جغرافیا و برنامه ریزی محیطی

1. اثر خطای زمین مرجع نمودن بر روی بازتابندگی در تصاویر با قدرت تفکیک مکانی پایین در مناطق شهری

ابوالفضل احمدیان مرج؛ محمدرضا مباشری؛ علی اکبر متکان

دوره 26، شماره 1 ، بهار 1394، صفحه 1-14

چکیده

زمین مرجع نمودن تصاویر ماهواره‌ای یکی از مراحل ضروری و اولیه در بسیاری از پردازش‌های سنجش از دوری است. این موضوع در تصاویر با قدرت تفکیک مکانی پایین، به دلیل دشواری در تعیین دقیق نقاط کنترل، نسبت به ... بیشتر زمین مرجع نمودن تصاویر ماهواره‌ای یکی از مراحل ضروری و اولیه در بسیاری از پردازش‌های سنجش از دوری است. این موضوع در تصاویر با قدرت تفکیک مکانی پایین، به دلیل دشواری در تعیین دقیق نقاط کنترل، نسبت به تصاویر با قدرت تفکیک مکانی بالا از دقت کمتری برخوردار است. هنگام استفاده از این تصاویر در مناطق شهری به دلیل پیچیدگی سطح شهر و وجود کلاس‌های مختلف در هر پیکسل (وجود پیکسل‌های مختلط) زمین مرجع نمودن کاری دشوار خواهد بود و دارای خطا است. وجود خطا در این حالت باعث جابجایی پیکسل‌ها نسبت به موقعیت واقعی شده، که این موضوع ایجاد خطا در مقادیر بازتابندگی پیکسل‌ها را در پی خواهد شد. در این پژوهش سعی در بررسی تاثیر این خطا بر روی بازتابندگی پیکسل‌ها نسبت به موقعیت دقیق آنها گردیده است. برای این منظور ابتدا با استفاده از تصاویر با قدرت تفکیک مکانی بالا و همچنین قدرت تفکیک طیفی بالا، نقشه کلاس‌های سطح شهر و طیف بازتابندگی آنها بدست آمد. سپس با شبیه سازی وجود خطا در زمین مرجع کردن تصاویر 500 متری سنجنده MODISمیزان تغییرات بازتابندگی و خطای نسبی آن در موقعیت‌های جدید و برای باندهای مختلف بدست آمد. از نتایج بدست آمده مشخص گردید اثر این خطا در مناطق شهری با بافت تکراری برای کلیه باندها و تا میزان 5/0 پیکسل جابجایی کمتر از 10 درصد و برای مناطق دارای تغییر بافت بین 10 تا 50 درصد است که میزان خطا با افزایش فاصله از موقعیت صحیح پیکسل افزایش می‌یابد.

2. تحلیل کمی ناهنجاری سلسله مراتبی شبکه زهکشی و ارتباط آن با تکتونیک، مطالعه موردی: 10 حوضه آبخیز زاگرس

شهرام بهرامی

دوره 26، شماره 1 ، بهار 1394، صفحه 15-34

چکیده

در این تحقیق، شاخص های ناهنجاری سلسله مراتبی(∆a)، و تراکم ناهنجاری سلسله مراتبی (ga) 10 حوضه آبخیز محاسبه گردید و رابطه آنها با پارامترهای PAF (درصد عدم تقارن حوضه)، Bs (نسبت کشیدگی حوضه)، CR (ضریب گردواری حوضه)، ... بیشتر در این تحقیق، شاخص های ناهنجاری سلسله مراتبی(∆a)، و تراکم ناهنجاری سلسله مراتبی (ga) 10 حوضه آبخیز محاسبه گردید و رابطه آنها با پارامترهای PAF (درصد عدم تقارن حوضه)، Bs (نسبت کشیدگی حوضه)، CR (ضریب گردواری حوضه)، R (شاخص انشعابات آبراهه ها)، Rb ( نسبت انشعابات)، Dd (تراکم زهکشی) و Df (فرکانس زهکشی) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان می دهد که بیشترین مقدار شاخص ∆a مربوط به حوضه 7 (3.4) و کمترین مقدار مربوط به حوضه 1 (64/0) است. بالاترین مقدار شاخص ga نیز مربوط به حوضه 6 (12.1) و کمترین مقدار آن مربوط به حوضه 10 (1.54) است. بررسی رابطه بین پارامترها نشان می دهد که پارامتر های g‏a و∆a بعنوان شاخصهای معرف ناهنجاری شبکه زهکشی، بیشتر تحت تاثیر پارامترهای PAF ، Bs و CR قرار دارند. این موضوع نشان می دهد که ناهنجاری شبکه زهکشی حوضه های مطالعاتی کاملا تحت تاثیر درصد کج شدگی حوضه ها و کشیدگی حوضه ها قرار دارند به گونه ای که حوضه هایی که بیشتر کج شده اند و همچنین دارای شکلی کشیده هستند، دارای بیشترین مقدار ga و ∆a هستند. داده ها نشان می دهند که تراکم زهکشی و فرکانس زهکشی تاثیر زیادی بر مقدار ga و∆a ندارند. نتایج نشان می دهد که میزان فشردگی، بالاآمدگی و روند طاقدیسها کنترل کننده شکل حوضه های آبخیز، کج شدگی حوضه ها و ناهنجاری شبکه زهکشی هستند. با توجه به اینکه کج شدگی حوضه ها و شکل آنها تحت تاثیر خصوصیات چینهای زاگرس قرار دارد، می توان نتیجه گرفت که تکتونیک عامل تعیین کننده ای در مقدار شاخصهای ga و∆a محسوب می شود.

