاک‌ها، استفاده می‌گردد. در این پژوهش تلاش گردید تا علاوه بر تعیین الگوی تغییرات دمای اعماق خاک بر پایه داده‌های واقعی، کارآیی یک مدل تجربی سینوسی در تخمین دما مورد آزمون قرار گیرد. بنابراین، ابتدا داده‌های ماهانه و سالانه دمای ژرفاهای 5، 10، 20، 30، 50 و 100 سانتیمتری در ایستگاه همدید مهرآباد برای سه ساعت 6:30، 12:30و 18:30 سال 2008 از سازمان هواشناسی کشور تهیه شد. برای محاسبه و تخمین دما در اعماق مختلف دمای 5 سانتیمتری سطح بعنوان دمای مبنا در نظر گرفته شد و با بکارگیری معادلات سینوسی، دمای خاک برای سایر ژرفاها برآورد شد. برای واسنجی دماهای برآورد شده از داده‌های واقعی ثبت شده با روش-های آماری ضریب همبستگی و ضریب کارآیی ناش- ساتکلیف استفاده شد. نتایج بدست آمده نشان داد که الگوی دمای ماهانه‌ی تمامی ژرفاها از روند مشابهی برخوردار بوده و پیک دمایی در تمامی ژرفاها مربوط به دوره گرم سال است. همچنین، دمای محاسبه برای ژرفاهای مختلف نشان‌دهنده کارآیی قابل قبول مدل مورد استفاده در تخمین دمای خاک می‌باشد، بطوریکه ضریب همبستگی حاصل از دماهای واقعی و دماهای برآورد شده برای تمامی ژرفاها در سطح 1% خطا معنادار بود. علاوه براین، نتایج بدست آمده از ضریب کارآیی ناش ـ ساتکلیف نیز نشان‌دهنده‌ی کارآیی مناسب مدل مورد استفاده در تخمین دمای اعماق مختلف خاک است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 493.92 K

پهنه‏ بندی آسیب‎پذیری سکونتگاه‎های روستایی در برابر زلزله با مدل AHP در محیط GIS، مطالعه موردی بخش چورزق شهرستان طارم

حسین دادگر؛ حمید جلالیان

دوره 26، شماره 3 ، آذر 1394، صفحه 29-42

چکیده

  شناخت مسائل روستاها و ارائه راهکارهای مناسب برای آنها از اقدامات اساسی در راستای نیل به توسعه پایدار روستایی است. یکی از دغدغه‏های اصلی مدیران و برنامه‎ریزان منطقه‎ای، مخاطرات طبیعی در مناطق مختلف است. شهرستان طارم در شمال استان زنجان به دلیل ساختار خاص زمین‎شناسی و توپوگرافی آن، آسیب‎پذیری بالایی در برابر خطر زمین لرزه دارد. ...  بیشتر شناخت مسائل روستاها و ارائه راهکارهای مناسب برای آنها از اقدامات اساسی در راستای نیل به توسعه پایدار روستایی است. یکی از دغدغه‏های اصلی مدیران و برنامه‎ریزان منطقه‎ای، مخاطرات طبیعی در مناطق مختلف است. شهرستان طارم در شمال استان زنجان به دلیل ساختار خاص زمین‎شناسی و توپوگرافی آن، آسیب‎پذیری بالایی در برابر خطر زمین لرزه دارد. در این تحقیق، تلاش شده است تا با استفاده از مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی و روش تحلیل چندمعیاری فضایی و با بکارگیری پنج شاخص محیطی و جمعیتی به پهنه‎بندی سکونتگاه‎های روستایی در برابر خطر زلزله اقدام شود. برای این کار، ابتدا پارامترهای موثر شامل: وجود گسل، جنس زمین، شیب، زمین‎لغزش و تراکم جمعیت انتخاب شده و سپس لایه‎های اطلاعاتی آنها در محیط GIS تهیه و کلاس‎بندی شد. وزن‎دهی به معیارها با استفاده از منطق فازی و مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) صورت گرفته و نقشه نهایی پهنه‏بندی خطر زلزله در چهار کلاس پهنه‎های با خطر پائین، خطر متوسط، خطر بالا و خطر خیلی بالا به دست آمد. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می‎دهد که بخش عمده‎ای از محدوده شهرستان طارم و سکونتگاه‎های روستایی منطقه در پهنه‎های با خطر بالا (45.71 درصد) و خیلی بالا (14.71 درصد) قرار گرفته است. با توجه به پهنه‎های خطر بالقوه، ضروری است تا محل مناسبی برای اسکان اضطراری در منطقه مکان‎یابی و تجهیز شود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 485.2 K

پهنه‌بندی حساسیت وقوع زمین لغزش با مدل های آماری دومتغیره و منطق فازی

محمد حسین فتحی؛ ابراهیم بهشتی جاوید؛ موسی عابدینی

دوره 26، شماره 3 ، آذر 1394، صفحه 49-60

چکیده

  هدف این پژوهش تهیه نقشه حساسیت زمین لغزش برای حوضه آبخیز بالخلو در استان اردبیل و ارائه مدل مناسب برای منطقه مورد مطالعه می باشد. برای انجام این کار از مدل های آماری دومتغیره و عملگر گامای فازی استفاده شده است. جهت اجرای مدل از دو دسته اطلاعات 1) لایه زمین لغزش های رخ داده و 2) پارامترهای مستعد کننده زمین لغزش (سنگ شناسی، فاصله از گسل، ...  بیشتر هدف این پژوهش تهیه نقشه حساسیت زمین لغزش برای حوضه آبخیز بالخلو در استان اردبیل و ارائه مدل مناسب برای منطقه مورد مطالعه می باشد. برای انجام این کار از مدل های آماری دومتغیره و عملگر گامای فازی استفاده شده است. جهت اجرای مدل از دو دسته اطلاعات 1) لایه زمین لغزش های رخ داده و 2) پارامترهای مستعد کننده زمین لغزش (سنگ شناسی، فاصله از گسل، فاصله از رودخانه، تراکم زهکشی، شیب زمین، جهت دامنه ها، کاربری زمین، فاصله از جاده، تراکم پوشش گیاهی(NDVI) و ارتفاع) استفاده شده است. در روش های آماری دومتغیره از دو مدل ارزش اطلاعاتی و تراکم سطح استفاده شد. همچنین از بین مقادیر مختلف گاما در نهایت با ارزیابی های انجام شده گامای 8/0 انتخاب شده و نقشه حساسیت زمین لغزش منطقه تهیه شد. نقشه های بدست آمده از سه مدل با شاخص زمین لغزش مورد ارزیابی قرار گرفت و در نهایت مشخص شد که مدل های ارزش اطلاعاتی، تراکم سطح و منطق فازی به ترتیب بیشترین قابلیت را برای پهنه بندی زمین لغزش در منطقه دارند. همچنین نقشه های به دست  آمده نشان داد که نواحی غربی و جنوب غربی حوضه به دلیل وجود سازند های رسوبی، پادگانه های قدیمی و انواع ترکیباتی از رس، مارن، آهک و لاهار،کاربری کشاورزی و جهت شیب  شمالی و شمال غربی، بیشترین حساسیت را برای وقوع لغزش دارا هستند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 721.1 K