3. ارزیابی تطبیقی عملکرد خطوط ویژه اتوبوسرانی از نگاه مسافرین، مطالعه موردی محور نمازی- زند شهر شیراز

علی سلطانی؛ علی سلطانی

دوره 26، شماره 1 ، بهار 1394، صفحه 35-52

چکیده

سیستم اتوبوسرانی شهری یکی از انواع سیستم‌های حمل و نقل جمعی است که با توجه به هزینه نسبتاً پایین آن نسبت به سایر روش‌هاو نقش آن در جابجایی انبوه مسافرین شهری از اهمیت بالایی برخوردار است. شبکه اتوبوسرانی ... بیشتر سیستم اتوبوسرانی شهری یکی از انواع سیستم‌های حمل و نقل جمعی است که با توجه به هزینه نسبتاً پایین آن نسبت به سایر روش‌هاو نقش آن در جابجایی انبوه مسافرین شهری از اهمیت بالایی برخوردار است. شبکه اتوبوسرانی شهر شیراز در طول زمان براساس نیازهای مقطعی و تقاضا-محوری شکل گرفته و سعی در سرویس‌دهی متناسب با رشد کالبدی وجمعیتی شهر داشته، لیکن بنا به دلایل متعدد، سهمی کمتر از 20 درصد جابجایی‌های درون شهری را بر عهده دارد. در این راستا، راه اندازی مسیرهای ویژه با هدف اولویت بخشی به حرکتناوگان اتوبوس طی سال‌های اخیرصورت گرفته است. انتظار می‌رود راه اندازی خط ویژه به کاهش متوسط زمان سفر با اتوبوس، کاهش زمان انتظار، کاهش حجم تردد خیابان‌های مجاور و افزایش میزان پیوستگی مسیر حرکت و ارتقا ایمنی بیانجامد. ارزیابی عملکرد سیستم، در راه اندازی خطوط ویژه طی چند سال اخیر یکی از ملزومات برنامه ریزی بهتر برای ارتقا کیفیت سیستم و بهبود بهره وری آن است. هدف این مقاله، ارزیابی تطبیقی سرویس اتوبوس خط ویژه از نظر عملکرد سیستم و برمبنای نظرات مسافرین است که برای این منظور، محور ویژه نمازی- زندبه عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شده است. جامعه آماری این تحقیق مجموعه مسافران استکه با تعداد 84 دستگاه اتوبوس مربوط به پنج خطاتوبوسرانی مرتبط هستند. با تکمیل پرسشنامه از کنشگران نمونه، اطلاعات آن با تحلیل آمار توصیفی، تحلیل همبستگی و آزمون مقایسه (یو من ویتنی) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان می‌دهد که اکثر مسافران از مدت زمان انتظار در ایستگاه و زمان انجام سفر در حد بالایی رضایت دارند ونتایج تحلیل قیاسی،بیانگر وجود تفاوت معنادار بین این مؤلفه در خط ویژه نسبت به سایر خطوط است. بر اساس یافته‌های تحقیق، پیشنهادات کاربردی برای استفاده سازمان‌های متولی ارایه شده است.

4. برهان خلف: مکان گزینی سدهای زیرزمینی

زهرا ناظری تهرودی؛ علی اکبر جمالی؛ محمدرضا نوجوان بشنیغان

دوره 26، شماره 1 ، بهار 1394، صفحه 53-66

چکیده

ایران کشوری است که در کمربند خشک و نیمه خشک دنیا واقع شده است. پراکنش نامناسب بارندگی و تبخیر زیاد از خصوصیات اصلی این مناطق است بیشتر آب ناشی از بارندگی از طریق تبخیر از دسترس ساکنان آن‌ها خارج می‌شود ... بیشتر