مقایسه روشهای برآورد پارامترهای توزیع ویبول جهت تولید انرژی باد در استان آذربایجان شرقی

مرضیه اسمعیل پور؛ مجید رضایی بنفشه؛ یعقوب دین پژوه؛ سعید جهانبخش

دوره 26، شماره 3 ، آذر 1394، صفحه 61-80

چکیده

  در این مطالعه پنج روش تخمین پارامترهای توزیع ویبول در مورد داده های باد ارزیابی شده است. بهترین روش با استفاده از آزمون کی دو معرفی شد. برای این منظور تعداد 6 ایستگاه سینوپتیک در استان آذربایجان شرقی با دوره مشترک آماری 23 سال (1987 تا 2009) انتخاب شدند. محاسبات بر روی داده های سه ساعته سرعت باد در ارتفاع 10 متری انجام شد و پارامترهای شکل و مقیاس ...  بیشتر در این مطالعه پنج روش تخمین پارامترهای توزیع ویبول در مورد داده های باد ارزیابی شده است. بهترین روش با استفاده از آزمون کی دو معرفی شد. برای این منظور تعداد 6 ایستگاه سینوپتیک در استان آذربایجان شرقی با دوره مشترک آماری 23 سال (1987 تا 2009) انتخاب شدند. محاسبات بر روی داده های سه ساعته سرعت باد در ارتفاع 10 متری انجام شد و پارامترهای شکل و مقیاس برای هر ایستگاه با روشهای مختلف محاسبه گردید. با استفاده از تابع تبدیل، پارامترهای فوق در دو ارتفاع 20 و 40 متری به دست آمد. بر اساس نتایج حاصله در مقایسه با سایر روش ها، روش گشتاورها که مقدار آماره کی دو کمتری به دست می‌داد روش مناسبی تشخیص داده شد. سپس با استفاده از مقادیر پارامتر شکل (c) و مقیاس (k) حاصل از روش فوق، خصوصیات مربوط به انرژی و سرعت باد در دوره های بازگشت 10، 25، 50 و 100 سال در سه ارتفاع 10،20 و40 متری از سطح زمین به دست آمد. در ارتفاع 10 متری از سطح زمین بالاترین مقدار پارامتر k (22/1) و c (35/3 متر بر ثانیه) در مقیاس سالانه در ایستگاه تبریز و کمترین مقدار پارامتر k و c به ترتیب برابر با 73/0 و 5/1 متر بر ثانیه در ایستگاه میانه مشاهده شد. در بین ایستگاه های مورد مطالعه، ایستگاه جلفا از نظر پارامترهای مربوط به انرژی باد نسبت به سایر ایستگاه ها وضعیت مطلوب و پتانسیل خوبی جهت بهره برداری از انرژی باد را داراست و ایستگاه اهر رتبه دوم را جهت استفاده از انرژی باد به خود اختصاص داده است. تحلیل سرعت باد در دوره های بازگشت مختلف نشان داد که بیشترین سرعت باد در استان آذربایجان شرقی متعلق به ایستگاه جلفا می‌باشد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 980.93 K

مدل سازی ارتباط بین مساحت و حجم زمین لغزش‌ مطالعه موردی: حوضه بقیع نیشابور

ابوالقاسم امیراحمدی؛ الهه اکبری؛ سیما پورهاشمی؛ الهه اکبری

دوره 26، شماره 3 ، آذر 1394، صفحه 81-98

چکیده

  جابجایی توده‌ای مواد از قبیل زمین لغزش از جمله فرآیندهای دامنه‌ای مشکل آفرین در حوضه بقیع در دامنه‌های جنوبی بینالود است، چرا که این پدیده موجب تخریب اراضی، زمین‌های کشاورزی و مراتع، و نیز افزایش تولید رسوب در خروجی حوضه می‌شود. بنابراین شناسایی پهنه‌های حساس به زمین‌لغزش و همچنین برآورد حجم حائز اهمیت است. در این تحقیق، به منظور ...  بیشتر جابجایی توده‌ای مواد از قبیل زمین لغزش از جمله فرآیندهای دامنه‌ای مشکل آفرین در حوضه بقیع در دامنه‌های جنوبی بینالود است، چرا که این پدیده موجب تخریب اراضی، زمین‌های کشاورزی و مراتع، و نیز افزایش تولید رسوب در خروجی حوضه می‌شود. بنابراین شناسایی پهنه‌های حساس به زمین‌لغزش و همچنین برآورد حجم حائز اهمیت است. در این تحقیق، به منظور برآورد حجم زمین لغزش ابتدا اطلاعات مربوط به عمق و مساحت لغزش‌ها گردآوری و پس از رعایت فرضیات رگرسیونی، یک مدل رگرسیونی توانی به دست آمد که با 17 رابطه‌ی ارائه شده در دنیا نیز مقایسه شد. نتایج این تحقیق نشان داد که مقادیر حجم برآورد شده توسط رابطه ارائه شده برای حوضه بقیع همخوانی نسبتأ خوبی با داده‌های مشاهده‌ای P‏Value=0.000,R2=0.692)) و برخی روابط موجود دارد که نشاندهنده‌ی کارایی رابطه ارائه شده می‌باشد. همچنین روابطی که در مناطق با زمین‌لغزش‌های به مساحت کوچک ایجاد شده‌اند، برای استفاده در حوضه بقیع کارایی بهتری نسبت به روابطی دارند که از زمین لغزش‌هایی با مساحت بزرگ بدست آمده‌اند. با توجه به رابطه ارائه شده، میزان میانگین عمق زمین‌لغزش‌ها در حوضه بقیع 314/3 متر برآورد شد که به میزان میانگین عمق مشاهده‌ای که 069/4 متر بود، نزدیک است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 653.83 K

تحلیلی بر نظام سکونتگاه‌های شهری کلان منطقه مرکزی در سال‌های 90-1335

الهه جعفری؛ حمیدرضا وارثی؛ مسعود تقوایی؛ حمیدرضا وارثی

دوره 26، شماره 3 ، آذر 1394، صفحه 99-114

چکیده

  عدم تعادل و تمرکز شدید از جمله ویژگی‌های کشورهای جهان سوم است که این ویژگی معلول نتایج سیاستهای رشد قطبی به شمار می آید. جمعیت شهرها (اندازه شهرها)، به طور گسترده بین سکونتگاه‌های گوناگون با اندازه‌ها و الگوهای متفاوتی در مناطق مختلف توزیع شده اند. این الگوهای کاملا متفاوت، بیشتر روشنگر مناطقی است که رشد شهرها در آن به طور بی برنامه ...  بیشتر عدم تعادل و تمرکز شدید از جمله ویژگی‌های کشورهای جهان سوم است که این ویژگی معلول نتایج سیاستهای رشد قطبی به شمار می آید. جمعیت شهرها (اندازه شهرها)، به طور گسترده بین سکونتگاه‌های گوناگون با اندازه‌ها و الگوهای متفاوتی در مناطق مختلف توزیع شده اند. این الگوهای کاملا متفاوت، بیشتر روشنگر مناطقی است که رشد شهرها در آن به طور بی برنامه و با سیاست‌های نابرابر اتفاق می افتد. طی این روند معمولا بزرگترین شهرها، سریع ترین نرخ‌های رشد را پیدا می کنند که این امر موجب بروز و ظهور تسلط جمعیتی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی یک یا چند شهر بر شهرهای دیگر در داخل نظام شهری یک کشور یا منطقه می گردد. عدم تعادل میان مراکز روستائی و شهری در زمینه‌های مختلف اجتماعی – اقتصادی، موجب بر هم خوردن نظم فضائی سکونتگاهها از یک سو و رشد شتابان و بی رویه بعضی از شهرهای درجه اول گردیده است.از آنجا که نحوه ی پراکنش نقاط سکونتگاهی در پهنه سرزمین و گسیختگی و عدم انسجام ساختار فضایی یکی از مشخصه‌های نظام شهری در سطح کشور است، بنابر این بررسی آن در کلیه مناطق کشور به منظور شناخت پیوندها و تفاوت‌ها امری اجتناب ناپذیر است. این پژوهش به بررسی وضعیت سکونتگاه‌های شهری واقع در کلان منطقه مرکزی شامل استان‌های اصفهان، یزد و چهارمحال وبختیاری در سال‌های 1335 تا 1390 با هدف آشنایی از میزان تعادل در توزیع جمعیت و پراکنش نقاط شهری کلان منطقه در طبقات مختلف شهری با استفاده از مدل‌هایی نظیر رتبه-اندازه، ضریب آنتروپی، منحنی لورنز ، ضریب جینی ، شاخص‌های تمرکز شهری و ... پرداخته است.روش پژوهش به صورت توصیفی-تحلیلی می‌باشد و اطلاعات موردنیاز به صورت اسنادی و کتابخانه ای گردآوری شده است.نتایج پزوهش حاکی از آن است که شهرهای بسیار کوچک (روستا-شهرها) حدود 70 درصد شهرهای کلان منطقه را با جمعیت بسیار اندک و شهرهای بزرگ به تعداد اندک با جمعیت بسیار وجود دارند.شهر اصفهان به دلیل مرکزیت سیاسی، اداری، مالی و ... در طی همه این سال‌ها به عنوان نخست شهر برتر در نظام شبکه شهری این کلان منطقه است و فاصله بسیار با اندازه دیگر شهرهای کلان منطقه دارد. نظام شهری کلان منطقه تنها از لحاظ شاخص‌های تمرکز و نخست شهری و همچنین آنتروپی تا حدودی متعادل شده است ولی در بقیه مدل‌های مورد بررسی مانند رتبه-اندازه، منحنی لورنز و ضریب جینی فاصله زیادی با حالت نرمال دارد.در مجموع عدم تعادل، تمرکز و پدیده نخست شهری در نظام شهری منطقه حاکم است بنابراین، با ارایه خدمات و تقویت شهرهای کوچک و میانی و کاهش رشد شهرهای بزرگ در منطقه می‌توان به توزیع بهینه سلسله مراتب شهری در سطح کلان منطقه مرکزی کمک نمود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 592.6 K

ارزیابی مورفومتری دره ها و ارتباط آن با تکتونیک های فعال در طاقدیس دنه خشک

جواد جمال آبادی؛ شهرام بهرامی

دوره 26، شماره 3 ، آذر 1394، صفحه 115-130

چکیده

  چکیده منطقه مورد مطالعه، طاقدیس دنه خشک در جنوب غرب شهر سرپل ذهاب در استان کرمانشاه و بخشی از زون ساختمانی زاگرس چین خورده محسوب می شود. هدف مطالعه حاضر، بررسی نقش بالاآمدگی تکتونیکی در مورفومتری 103 دره واقع در دامنه های طاقدیس دنه خشک می باشد. جهت دستیابی به هدف فوق، محدوده 103 دره بر اساس مطالعات میدانی و به کمک تصویر ماهواره ای Quickbird، ...  بیشتر چکیده منطقه مورد مطالعه، طاقدیس دنه خشک در جنوب غرب شهر سرپل ذهاب در استان کرمانشاه و بخشی از زون ساختمانی زاگرس چین خورده محسوب می شود. هدف مطالعه حاضر، بررسی نقش بالاآمدگی تکتونیکی در مورفومتری 103 دره واقع در دامنه های طاقدیس دنه خشک می باشد. جهت دستیابی به هدف فوق، محدوده 103 دره بر اساس مطالعات میدانی و به کمک تصویر ماهواره ای Quickbird، تعیین گردید. پارامترهای کمی دره ها مانند عرض خروجی دره (Vow)، حداکثر عرض دره(Vmw)، طول دره(VL) بر اساس تصاویر ماهواره ای استخراج شد. جهت تعیین مساحت دره ها(A)، محدوده دره ها وارد نر افزار ILWIS شد و مساحت دره های مورد مطالعه استخراج گردید. طاقدیس مورد مطالعه، بر اساس شیب پهلوی طاقدیس(S) به 9 زون تکتونیکی تقسیم شد و میانگین پارامترهای مورفومتریکی دره ها و شیب لایه ها در هر زون بدست آمد. سپس رابطه خطی بین میانگین شیب ساختمانی و میانگین پارامترهای مورفومتریکی دره ها در زونها بدست آمد. بررسی این تحقیق نشان می دهد که رابطه مستقیمی بین پارامتر S و نسبت حداکثر عرض دره به عرض خروجی دره (Vmw/Vow) با ضریب همبستگی 91 درصد وجود دارد. همچنین رابطه مستقیمی بین پارامتر S و نسبت حداکثر عرض دره به طول دره(Vmw/VL) با ضریب همبستگی 75 درصد وجود دارد. بررسی داده ها نشان می دهد که رابطه مستقیمی با ضریب همبستگی نسبتا پائین بین شیب ساختمانی و مساحت دره ها و حداکثر عرض دره وجود دارد. رابطه معنی داری بین شیب ساختمانی و طول دره ها وجود ندارد. با این وجود رابطه معکوسی با ضریب همبستگی پائین بین شیب ساختمانی و عرض خروجی دره ها وجود دارد. به طور کلی نتیجه تحقیق حاضر نشان می دهد که در بین پارامترهای مورفومتریکی دره ها، نسبت حداکثر عرض دره به عرض خروجی دره(Vmw/Vow) و نسبت حداکثر عرض دره به طول دره(Vmw/VL) کاملا تحت تاثیر تکتونیک یا شیب ساختمانی طاقدیس قرار دارند. بنابراین پارامترهای Vmw/Vow و Vmw/VL می توانند بعنوان شاخص های ژئومورفولوژی مناسب جهت تعیین درجه فعالیتهای تکتونیکی در طاقدیسها در نظر گرفته شوند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 551.57 K