5. مدل‌سازی فرونشست دشت نیشابور با استفاده از سری‌های زمانی و تکنیک DINSAR

سیـــدعلی المدرسی؛ شیما حشمتی

دوره 26، شماره 1 ، بهار 1394، صفحه 67-84

چکیده

فرونشست حرکت سطح زمین به سمت پایین نسبت به یک دیتوم مانند سطح دریا است. این تغییرات ارتفاع می‌تواند در اثر فعالیت‌های انسانی مانند تونل‌سازی، معدن کاوی، استخراج آب‌های زیرزمینی، استخراج نفت و گازهای ... بیشتر فرونشست حرکت سطح زمین به سمت پایین نسبت به یک دیتوم مانند سطح دریا است. این تغییرات ارتفاع می‌تواند در اثر فعالیت‌های انسانی مانند تونل‌سازی، معدن کاوی، استخراج آب‌های زیرزمینی، استخراج نفت و گازهای طبیعی و همچنین فعالیت‌های گسل‌ها به‌وجود ‌آید (عباسی سلمان‌پور، مجله‌ گسترش صنعت). این پدیده در صورت عدم مدیریت صحیح می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیری را برای مناطق دچار این پدیده ایجاد کند. شناسایی مناطق فرونشست و برآورد نرخ آن مسلماً نقش بسزایی در مدیریت کنترل این پدیده خواهد داشت. یکی از مناسب‌ترین روش‌های شناسایی پدیده فرونشست استفاده از تکنیک تداخل‌سنجی تفاضلی رادارای (D-INSAR) است. در این تحقیق، منطقه دشت نیشابور در بازه‌ی زمانی بین سال‌های 2003 تا 2010 مورد بررسی قرار گرفته‌ است. برای بررسی نرخ فرونشست از داده‌های SAR مربوط به سنجنده ASAR که در C باند تهیه شد، استفاده شده است. مقدار جابه‌جایی با استفاده از داده‌های GPS در ایستگاه نیشابور با مقدار جابه‌جایی به‌دست آمده با استفاده از داده‌های ASAR مورد مقایسه قرار گرفت و تفاوت معناداری ندارند. مقدار جابه‌جایی در مختصات ایستگاه نیشابور با استفاده از داده‌های ASAR در سال‌های 2003-sep-27 تا 2004- nov-20 به مقدار 7- سانتی‌متر ، 2004-oct-16 تا 2005-jul-23 به مقدار 4- سانتی‌متر، 2005-jun-18 تا 2007-nov-10 به مقدار 18- سانتی‌متر، 2007-nov-10 تا 2008-jul-12 به مقدار 5/4- سانتی‌متر، 2008-jul-12 تا 2009-Aug-01 به مقدار 7- سانتی‌متر، 2009-Aug-01 تا 2010-Sep-25 به مقدار 7- سانتی‌متر برآورد شد و همچنین رابطه‌ی بین فرونشست و مقدار تغییرات سطح چاه پیزومتری (برداشت آب زیرزمینی) نشان می‌دهد که به ازای هر 3 سانتی‌متر افت سطح چاه پیزومتری 816/0 سانتی‌متر فرونشست خواهیم داشت.

6. تحلیل و ارزیابی تطبیقی وضعیت مبلمان شهری در پارک های درون شهری کلانشهرها از دیدگاه شهروندان(مطالعه موردی: کلانشهر اصفهان)

محمد نوری؛ علی زنگی آبادی؛ علی زنگی آبادی

دوره 26، شماره 1 ، بهار 1394، صفحه 85-104

چکیده

در پژوهش حاضر وضعیت مبلمان پارک‌های شهری کلانشهر اصفهان از دیدگاه شهروندان این شهر مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته است. بر این اساس، هدف این مطالعه ((تحلیل و ارزیابی تطبیقی مبلمان پارک های درون شهری بر ... بیشتر در پژوهش حاضر وضعیت مبلمان پارک‌های شهری کلانشهر اصفهان از دیدگاه شهروندان این شهر مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته است. بر این اساس، هدف این مطالعه ((تحلیل و ارزیابی تطبیقی مبلمان پارک های درون شهری بر اساس معیارهایی چون عوامل زیبایی شناختی، امنیت و آرامش، استاندارد مبلمان، توزیع فضایی و ... می‌باشد)). رویکرد حاکم بر این مطالعه با توجه به موضوع و مؤلفه‌های مورد بررسی ترکیبی از روش‌های توصیفی ـ تحلیلی و پیمایشی است که با تکمیل 400 پرسشنامه در 9 پارک شهری اصفهان انجام شده است. برای تحلیل داده‌های حاصل از پرسشگری از نرم افزارهای excel و spss استفاده شد. سپس بر مبنای تمامی اطلاعات کسب شده، وضعیت هر کدام از پارک ها از نظر تک تک شاخص‌های مبلمان پارکی مشخص گردید. برای بررسی فرضیه پژوهش از آزمون T تک نمونه و تحلیل رگرسیون چندگانه خطی در محیط نرم افزار spss و همچنین روش تحلیل سلسله مراتبی(AHP) بهره‌گیری شده است. تهیه‌ی نقشه‌ها و تحلیل‌های مربوط به مکانیابی پارک‌ها و توزیع فضایی و مکانیابی مبلمان موجود در هر پارک از طریق نرم ARC GIS صورت گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که از میان شاخص‌های مورد مطالعه، معیار امنیت بیشترین امتیاز(248.) را به خود اختصاص داده و در ارزیابی مبلمان پارک‌ها در اولویت اول قرار دارد و معیار رعایت فاصله کمترین امتیاز را به خود اختصاص داد. از میان پارک‌های بررسی شده نیز پارک غدیر با توجه به معیارهای بررسی شده بیشترین امتیاز(310.) را کسب کرده و در بین پارکهای مورد بررسی رتبه اول را از نظر برخورداری از مبلمان مناسب به خود اختصاص داده است. پارک لاله از این نظر دارای کمترین امتیاز (024.) بوده و نیازمند توجه بیشتر از جانب مسئولان مربوطه می باشد. محاسبه شاخص ناسازگاری و مقایسۀ اولویت‌های به دست آمده با ویژگی‌های پارک‌ها نشان می‌دهد که نتایج حاصل از این مطالعه هم از نظر منطق تکنیک تحلیل سلسله مراتبی و هم از نظر واقعیات خارجی شهر اصفهان منطقی و معقولانه است.

7. پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش با استفاده از روش ارزیابی چندمعیاره‌مکانی (SMCE) )مطالعه موردی: حوضه‌آبخیز شهرستان بن استان چهارمحال‌وبختیاری(

علیرضا طیبا؛ علی اکبر جمالی؛ مریم داداشی؛ سیده فاطمه نوربخش؛ علی اکبر جمالی؛ علی حسن آبادی

دوره 26، شماره 1 ، بهار 1394، صفحه 105-116

چکیده

زمین‌لغزش‌ها در ایران ازجمله بلایای طبیعی هستند که مورفولوژی را به‌طور ناگهانی برهم می‌زنند و منجربه خسارات مالی و جانی زیادی می‌شوند. نظربه تأثیرات سویی که زمین‌لغزش‌ها بر سکونت‌گاه‌های روستایی ... بیشتر

8. آشکارسازی تغییرات ساختمان‌ها از تصاویر ماهواره‌ای کوئیک برد با استفاده از الگوریتم درخت تصمیم‌گیری

محمدرضا سلطانی؛ جلال کرمی؛ جلال کرمی

دوره 26، شماره 1 ، بهار 1394، صفحه 117-128

چکیده

چکیده استخراج محدوده ساختمانها از تصاویر ماهواره ای نه تنها نقش انسان را در تولید نقشه‌های شهری کاهش می‌دهد بلکه در زمان و هزینه تولید این نقشه‌ها صرفه جویی قابل توجهی صورت خواهد گرفت. همچنین امکان ... بیشتر

9. ارزیابی اثر بخار آب ستونی جو بر محاسبات جابجایی سطح زمین در روش DInSAR (سنجنده ASAR)

محمد صادق پاکدامن

دوره 26، شماره 1 ، بهار 1394، صفحه 129-146

چکیده

چکیده علی‌رغم مزایای استفاده از داده هایSAR نسبت به سایر داده‌های دورسنجی، می توان از اتمسفر و علی‌الخصوص بخار آب ستونی جو به عنوان اصلی ترین عامل محدود کننده در دقت محاسبات تداخل‌سنجی راداری نام برد. ... بیشتر چکیده علی‌رغم مزایای استفاده از داده هایSAR نسبت به سایر داده‌های دورسنجی، می توان از اتمسفر و علی‌الخصوص بخار آب ستونی جو به عنوان اصلی ترین عامل محدود کننده در دقت محاسبات تداخل‌سنجی راداری نام برد. بخار آب می‌تواند با اثر بر روی فاز امواج راداری دقت محاسبات را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. در این پژوهش با استفاده از داده های همزمان بخار آب سنجنده MERIS و داده های راداری سنجنده ASAR، رابطه بین تغییرات مقدار ستونی بخار آب موجود در جو و خطای ناشی از آن در محاسبات جابجایی سطح زمین در 16 ایستگاه مختلف در ایران مورد بررسی قرار گرفت. با مشاهده وضعیت تغییرات بخار آب اتمسفری و مقایسه مقادیر جابجایی ثبت شده توسط GPS و روش DInSAR مشخص گردید که اولاً در روش تفاضل تداخل‌سنجی دو گذره افزایش مجموع میزان بخار آب در زمانهایاصلی و فرعی در یکتداخل نگار به 4 گرم بر سانتیمتر مربع می‌تواند خطایی تا 6 سانتی متر در برآورد میزان جابجایی عمودی سطح زمین ایجاد کند. ثانیاً مشخص گردید که با افزایش میزان بخار آب، خطای ناشی از آن بر روی محاسبات تداخل‌سنجی جابجایی به صورت یک تابع تواندار افزایش پیدا می‌کند. در انتها جهت تصحیح مقادیر جابجایی بدست آمده از سنجنده ASAR در حالت بدون تصحیح اتمسفری در سایر مطالعات، رابطه‌ای ارائه گردید.

10. مقایسه مدل‌های تصمیم‌گیری تاپسیس و تحلیل سلسه‌مراتبی در پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی حوضه دشت یزد – اردکان در محیط GIS

مهدی مفیدیفر؛ مهدی اصلاح؛ علی حسن آبادی

دوره 26، شماره 1 ، بهار 1394، صفحه 149-156

چکیده

چکیده محدودیت منابع آب و توزیع فصلی نامناسب بارندگی در کشور نشان می‌دهد که ابتدا باید ظرفیت منابع آب‌های موجود سطحی و زیرزمینی را به خوبی شناسایی و مطالعه کرد تا برنامه‌ریزی جامعی برای بهره‌برداری ... بیشتر چکیده محدودیت منابع آب و توزیع فصلی نامناسب بارندگی در کشور نشان می‌دهد که ابتدا باید ظرفیت منابع آب‌های موجود سطحی و زیرزمینی را به خوبی شناسایی و مطالعه کرد تا برنامه‌ریزی جامعی برای بهره‌برداری صحیح از آن‌ها صورت گیرد. علاوه بر لزوم اشاعه رویه‌های مرسوم و مطلوب در برنامه‌ریزی و مدیریت منابع آب، بهره‌گیری از فناوری‌های جدید مانند مدل‌سازی در سیستم‌ اطلاعات جغرافیایی و پردازش داده‌های ماهواره‌های با توجه به خصوصیاتی مانند سرعت و دقت بالا و دید وسیع و یکپارچه، می‌تواند به‌عنوان ابزاری مناسب در اکتشاف منابع آبی با توجه به هزینه‌های بالای روش‌های سنتی مطرح گردد. در این پژوهش ابتدا عوامل طبیعی مؤثر در ایجاد مکان‌های احتمالی ذخایر آب زیرزمینی تعیین شد. سپس این عوامل در قالب فنون تصمیم‌گیری چند معیاره، تحلیل‌سلسله‌مراتبی، و تاپسیس، و به کمک سیستم اطلاعات جغرافیایی، مدل‌سازی شدند. همچنین به‌منظور بررسی دقت این مدل‌ها، زون‌های با پتانسیل آب زیرزمینی که از هر مدل استخراج شده با موقعیت مکانی منابع آب زیرزمینی موجود مقایسه و ارزیابی شد. نتایج نشان داد که روش تحلیل سلسله‌مراتبی با دقت 6/61 درصد، نسبت به روش تاپسیس منابع آب زیرزمینی موجود را بهتر شناسایی کرده است.

11. تلفیق AHP و سیستم استنتاج فازی به منظور مسیریابی خطوط انتقال برق مطالعه موردی شهرستان کهک

علی سرکارگر اردکانی؛ فاطمه سادات رضایی

دوره 26، شماره 1 ، بهار 1394، صفحه 157-166

چکیده

احداث خطوط انتقال نیرو یکی از مهم‌تریندغدغه‌های صنعت برق کشور محسوب می‌گردد که هزینه احداث این خطوط از یک طرف و تأثیرات متقابل عوامل محیطی بر روی این خطوط از طرف دیگر باعث شده است که در مسیریابی این ... بیشتر احداث خطوط انتقال نیرو یکی از مهم‌تریندغدغه‌های صنعت برق کشور محسوب می‌گردد که هزینه احداث این خطوط از یک طرف و تأثیرات متقابل عوامل محیطی بر روی این خطوط از طرف دیگر باعث شده است که در مسیریابی این خطوط پارامترهای مختلفی در نظر گرفته شود. کلیه این پارامترها در ارتباط مستقیم با موقعیت مکانی دکل‌ها و تجهیزات خطوط انتقال نیرو است. سیستم اطلاعات جغرافیایی دارای قابلیت‌های مختلفی از جمله امکان اخذ، بازیابی، به هنگام رسانی، نمایش، پردازش و تجزیه و تحلیل اطلاعات مکان مرجع است؛ بنابراین بستر مناسبی را مهیا می‌سازد که در آن بتوان شرایط و پارامترهای مختلف را به صورت لایه‌های اطلاعاتی تعریف نموده و الگوهای تعریف‌شده توسط کارشناسان مختلف را با هم تلفیق و به نتایج مورد نظر رسید. درهمین رابطه ابتدا این پارامترها شناسایی شدند، که شامل شیب، راه‌ اصلی، راه‌ فرعی، راه‌آهن، مناطق ممنوعه، گسل‌ و رودخانه هستند سپس لایه‌های اطلاعاتی مربوط به هرکدام از آنها تهیه گردید. به منظور یافتن مسیر بهینه بین دو نقطه مورد نظر، ابتدا با برنامه ‌نویسی در محیط MATLAB و با استفاده از مدل استنتاج فازی نقاط مناسب جهت نصب دکل و نقشه هزینه تولیدگردید. سپس کوتاه‌ترین مسیر بین دو نقطه استخراج شد. در این مطالعه عملگرهای مختلف استنتاج فازی، مورد بررسی قرار گرفت؛ و به منظور تلفیق سیستم استنتاج فازی وAHP در سیستم استنتاج فازی به هر کداماز قوانینFIS وزن خاصی اختصاص داده شد؛ و در نهایت، مدل فازی گاما با استفاده از قوانین وزن‌دار با درصد انطباق ۷۰% با رعایت مسائل زیست‌محیطی به عنوان مدل بهینه جهت مسیریابی بین دو پست قم و کهک مشخص گردید.