اثرات اکوتوریسم بر توسعه پایدار روستاهای نواحی بیابانی، مطالعه موردی؛ مجموعه روستایی ده‌بالا در دهستان شیرکوه، استان یزد

مسعود نیک سیرت؛ حمیدرضا باغیانی؛ مجتبی قدیری معصوم

دوره 26، شماره 3 ، آذر 1394، صفحه 131-148

چکیده

  برخی از روستاهای کشور با مشکلات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی مواجه بوده و در آنها کمتر اثری از توسعه پایدار دیده می‌شود. با توجه به ماهیت اکوتوریسم و همخوانی و سازگاری آن با توسعه پایدار، این فعالیت می‌تواند رونق اقتصادی روستا را بدنبال داشته و سلامت اجتماعی و حفظ محیط زیست را تضمین نماید. هدف تحقیق، مطالعه اثرات اکوتوریسم بر توسعه ...  بیشتر برخی از روستاهای کشور با مشکلات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی مواجه بوده و در آنها کمتر اثری از توسعه پایدار دیده می‌شود. با توجه به ماهیت اکوتوریسم و همخوانی و سازگاری آن با توسعه پایدار، این فعالیت می‌تواند رونق اقتصادی روستا را بدنبال داشته و سلامت اجتماعی و حفظ محیط زیست را تضمین نماید. هدف تحقیق، مطالعه اثرات اکوتوریسم بر توسعه پایدار روستای ده‌بالا در استان یزد می‌باشد. سؤال اصلی پژوهش این است که اکوتوریسم چه اثراتی بر روی توسعه پایدار روستاهای مورد مطالعه داشته است. شاخص‌های مورد استفاده شامل شاخص‌های اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و زیست‌محیطی می‌باشد که برای هر کدام با استفاده از نظرات کارشناسان گویه‌های مرتبط تعریف شده است. جامعه آماری مورد مطالعه شامل 10 روستا از مجموعه روستایی ده‌بالا می‌باشد. روش تحقیق توصیفی- پیمایشی بوده و داده‌ها و اطلاعات مورد نیاز با استفاده از منابع و اسناد کتابخانه‌ای و انجام مطالعات میدانی جمع‌آوری و سپس با به‌کارگیری نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد که مهمترین اثر اکوتوریسم بر روستاها، گسترش خانه‌های دوم بوده است. همچنین جمع‌بندی نتایج حاصل از تحلیل عاملی نشان داد که اکوتوریسم در بعد اقتصادی موجب ایجاد درآمد و اشتغال‌زایی برای مردم محلی شده و در دو بعد اجتماعی- فرهنگی و زیست‌محیطی آسیب‌های متعددی را به دنبال داشته است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 442.55 K

ارزیابی نقش رودباد جنب حاره ای در کنترل بارشهای ایران

غلامرضا روشن؛ عبدالعظیم قانقرمه

دوره 26، شماره 3 ، آذر 1394، صفحه 149-170

چکیده

  هسته های سرعت باد بیش از 30 متر در ثانیه در حاشیه استوایی بادهای غربی را رودباد جنب حاره ای گفته که نقش موثری در کنترل مولفه های آب و هوایی عرضهای پایین و میانه منجمله میزان و تعداد روز های بارش دارد، اشاره نمود. بهرحال کشور ایران، از جمله مناطق جغرافیایی می باشد که اقلیم خشک و نیمه خشک بر پهنه وسیعی از آن گسترش یافته است، این عامل باعث ...  بیشتر هسته های سرعت باد بیش از 30 متر در ثانیه در حاشیه استوایی بادهای غربی را رودباد جنب حاره ای گفته که نقش موثری در کنترل مولفه های آب و هوایی عرضهای پایین و میانه منجمله میزان و تعداد روز های بارش دارد، اشاره نمود. بهرحال کشور ایران، از جمله مناطق جغرافیایی می باشد که اقلیم خشک و نیمه خشک بر پهنه وسیعی از آن گسترش یافته است، این عامل باعث می گردد که عوامل تاثیرگذار بر تغییرات بارش آن منجمله؛ تغییرات سرعت، موقعیت و جابجایی رودباد جنب حاره با حساسیت بیشتری مورد ارزیابی قرار گیرد. بنابراین برای انجام این تحقیق آمار ماهانه میزان و تعداد روزهای بارش برای 180 ایستگاه کشور برای طول دوره آماری 1951 تا 2005 مورد استفاده قرار گرفت. در این پژوهش داده های مربوط به سرعت باد مداری برای سطوح 10 تا 1000 هکتوپاسکال از سایت cdc.noaa.gov با قدرت تفکیک 2.5 درجه استخراج شدند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که با توجه به طول آماری 55 ساله، موقعیت هسته مرکزی رود باد حدود یک درجه به سمت عرضهای شمالی حرکت کرده است. همچنین یافته ها نشان می دهند که موقعیت رودباد جنب حاره در بالاترین عرض آن که در ماه های ژولای و آگوست رخ می دهد در این ایام موقعیت آن بالاتر از 42.5 درجه شمالی می باشد و بنابراین در اینجا نظر پژوهشهای قبلی مبنی بر قرارگیری آن در شمالی ترین موقعیت یعنی بر روی تهران نقض می شود. یافته های تحقیق بیان می کند که تاثیر دو مولفه سرعت رودباد و موقعیت مرکزی هسته، نقش موثرتری نسبت به سرعت جابجایی شمالی- جنوبی هسته بر کنترل بارشهای ایران دارند. بگونه ای که بیشترین همبستگیها بر روی امتداد کشیدگی کوههای زاگرس و کمترین آنها در منطقه شمالغرب و نوار ساحلی دریای خزر همچنین جنوب شرق ایران دیده می شود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.42 MB

نقش آفرینی بندال ها در رخداد مخاطرات ژئومورفودینامیکی (مطالعه موردی زمین لغزه های فروردین 1377 غرب استان چهارمحال وبختیاری)