12. پهنه بندی خطر آتش سوزی جنگلی با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و سامانه اطلاعات جغرافیایی مطالعه موردی: منطقه حفاظت شده جنگلی هلن – زاگرس مرکزی

حسین ورجاوند ناصری؛ آزاده زرع کار؛ ساره قربانی؛ بهاره کاظمی زمانی

دوره 26، شماره 1 ، بهار 1394، صفحه 167-180

چکیده

جنگل‌ها به عنوان یکی از مهمترین منابع‌طبیعی تجدید شونده نقش حیاتی در استمرار حیات و حفظ و پایداری زیست بوم‌ها ایفا می‌نمایند. بروز آتش‌سوزی‌های متعدد از جمله دلایل تخریب جنگل‌ها است. با توجه به از ... بیشتر جنگل‌ها به عنوان یکی از مهمترین منابع‌طبیعی تجدید شونده نقش حیاتی در استمرار حیات و حفظ و پایداری زیست بوم‌ها ایفا می‌نمایند. بروز آتش‌سوزی‌های متعدد از جمله دلایل تخریب جنگل‌ها است. با توجه به از بین رفتن مراتع و جنگل‌ها در قسمت‌های مختلف ایران ، به خصوص در سلسله جبال زاگرس و البرز ، پیش بینی تمهیدات لازم به منظور مقابله با آن ضروری به نظر می‌رسد. هدف این پژوهش شناسایی پهنه‌های دارای پتانسیل بالای آتش‌سوزی در مناطق جنگلی می‌باشد. بدین منظور در گام نخست عوامل تاثیر‌گذار بر وقوع حریق در محدوده مطالعاتی، جنگل حفاظت شده هلن، مشخص گردید و با استفاده از پرسشنامه در قالب تکنیک دلفی و با استفاده از نرم افزار SPSS اولویت بندی شد. در گام بعدی، با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی، اوزان مربوط به میزان تاثیرگذاری هر یک از عوامل محاسبه گردید. در نهایت با اختصاص اوزان به لایه های رستری عوامل تاثیرگذار در محیط GIS و روی‌هم-گذاری تمامی لایه‌های اطلاعاتی، نقشه نهایی خطر آتش‌سوزی بدست آمد.نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که حدود یک چهارم مساحت منطقه دارای پتانسیل آتش سوزی زیاد و خیلی زیاد است که عمدتا مناطقی با شیب و ارتفاع بالا، واقع در دامنه جنوبی و با پوشش گیاهی گون و سایر گونه های گیاهی یکساله و در مجاورت مناطق مسکونی و شبکه دسترسی می باشد. این نتایج به دلیل به کارگیری فرآیند تحلیل سلسله مراتبی ، تلفیق آن با قابلیت های GIS و به دست آوردن نقشه مکاندار پتانسیل آتش سوزی، ابزاری توانمند در اختیار مدیران و برنامه ریزان قرار میدهد تا به منظور پیشگیری از آتش سوزی و حفاظت از منابع جنگلی اقدامات لازم را به عمل آورند.

13. مسیریابی بهینه امدادرسانی به مصدومان زلزله با استفاده از سیستم اطلاعات مکانی و مدل سه ‌بعدی منطقه حادثه‌دیده مبتنی بر الگوریتم میانگین وزن‌دار مرتب

حامد حسابی؛ عباس ذوقیان

دوره 26، شماره 1 ، بهار 1394، صفحه 181-190

چکیده

امدادرسانی سریع و به‌موقع به هنگام وقوع زلزله نقش مهمی در کاهش میزان تلفات جانی دارد. یکی از مهم‌ترین عوامل موثر در صرفه-جویی زمان، انتخاب یک مسیر بهینه به جهت دسترسی به منطقه حادثه‌دیده است. در این ... بیشتر امدادرسانی سریع و به‌موقع به هنگام وقوع زلزله نقش مهمی در کاهش میزان تلفات جانی دارد. یکی از مهم‌ترین عوامل موثر در صرفه-جویی زمان، انتخاب یک مسیر بهینه به جهت دسترسی به منطقه حادثه‌دیده است. در این مقاله سعی بر آن‌ست تا با در نظر گرفتن عوامل موثر در اتلاف وقت وسیله‌نقلیه امدادرسان، بهترین مسیر ممکن به جهت امدادرسانی تعیین گردد. به‌منظور انجام این مورد، ابتدا کارشناس امدادرسان پیش از حضور در منطقه حادثه‌دیده با استفاده از مدل سه‌بعدی طراحی شده از آن منطقه و شناخت کلی از آن، چند مسیر پیشنهادی را برای امدادرسانی انتخاب می‌نماید. استفاده از مدل سه‌بعدی این امکان را به کارشناس می‌دهد تا با آگاهی و دقت بیشتری مسیرها را انتخاب نماید. سپس به بررسی پارامترهای ارتفاع و قدمت ساختمان‌ها، مسافت و عرض معابر هر مسیر پرداخته می‌شود. پس از بررسی پارامترهای فوق با استفاده از الگوریتم میانگین وزن‌دار مرتب به هر یک از این پارمترها وزن داده می‌شود. استفاده از این الگوریتم، این امتیاز را به کارشناس می‌دهد تا نظر خود را نیز در تعیین بهترین مسیر دخیل نماید که این مورد به صورت یک ضریب، با عنوان ضریب خوش‌بینی وارد معادلات وزن‌دهی می شود. در نهایت مسیرهای پیشنهادی بر اساس میزان احتمالی مسدود بودن و اتلاف وقت در آن‌ها، قابل مقایسه می‌باشند و می‌توان بهترین مسیر را از میان مسیرهای پیشنهادی انتخاب شده توسط کارشناس انتخاب نمود. لازم به ذکر است که مسیرهای پیشنهادی انتخاب شده باید به نحوی باشند که هریک شایستگی لازم برای انتخاب شدن به عنوان مسیر بهینه را داشته باشند. لیکن استفاده از مدل سه‌بعدی منطقه کمک شایانی به کارشناس می‌کند.

14. تعیین مسیر بهینه قطار بین شهری یزد- اردکان با استفاده از منطق فازی

سید کمال میرعبدالهی؛ منیره السادات میرعبدالهی

دوره 26، شماره 1 ، بهار 1394، صفحه 191-202

چکیده

امروزه با توجه به افزایش بسیار زیاد هزینه‌های توسعه شبکه جاده ای و خیابانی برای استفاده وسایل نقلیه شخصی و پیامدهای منفی وسیع آن، توسعه سیستم‌های حمل و نقل همگانی به عنوان یک راه حل اصولی برای شهرهای ... بیشتر امروزه با توجه به افزایش بسیار زیاد هزینه‌های توسعه شبکه جاده ای و خیابانی برای استفاده وسایل نقلیه شخصی و پیامدهای منفی وسیع آن، توسعه سیستم‌های حمل و نقل همگانی به عنوان یک راه حل اصولی برای شهرهای بزرگ محسوب می‌شود. مسیر یزد- اردکان به عنوان یکی از پرتردد ترین مسیر‌های بین شهری استان یزد می‌باشد که بیش از 70 درصد از جمعیت استان در حاشیه این مسیر استقرار یافته اند. و بنا به بررسی‌های انجام شده توسط نگارنده روزانه بیش از 5000 نفر در این مسیر بین شهری تردد دارند بنابراین، جهت جلوگیری از خطرات و مشکلات احتمالی، قطار بین شهری راهکار مناسبی جهت کاهش هزینه‌ها، آلودگی، افزایش امنیت و سرعت خواهد بود. مسیریابی از جمله اقدامات اولیه عملیات طراحی یک مسیر بشمار می‌رود و به علت نقش بسزائی که در چگونگی قرارگیری مسیر در ارتباط با سایر تأسیسات، محیط و عوارض مجاور خود از یک طرف و تأثیر قابل توجهی که در هزینه‌های اجرایی مسیر از طرف دیگر دارد باید مورد بررسی دقیق قرار گیرد. هدف از این تحقیق ارزیابی استفاده از روش منطق فازی برای تعیین مسیر بهینه خط راه آهن بین شهری یزد- اردکان با در نظر گرفتن جنبه‌های زیست محیطی و عوامل تاثیر گذار بر تعیین مسیر بهینه می‌باشد. در این روش با استفاده از عملگرهای Gama و Sum نسبت به مسیریابی بهینه قطار بین شهری یزد- اردکان اقدام گردید از بین دو مسیر استخراجی مسیر شماره یک که با استفاده از عملگر Sum ترسیم شده با توجه به دسترسی جمعیتی معادل 779589 نفر و طول 58547 متر از اولویت بیشتری نسبت به مسیر شماره دو برخوردار است.