مجتبی هدائی آرانی؛ نسرین نیک اندیش

دوره 26، شماره 3 ، آذر 1394، صفحه 171-192

چکیده

  چکیده: رویارویی با مخاطرات بخش جدایی ناپذیر جوامع انسانی به شمار می رود. عوامل متعددی در ظهور آن ها نقش دارند. عوامل اقلیمی یکی از مهمترین ارکان موثر بر مخاطرات محیطی به شمار می آیند. که در این میان بندالی شدن مهمترین پدیده ایست که سایر پارامترهای اقلیمی را به شکل محسوسی تحت تاثیر قرار می دهد. زمین لغزش ها از جمله مخاطرات مهم مورفوکلیماتیک ...  بیشتر چکیده: رویارویی با مخاطرات بخش جدایی ناپذیر جوامع انسانی به شمار می رود. عوامل متعددی در ظهور آن ها نقش دارند. عوامل اقلیمی یکی از مهمترین ارکان موثر بر مخاطرات محیطی به شمار می آیند. که در این میان بندالی شدن مهمترین پدیده ایست که سایر پارامترهای اقلیمی را به شکل محسوسی تحت تاثیر قرار می دهد. زمین لغزش ها از جمله مخاطرات مهم مورفوکلیماتیک ایران به شمار می آیند که سالانه خسارات فراوانی را به عرصه های مختلف وارد می سازند. در فروردین 1377 پس از یک دوره بارشی 19 روزه در شمال غرب و غرب استان چهارمحال و بختیاری زمین لغزش هایی رخ دادند. که مهمترین آنها بهمن سنگی آبیکار لبد بود و باعث نابودی روستای لبد و مرگ تمام ساکنین آن گردید بنابراین شناسایی ارزیابی و پیش بینی زمان آستانه تغییر و رخداد آن در هر حوضه به منظور کاهش خسارات وارده به جوامع انسانی لازم و ضروری به نظر می رسد. هدف از این پژوهش بررسی نقش عوامل اقلیمی به ویژه الگوهای همدید و بندال ها در وقوع مخاطرات ژئومورفودینامیکی به عنوان راهنمایی برای پیش بینی های کاربردی می باشد. روش کلی مبتنی بر تحلیل های سینوپتیکی با استناد بر خروجی های حاصل از نرم افزار گرد س وتطییق آن با داده های ثبت شده ی زمینی به روش تحلیلی-کمی با بهره گیری ازنرم افزارهای آماری و زمین آماری جی آی اس و اکسل است. نتایج حاصل نشان داد که مهمترین نقش آفرینی الگوهای همدید و بندال ها در وقوع پدیده ژئومورفودینامیکی در چگونگی نزول و نوع بارش می باشد. عملکرد سامانه های فشار، موقعیت منطقه نسبت به جبهه های سرد و گرم چرخندها و نوع و مکان بندال ها نقش تعیین کننده داشته اند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 750.17 K

بررسی تاثیرات سطح آب دریاچه ارومیه بر بیواکولوژی منطقه شمال غرب ایران با استفاده از داده‌های دور سنجی

حمد علی خلیجی؛ محمد حسین فتحی؛ حسین نظم فر

دوره 26، شماره 3 ، آذر 1394، صفحه 193-208

چکیده

  ارزیابی تاثیرات حاصله از پتانسیل‌ها و تغییرات زیست محیطی مانند، تغییرات شدید آب و هوایی، کاهش میزان بارندگی از جمله مباحث مهم و پایه در برنامه‌ریزی‌های اکولوژیکی، شهری و اقتصادی می‌باشد. از مهمترین این تغییرات در دهه‌های اخیر که سبب نواسانات و تغییرات خطوط ساحلی و از همه مهمتر باعث افزایش پهنه‌های نمکی در منطقه شمال غرب ایران ...  بیشتر ارزیابی تاثیرات حاصله از پتانسیل‌ها و تغییرات زیست محیطی مانند، تغییرات شدید آب و هوایی، کاهش میزان بارندگی از جمله مباحث مهم و پایه در برنامه‌ریزی‌های اکولوژیکی، شهری و اقتصادی می‌باشد. از مهمترین این تغییرات در دهه‌های اخیر که سبب نواسانات و تغییرات خطوط ساحلی و از همه مهمتر باعث افزایش پهنه‌های نمکی در منطقه شمال غرب ایران شده کاهش سطح آب دریاچه ارومیه می‌باشد. هدف اصلی این پژوهش، بررسی تاثیرات تغییرات سطح آب دریاچه ارومیه با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای و سیستم اطلاعات جغرافیایی بر بیو کلیما اکولوژی مناطق اطراف این دریاچه تکتونیکی می‌باشد، برای نیل به این هدف مشاهدات و برداشت‌های میدانی همگام با تصاویر ماهواره‌ای چند طیفی ماهواره لندست (1989-2011), سنجنده‌های(TM ، ETM+)، مورد پردازش قرار گرفت. نتایج بدست آمده در بازه زمانی 23 ساله، نشانگر کاهش ارتفاع سطح آب دریاچه بین 6 الی 40/7 متر می‌باشد. و تقریبا حدود 350000 هکتار از مساحت آبی دریاچه ارومیه و نیز 19000 هکتار از پوشش گیاهی منطقه کاسته و به همان میزان بر میزان ماسه‌های نمکی و نمک‌زار‌ها افزوده شده است. نتایج حاصل مبین این واقعیت است که سطح آب دریاچه ارومیه شدیداً رو به کاهش می‌باشد غلظت بالای نمک موجود در آب دریاچه باعث از بین رفتن چرخه های غذایی متنوعی از جمله جلبک‌های سبز و باعث کاهش شدید تراکم آرتمیا شده و محیط دریاچه برای پذیرش پرندگان آبزی به شدت کاهش یافته است. پدیده یوتریفکیاسیون و کمبود جریان‌های ورودی تقریباً تمامی تالاب‌های اقماری را تحت تاثیر قرار داده است. جزایر موجود در دریاچه ارومیه، که زمانی زیستگاه تولید ‌مثل فلامینگوها، پلیکانهای سفید و پستانداران بومی منحصر به فرد بوده است با تهدیدی جدی روبرو شده است، از جمله این پستانداران ساکن این جزایر که در معرض خطر انقراض هستند، می‌توان به گوزن زرد و قوچ ارمنی اشاره کرد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 604.86 K

بررسی گستره‌ی مکانی- زمانی پرفشار جنب حاره‌ای در نیمکره شمالی

فخری سادات فاطمی نیا؛ سید محمد حسینی؛ عبدالرضا کاشکی

دوره 26، شماره 3 ، آذر 1394، صفحه 206-224

چکیده

  در این پژوهش به منظور تحلیل مکانی- زمانی پرفشار جنب حاره‌ای، از داده‌های دوباره واکاوی شده ارتفاع-ژئوپتانسیل تراز میانی وردسپهر از پایگاه داده‌ی(NCEP/NCAR) با تفکیک افقی 5/2 درجه قوسی بهره گرفته شد. بازه‌ی زمانی مورد بررسی، 60 ساله(1327 تا 1386 شمسی) و بازه‌ی مکانی، نیمکره شمالی است و شامل 5184 یاخته می‌باشد که به صورت سامانه تصویر استریوگرافیک ...  بیشتر در این پژوهش به منظور تحلیل مکانی- زمانی پرفشار جنب حاره‌ای، از داده‌های دوباره واکاوی شده ارتفاع-ژئوپتانسیل تراز میانی وردسپهر از پایگاه داده‌ی(NCEP/NCAR) با تفکیک افقی 5/2 درجه قوسی بهره گرفته شد. بازه‌ی زمانی مورد بررسی، 60 ساله(1327 تا 1386 شمسی) و بازه‌ی مکانی، نیمکره شمالی است و شامل 5184 یاخته می‌باشد که به صورت سامانه تصویر استریوگرافیک قطبی ترسیم شده است. برای مقایسه میانگین‌ها، از آزمون تی- تست با نمونه‌های جفت‌شده در دوره‌های 30 ساله و جهت تشخیص و آشکارسازی روند مثبت یا منفی(افزایشی یا کاهشی)، از آزمون روند کندال تاو استفاده شده است. نتایج نشان داد که درتمام ماه‌ها، مساحت سامانه پرفشار جنب حاره‌ای، روند افزایشی داشته است. بیشترین میزان روند مربوط به مردادماه و کمترین مقدار روند، از آنِ فروردین‌ماه می‌باشد. همچنین، حد شمالی این سامانه(پربند 5840 ژئوپتانسیل متر) در نیمه‌ی گرم سال، عموماً در عرض‌های جغرافیایی بالا و بیشترین وسعت را در تیرماه دارد. اما با شروع دوره سرد سال، این پربند نیز به سمت عرض‌های جغرافیایی پایین کشیده شده و کمترین مساحت را در بهمن‌ماه، از آنِ خود می‌کند. به طور کلی، تغییر اقلیم ناشی از گرمایش جهانی، باعث گسترش بیشتر از حد نرمال سامانه پرفشار جنب حاره گردیده و به تبع آن، وسعت تاوه‌ی قطبی نیز کاهش بیشتری یافته است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 839.4 K

بررسی اثر سیستمهای شکل‌زا بر مورفولوژی حوضه های آبریز

لیلا گلی مختاری

دوره 26، شماره 3 ، آذر 1394، صفحه 225-238

چکیده

  در این مقاله نتایج مقایسه سیستماتیک بین مورفولوژی حوضه های آبریز برای پیش بینی تغییر شکل این حوضه ها در طی مراحل رشد ارائه شده است و مهمترین شالوده ای که بر مبنای آن اندازه گیری های مربوط به شکل حوضه ها انجام پذیرفته طبقه بندی ایران به چهار سیستم شکل‌زا بوده است تا نقش و تأثیرگذاری این سیستمها در به وجود آمدن روابط هویت زا در حوضه ها ...  بیشتر در این مقاله نتایج مقایسه سیستماتیک بین مورفولوژی حوضه های آبریز برای پیش بینی تغییر شکل این حوضه ها در طی مراحل رشد ارائه شده است و مهمترین شالوده ای که بر مبنای آن اندازه گیری های مربوط به شکل حوضه ها انجام پذیرفته طبقه بندی ایران به چهار سیستم شکل‌زا بوده است تا نقش و تأثیرگذاری این سیستمها در به وجود آمدن روابط هویت زا در حوضه ها مورد ارزیابی قرار گیرد. به این منظور، در هر یک از چهار سیستم شکل‌زای موجود در ایران (سیستمهای رطوبتی، برودتی، حرارتی و حرارتی- رطوبتی) ده حوضه آبریز انتخاب شد و در ابتدا از نمایه های گراولیوس و ضریب دایره ای برای بررسی مورفولوژی حوضه ها استفاده گردید. سپس رابطه بین طول رودخانه اصلی و مساحت حوضه در چهارچوب قانون هک در هر گروه از حوضه ها در قالب مدلهای رگرسیونی بررسی شد. نتایج به دست آمده حاکی از وجود روابط آلومتریک بین دو مؤلفه طول رود اصلی و مساحت حوضه در سیستمهای شکل‌زا بود. همچنین شکل این توابع به عنوان شاخصی برای نوع اثر فرایند غالب در محیط (فرسایش رودخانه ای) در نظر گرفته شد، بنابراین توان معادله هک به عنوان شاخص اثر سیستم های شکل‌زا بر حوضه های آبریز مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان می دهند حوضه ها در هر یک از سیستمهای شکل‌زا بطور متفاوتی دچار فرسایش می شوند و مقایسه توانهای معادله هک نشان داد که بیشترین میزان کشیدگی در شکل حوضه ها در طی زمان در سیستم شکل‌زای حرارتی- رطوبتی روی می دهد و بنابر معادلات بدست آمده این میزان کشیدگی در طی مراحل رشد افزایش نیز خواهد یافت و بیشترین میزان کروی بودن حوضه ها در حوضه های آبریز واقع در محدوده رطوبتی مشاهده می شود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 438.58 K

بررسی الگوی جابجایی گردشگران خارجی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه موردی شهر شیراز)

سمیه خداویسی؛ علی سلطانی

دوره 26، شماره 3 ، آذر 1394، صفحه 239-254

چکیده

  امروزه گردشگری به عنوان یک صنعت پر درآمد در سطح دنیا شناخته می‌شود. بازار جذب گردشگر در حال حاضر به صورت بازار رقابت پذیری در آمده و فراهم آوردن تسهیلات مورد نیاز گردشگران و بهبود امکانات برای آن‌ها در این میان از اهمیت بالایی برخوردار است.از جمله تسهیلات مورد نیاز گردشگران، خدمات حمل ونقل در جهت آسان سازی رسیدن آنها به مقاصد گردشگری ...  بیشتر امروزه گردشگری به عنوان یک صنعت پر درآمد در سطح دنیا شناخته می‌شود. بازار جذب گردشگر در حال حاضر به صورت بازار رقابت پذیری در آمده و فراهم آوردن تسهیلات مورد نیاز گردشگران و بهبود امکانات برای آن‌ها در این میان از اهمیت بالایی برخوردار است.از جمله تسهیلات مورد نیاز گردشگران، خدمات حمل ونقل در جهت آسان سازی رسیدن آنها به مقاصد گردشگری است. جابجایی گردشگران در مقیاس انبوه موجب افزایش فشار به شبکه‌های ارتباطی شده و به ازدحام ترافیکی و عواقب آن دامن می زند. شناسایی الگوی جابجایی گردشگری می تواند در انتخاب راهبردهای بازاریابی مناسب به متولیان و شرکت‌های خدمات گردشگری موثر واقع شود. امکانات مناسب جابجایی باعث تقویت ارتباط گردشگران با جامعه محلی و موجب استفاده مؤثر آنها از فرصت‌های پیش رو می‌شود. با توجه به توان گردشگری کلانشهر شیراز، پژوهش حاضر با هدف بررسی الگوهای رفتاری گردشگر‌ها در انتخاب نحوه جابجایی و شناسایی عوامل مؤثر بر آن صورت گرفته است.در این راستا، داده‌های اولیه از طریق تکمیل پرسشنامه(n=100)جمع آوری شده و مورد تجزیه و تحلیل توصیفی و تحلیلی قرار گرفته اند. با بهره گیری از تحلیل همبستگی و مدل رگرسیون لجستیک اسمی چند وجهی مشخص گردید که عواملی همچون نوع سفر،چگونگی دسترسی به جاذبه‌های گردشگری، کیفیت راه‌ها، امنیت، ایمنی، وقت شناسی، تعداد همراهان، فاصله، ستاره هتل، آشنایی با زبان فارسی و هزینه سفر مهمترین عوامل تأثیر گزار بر انتخاب شیوه جابجایی توسط گردشگران هستند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 421.24 K