15. توزیع فضایی و مکان یابی کتابخانه‌های عمومی شهر بروجرد با استفاده از مدل AHP و تکنیک GIS

محبوبه بهرامی؛ معصومه ولیپوری؛ پریسا حجی‌ملایری

دوره 26، شماره 1 ، بهار 1394، صفحه 203-220

چکیده

کتابخانه‌های عمومی به عنوان یکی از شاخص‌های مهم توسعه فرهنگی شهرها و از مهم ترین کانون‌های فرهنگی – اجتماعی جوامع پیشرفته امروز است و مانند تمامی کاربری‌های شهری از رشد و توسعه فیزیکی ارگانیک شهری ... بیشتر

16. The role of the Transport System in the Economic Development of Bosnia and Herzegovina

Haris Gekić؛ Aida Bidžan؛ Boris Avdić

دوره 26، شماره 1 ، بهار 1394، صفحه 221-238

چکیده

The article discusses the impact of transport system on economic development in Bosnia and Herzegovina. Transition or the process of restructuring the economy and society in Bosnia and Herzegovina is taking place very intensively, but also in very difficult and special conditions. Construction of new and expansion and reconstruction of existing roads in Bosnia ... بیشتر

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 31 (1399)

دوره 30 (1398)

دوره 29 (1397)

دوره 28 (1396)

دوره 27 (1395)

دوره 26 (1394)

دوره 25 (1393)

دوره 24 (1392)

دوره 23 (1391)

دوره 22 (1390)

دوره 21 (1389)

دوره 20 (1388)

دوره و شماره: دوره 26، شماره 1، بهار 1394

1. اثر خطای زمین مرجع نمودن بر روی بازتابندگی در تصاویر با قدرت تفکیک مکانی پایین در مناطق شهری

چکیده

2. تحلیل کمی ناهنجاری سلسله مراتبی شبکه زهکشی و ارتباط آن با تکتونیک، مطالعه موردی: 10 حوضه آبخیز زاگرس

چکیده

3. ارزیابی تطبیقی عملکرد خطوط ویژه اتوبوسرانی از نگاه مسافرین، مطالعه موردی محور نمازی- زند شهر شیراز

چکیده

4. برهان خلف: مکان گزینی سدهای زیرزمینی

چکیده

5. مدل‌سازی فرونشست دشت نیشابور با استفاده از سری‌های زمانی و تکنیک DINSAR

چکیده

6. تحلیل و ارزیابی تطبیقی وضعیت مبلمان شهری در پارک های درون شهری کلانشهرها از دیدگاه شهروندان(مطالعه موردی: کلانشهر اصفهان)

چکیده

7. پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش با استفاده از روش ارزیابی چندمعیاره‌مکانی (SMCE) )مطالعه موردی: حوضه‌آبخیز شهرستان بن استان چهارمحال‌وبختیاری(

چکیده

8. آشکارسازی تغییرات ساختمان‌ها از تصاویر ماهواره‌ای کوئیک برد با استفاده از الگوریتم درخت تصمیم‌گیری

چکیده

9. ارزیابی اثر بخار آب ستونی جو بر محاسبات جابجایی سطح زمین در روش DInSAR (سنجنده ASAR)

چکیده

10. مقایسه مدل‌های تصمیم‌گیری تاپسیس و تحلیل سلسه‌مراتبی در پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی حوضه دشت یزد – اردکان در محیط GIS

چکیده

11. تلفیق AHP و سیستم استنتاج فازی به منظور مسیریابی خطوط انتقال برق مطالعه موردی شهرستان کهک

چکیده

12. پهنه بندی خطر آتش سوزی جنگلی با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و سامانه اطلاعات جغرافیایی مطالعه موردی: منطقه حفاظت شده جنگلی هلن – زاگرس مرکزی

چکیده

13. مسیریابی بهینه امدادرسانی به مصدومان زلزله با استفاده از سیستم اطلاعات مکانی و مدل سه ‌بعدی منطقه حادثه‌دیده مبتنی بر الگوریتم میانگین وزن‌دار مرتب

چکیده

14. تعیین مسیر بهینه قطار بین شهری یزد- اردکان با استفاده از منطق فازی

چکیده

15. توزیع فضایی و مکان یابی کتابخانه‌های عمومی شهر بروجرد با استفاده از مدل AHP و تکنیک GIS

چکیده

16. The role of the Transport System in the Economic Development of Bosnia and Herzegovina

چکیده