مقایسه و ارزیابی روش های برآورد نسبت تحویل رسوب در سه اقلیم متفاوت ایران

محمدحسن فرهودی؛ حیدر میرزایی؛ عطااله کاویان؛ عطا صفری

دوره 26، شماره 3 ، آذر 1394، صفحه 255-274

چکیده

  نسبت تحویل رسوب یکی از معیارهای مهم مورد استفاده در تبدیل مقدار فرسایش خاک و تولید رسوب به یکدیگر بوده که در بسیاری از موارد زمینه ساز استفاده بهینه از منابع مختلف می باشد. در این تحقیق، 45 روش برآورد نسبت تحویل رسوب، در سه حوزه آبخیز متفاوت از لحاظ اقلیم و ویژگی های فیزیکی در ایران مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. حوزه های آبخیز مورد ...  بیشتر نسبت تحویل رسوب یکی از معیارهای مهم مورد استفاده در تبدیل مقدار فرسایش خاک و تولید رسوب به یکدیگر بوده که در بسیاری از موارد زمینه ساز استفاده بهینه از منابع مختلف می باشد. در این تحقیق، 45 روش برآورد نسبت تحویل رسوب، در سه حوزه آبخیز متفاوت از لحاظ اقلیم و ویژگی های فیزیکی در ایران مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. حوزه های آبخیز مورد مطالعه شامل حوزه آبخیز بابلرود استان مازندران (معرف اقلیم مرطوب و پرباران شمال کشور)، حوزه آبخیز بنادک سادات استان یزد (معرف اقلیم گرم و خشک ایران مرکزی) و حوزه آبخیز دهگلان استان کردستان (معرف اقلیم نیمه خشک و سرد غرب کشور) بوده که با استفاده از بار رسوبی مشاهده ای و اندازه گیری شده در خروجی حوزه های آبخیز و فرسایش برآورد شده توسط مدل EPM در هر حوزه، یک میزان SDR شاخص تعیین گردید. با استفاده از درصد خطای مطلق و نسبی، روش های مختلف برآورد SDR مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که روش گرافیکی رنفرو، سوایف و لیود و SWAT (2005) با حداقل اختلاف نسبی به ترتیب 2.29، 3.33 و 7.21 درصد در حوزه آبخیز بابلرود، روش های سوایف و لیود، روئل 2 و N Shaanxi CHINA با حداقل اختلاف نسبی به ترتیب 6.87، 8.59 و 15.67 درصد در حوزه آبخیز بنادک سادات و روش های SWAT (1996)، Central & Eastern USA و ونانی 2 با حداقل اختلاف نسبی به ترتیب 4.85، 7.79 و 8.25 درصد در حوزه آبخیز دهگلان، مناسب ترین روش های برآورد نسبت تحویل رسوب در این تحقیق می باشند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 607.07 K

پایش پهنه‌ نمکی پلایای دامغان با پردازش داده‌های ماهواره‌ای چندطیفی

محمد حسین فتحی؛ نادر سرمستی؛ فریبا اسفندیاری

دوره 26، شماره 3 ، آذر 1394، صفحه 275-290

چکیده

  یکی از ضروری‌ترین اطلاعات مورد نیاز مدیران منابع طبیعی، تهیه نقشه‌ پهنه‌های نمکی پلایاها می‌باشد. تهیه چنین نقشه‌هایی با استفاده از روش‌های سنتی مستلزم صرف زمان و هزینه زیادی خواهد بود. داده‌های ماهواره‌ای به دلیل دید وسیع و یکپارچه برای این امور مناسب می‌باشند. در این تحقیق روش جدیدی برای استخراج پهنه‌های نمکی از تصاویر ماهواره‌ای ...  بیشتر یکی از ضروری‌ترین اطلاعات مورد نیاز مدیران منابع طبیعی، تهیه نقشه‌ پهنه‌های نمکی پلایاها می‌باشد. تهیه چنین نقشه‌هایی با استفاده از روش‌های سنتی مستلزم صرف زمان و هزینه زیادی خواهد بود. داده‌های ماهواره‌ای به دلیل دید وسیع و یکپارچه برای این امور مناسب می‌باشند. در این تحقیق روش جدیدی برای استخراج پهنه‌های نمکی از تصاویر ماهواره‌ای ارائه شده است که این روش پیشنهادی از ترکیب نسبت بین باندها و آستانه‌گذاری بر‌روی هیستوگرام تصویر تشکیل شده است. منطقه مورد مطالعه پلایای دامغان می‌باشد. پایش پهنه‌ نمکی پلایای دامغان با استفاده از تصاویر سنجنده‌ LISSIII ماهواره IRS-P6 در سال 2010 صورت پذیرفت. ابتدا پردازش‌های اولیه بر روی تصاویر اعمال گردید؛ سپس با نسبت‌گیری بین باندها و آستانه‌گذاری برروی هیستوگرام تصویر تولید شده، شاخص‌های پهنه نمکی نسبتی (RSCI) و پهنه نمکی تفاضلی نرمال شده (NDSCI) تعریف شده و نقشه نهایی پهنه‌های‌ نمکی به‌دست آمد. به منظور ارزیابی دقت حاصل از روش پیشنهادی، نتایج با نقشه‌های مرجع مطابقت داده شد. دقت پهنه نمکی استخراج شده از شاخص‌های RSCI و NDSCI برابر 81/0 و 89/0 برآورد شد. نتایج نشان می‌دهد که آستانه‌گذاری برروی هیستوگرام تصاویر نسبت‌گیری‌شده از جمله روش‌های معمول می‌باشد که می‌توان با استفاده از آن پهنه‌های نمکی را از تصاویر ماهواره‌ای استخراج نمود و شاخص‌های RSCI و NDSCI در مقیاس منطقه‌ای برای پایش این پدیده‌ها در مناطق خشک و نیمه خشک کارایی دارند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 524.57 K

روند سهم ماندگاری‌های بارش در بسامد رخداد روزهای بارشی و تأمین مقدار بارش استان کردستان

محمد دارند

دوره 26، شماره 3 ، آذر 1394، صفحه 291-312

چکیده

  برای انجام این پژوهش داده‌های 188 پیمونگاه همدید، اقلیمی و بارانسنجی داخل و خارج از مرز استان مربوط به وزارت نیرو و سازمان هواشناسی طی بازه‌ی زمانی 1/1/1340 تا 29/12/1388 بکار گرفته شد. به کمک روش زمین‌آماری کریگینگ برای هر روز یک نقشه رقومی در ابعاد یاخته‌ای 6*6 کیلومتر ایجاد شد و سپس داده‌های روزانه‌ی مربوط به 811 یاخته که کل استان را پوشش ...  بیشتر برای انجام این پژوهش داده‌های 188 پیمونگاه همدید، اقلیمی و بارانسنجی داخل و خارج از مرز استان مربوط به وزارت نیرو و سازمان هواشناسی طی بازه‌ی زمانی 1/1/1340 تا 29/12/1388 بکار گرفته شد. به کمک روش زمین‌آماری کریگینگ برای هر روز یک نقشه رقومی در ابعاد یاخته‌ای 6*6 کیلومتر ایجاد شد و سپس داده‌های روزانه‌ی مربوط به 811 یاخته که کل استان را پوشش می‌دادند، از نقشه‌ها استخراج شد. یک پایگاه داده در ابعاد 811*17897 ایجاد شد که بر روی سطرها روز و بر روی ستون‌ها یاخته‌ها قرار داشتند. برای هر یاخته ماندگاری‌های بارش محاسبه شد و روند تغییرات سهم ماندگاری‌های 1 الی 9 روزه در بسامد روزهای بارش و تأمین مقدار کل بارش استان برای ماههای مختلف سال به کمک آزمون ناپارامتریک من‌کندال در سطح اطمینان 95 درصد برآورد شد. یافته‌ها نشان داد که بیشترین گستره‌ی تغییرات معنادار در سهم ماندگاری‌های بارش در فراوانی رخداد روزهای بارشی و تأمین بارش استان به ترتیب در ماههای ژانویه و آوریل مشاهده شد. همچنین بیشترین تغییرات در بین ماندگاری‌های بارش مربوط به ماندگاری-های بارش کوتاه‌مدت بویژه ماندگاری1 روزه است. ماندگاری‌های بلندمدت بارش تغییرات قابل ملاحظه‌ای از خود نشان نمی‌دهند. سهم ماندگاری‌های کوتاه‌مدت در روزهای بارشی و تأمین مقدار بارش نیمه‌ی شرقی استان روبه کاهش است و برعکس برای نیمه‌ی غربی استان سهم ماندگاری‌های کوتاه‌مدت روبه افزایش است. کاهش بارش در نیمه‌ی کمبارش شرقی و متمرکز شدن بارش و اوج گرفتن شدت بارش در نیمه‌ی پربارش غربی استان مدیریت آب را با مشکل جدی روبرو خواهد کرد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1001.06 K

بررسی روند حجم خشکی رودخانه با استفاده از آزمون نقاط چرخش، من-کندال و اسپیرمن (مطالعه موردی: رودخانه‌های حوضه دریاچه ارومیه)

جواد بهمنش؛ کیوان خلیلی؛ محمد ناظری تهرودی

دوره 26، شماره 3 ، آذر 1394، صفحه 313-328

چکیده

  یکی از شرایط مهم در تحلیل سری‌های زمانی این است که سری زمانی ایستا باشد. یک سری زمانی نسبت به پارامترهای آماری خود ایستاست زمانی که امید ریاضی آن پارامتر مستقل از زمان باشد. با توجه به اینکه اغلب سری های زمانی ناایستا هستند لازم است که عوامل ایجاد ناایستائی شناسائی شده و از سری زمانی حذف شوند. یکی از عوامل مهمی که سبب ناایستایی سری زمانی ...  بیشتر یکی از شرایط مهم در تحلیل سری‌های زمانی این است که سری زمانی ایستا باشد. یک سری زمانی نسبت به پارامترهای آماری خود ایستاست زمانی که امید ریاضی آن پارامتر مستقل از زمان باشد. با توجه به اینکه اغلب سری های زمانی ناایستا هستند لازم است که عوامل ایجاد ناایستائی شناسائی شده و از سری زمانی حذف شوند. یکی از عوامل مهمی که سبب ناایستایی سری زمانی می‌شوند، مولفه روند است. در این مطالعه با استفاده از داده‌های دبی روزانه، سری زمانی حجم آورد خشکی 1 تا 60 روزه رودخانه‌های حوضه دریاچه ارومیه استخراج شد و سپس روند تغییرات حجم خشکی 1 روزه رودخانه‌ها با استفاده از سه آزمون نقاط چرخش، اسپیرمن و من-کندال مورد بررسی قرار گرفت و نتایج نشان دهنده برتری روش من-کندال و اسپیرمن نسبت به آزمون نقاط چرخش بود و نتایج آزمون‌های اسپیرمن و من-کندال نشان دهنده روند افزایشی خفیف در 4 ایستگاه از 9 رودخانه حوضه دریاچه ارومیه بود که می-توان این ایستگاه‌ها را تقریبا بدون روند در نظر گرفت. در 5 ایستگاه روند افزایشی چشمگیر قابل رویت بود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 764.75 K

ارزش‌ها و رفتارهای دوستدار محیط زیست: مطالعه‌ای در پارک‌های جنگلی استان گلستان

احمد عابدی سروستانی

دوره 26، شماره 3 ، آذر 1394، صفحه 329-342

چکیده

  یکی از موضوعات مطرح در تعامل انسان با طبیعت این پرسش است که چه ارتباطی بین ارزش‌های محیط زیستی افراد و رفتار آنان با محیط زیست وجود دارد. به همین دلیل، پژهش حاضر با هدف تبیین ارتباط متقابل جهت‌گیری‌های ارزشی‌ نسبت به محیط‌ زیست و رفتارهای دوستدار محیط زیست در پارک‌های جنگلی انجام گردید. بدین منظور، با استفاده از روش تحقیق توصیفی ...  بیشتر یکی از موضوعات مطرح در تعامل انسان با طبیعت این پرسش است که چه ارتباطی بین ارزش‌های محیط زیستی افراد و رفتار آنان با محیط زیست وجود دارد. به همین دلیل، پژهش حاضر با هدف تبیین ارتباط متقابل جهت‌گیری‌های ارزشی‌ نسبت به محیط‌ زیست و رفتارهای دوستدار محیط زیست در پارک‌های جنگلی انجام گردید. بدین منظور، با استفاده از روش تحقیق توصیفی و فنّ پیمایش، تعداد 300 نفر از مراجعه‌کنندگان به پارک‌های جنگلی استان گلستان با روش نمونه‌گیری تصادفی مورد بررسی قرار گرفتند. جمع‌آوری اطلاعات با استفاده از پرسشنامه انجام شد که روایی آن با مراجعه به متخصصان محیط زیست و پایایی آن با انجام یک مطالعه راهنما و محاسبه ضریب کرانباخ آلفا مورد تائید قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از آزمون‌های تحلیل واریانس، ضریب همبستگی پیرسون و آزمون تی-استودنت استفاده گردید. نتایج نشان داد که در بین مراجعه‌کنندگان پارک‌های جنگلی، جهت‌گیری ارزشی غیرانسان‌محور نسبت به محیط زیست، قوی‌تر از انسان‌محوری است و سن و جنسیت تاثیری در آن ندارد. همچنین، بین ارزش‌های غیر انسان‌محور (شامل زیست‌بوم‌محوری و خدامحوری) و رفتارهای دوستدار محیط زیست یک ارتباط مثبت و معنی‌دار وجود دارد، در حالی که ارتباط معنی‌داری بین این رفتارها با انسان‌محوری وجود ندارد. با توجه به یافته‌ها پیشنهاد می‌شود برای حفاظت مؤثر از محیط زیست، جایگاه مناسبی به ارتقاء ارزش‌های غیر‌انسان‌محور در فرهنگ عمومی جامعه داده شود و بررسی‌های لازم پیرامون شکاف بین ارزش‌ها و رفتار افراد در قبال محیط زیست بعمل آید.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 374.35 K